του Χαρίδημου Τσούκα «Τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν μπορούν να λυθούν στο ίδιο επίπεδο σκέψης στο οποίο ήμασταν όταν τα δημιουργήσαμε» Αλμπερτ Αϊνστάιν
Ριζική μεταρρύθμιση σημαίνει αλλαγή του τρόπου λειτουργίας ενός θεσμού συνολικά. Ο τρόπος λειτουργίας ενός θεσμού έχει 3 διαστάσεις: αξίες, κατευθύνσεις (λογική), πρακτικές (πολιτικές, συστήματα). Μια ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση, λοιπόν, πρέπει να διέπεται από ένα νεωτερικό αξιακό πνεύμα, να αρθρώνεται σε αντίστοιχες κατευθύνσεις, οι οποίες θα διαπερνούν τη λειτουργία της διοίκησης, και να υλοποιείται σε συγκεκριμένες πρακτικές.
Στα ελληνικά συμφραζόμενα, το αξιακό πνεύμα πρέπει να είναι αυτό του διοικητικού ορθολογισμού και ό,τι αυτό συνεπάγεται (αποτελεσματική γραφειοκρατία, αποδοτικότητα στη χρήση πόρων, στοχοπροσήλωση, αξιοκρατία). Οι κατευθύνσεις πρέπει να είναι: η θεσμική μνήμη και αυτοτέλεια στη διοίκηση, δίχως τις εξαρτήσεις από το κομματικό-πελατειακό κράτος. Και οι συγκεκριμένες πρακτικές που θα υλοποιούν τις κατευθύνσεις θα πρέπει να είναι: αξιοποίηση στελεχών-λειτουργών της δημόσιας διοίκησης μέχρι το επίπεδο του μόνιμου υφυπουργού, γενικού γραμματέα υπουργείου και γραμματέα υπουργικού συμβουλίου, μετατροπή του ΑΣΕΠ σε ανεξάρτητη Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας, ορθολογικά συστήματα αξιολόγησης, αμοιβών και κυρώσεων, σύγχρονα συστήματα διοίκησης, κλπ.
Η κεντρική ιδέα είναι τόσο απλή στη σύλληψή της όσο είναι δύσκολη στην υλοποίησή της (στο μέτρο που αντιβαίνει τη λογική του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος): μια ριζοσπαστική διοικητική μεταρρύθμιση για να είναι αποτελεσματική πρέπει να ξεκινήσει λύνοντας τον σύγχρονο γόρδιο δεσμό – το κομματικό-πελατειακό κράτος. Ο αυτο-περιορισμός του πολιτικού συστήματος θα συμβάλλει στη δημιουργία μιας ανεξάρτητης δημόσιας διοίκησης, δίνοντας έτσι το συμβολικό μήνυμα ότι η αλλαγή δεν αφορά μόνο τους άλλους αλλά, πρωτίστως, αυτούς που την επαγγέλλονται. Για να συμβεί αυτό πρέπει ο μεταρρυθμιστής να αρθεί στο λογικώς ανώτερο επίπεδο από αυτό στο οποίο δημιουργήθηκαν τα προβλήματα της δημόσιας διοίκησης. Αν το επίπεδο των προβλημάτων είναι αυτό το πελατειακού-κομματικού κράτους, η άρση στο ανώτερο επίπεδο σημαίνει ότι πρέπει να αρθούν οι προϋποθέσεις λειτουργίας αυτού του κράτους, το οποίο θα συμβεί με τον αυτο-περιορισμό του πολιτικού συστήματος, δηλαδή τη δημιουργία θεσμών από τους πολιτικούς που περιορίζουν την εξουσία τους. Η κυκλικότητα του προβλήματος το καθιστά δύσκολα επιλύσιμο. Ζητείται πολιτική βούληση για κάτι τέτοιο και η αντίστοιχη ανάληψη κινδύνου από τολμηρούς, μεταρρυθμιστές πολιτικούς.
