Την ανάγκη να διασφαλιστεί η ουσιαστική αυτοτέλεια, η οικονομική βιωσιμότητα και η αυτονομία της νέας Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας και της ΥΠΑ από πολιτικές παρεμβάσεις, προς όφελος της εθνικής ασφάλειας και της εθνικής οικονομίας τόνισε κατά την ομιλία της στην Ολομέλεια η ειδική αγορήτρια και βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης με το Ποτάμι, Κατερίνα Μάρκου.
«Το αν αυτός ο διαχωρισμός [της ΥΠΑ], όπως επιχειρείται εδώ, θα αποφέρει τα αναμενόμενα οφέλη στη λειτουργία και την ασφάλεια των αερομεταφορών είναι ένα θέμα που θα κριθεί στην πράξη. Θα εξαρτηθεί από τη βούληση αυτής – και κάθε - κυβέρνησης να αντιληφθεί τη σημασία του κλάδου και να μείνει μακριά από παρεμβάσεις και πολιτικά παιχνίδια» επεσήμανε.
Υπενθύμισε τη μακρά ιστορία της αναδιοργάνωσης της ΥΠΑ, ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται διαχρονικά οι μεταρρυθμίσεις από τις κυβερνήσεις στη χώρα μας, λέγοντας πως ο διαχωρισμός αποτελεί ξεκάθαρη υποχρέωση της χώρας μας που απορρέει από το ευρωπαϊκό δίκαιο και τους Κανονισμούς για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό ήδη από το 2004.
Μίλησε για τα προβληματικά και «θολά» σημεία του νομοσχεδίου, ιδίως στα θέματα της υπηρεσιακής κατάστασης των υπαλλήλων της ΥΠΑ αλλά και τη δυσκίνητη υπερπληθώρα δομών που δημιουργούνται εντός των δύο υπηρεσιών, ενώ ήταν επικριτική για την απουσία οικονομικών στοιχείων και τη δημιουργία νέων θέσεων μετακλητών ως συμβούλων των νέων Διοικητών και Υποδιοικητών. «Μα είναι δυνατόν ο Διοικητής να μην έχει τους «έμπιστούς» τους; Προφανώς, υπάρχει η ίδια ανησυχία που είχε και άλλη Υπουργός τις προηγούμενες μέρες, ότι την υπονομεύουν οι κακοί δημόσιοι υπάλληλοι».
«Όλα τα παραπάνω προκαλούν δυσπιστία και επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα της αλλαγής που επιχειρείτε. Και είναι σημεία που πρέπει είτε να διορθωθούν, είτε να διευκρινιστούν, αν θέλουμε να μιλάμε για μία σοβαρή νομοθετική προσπάθεια. Διαφορετικά, σε άλλα 5 χρόνια θα συζητάμε τα ίδια» προειδοποίησε στο τέλος της ομιλίας της.
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ:
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Το σημερινό νομοσχέδιο έρχεται από την κυβέρνηση ως μέρος των προαπαιτούμενων ενεργειών για την καταβολή της επόμενης υποδόσης. Παρόλο που η κυβέρνηση γνώριζε εδώ και μήνες ότι πρέπει να ολοκληρωθεί, ήρθε τελικά μέσα στη νύχτα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος γιατί πρέπει να έχει ψηφιστεί μέχρι τη Δευτέρα.
Ήδη, λόγω και του τρόπου με τον οποίο κατατέθηκε αιφνιδιαστικά, οι Ελεγκτές Εναέριας Κυκλοφορίας έχουν εξαγγείλει απεργιακές κινητοποιήσεις με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να παραλύσουν τα αεροδρόμια από την Κυριακή, και οι εσωτερικές και οι διεθνείς πτήσεις, ο τουρισμός δηλαδή. Θα κάνετε κάτι κ. Υπουργέ; Είστε σε κάποια διαπραγμάτευση;
Για να περάσουμε στην ουσία, η ιστορία της αναδιοργάνωσης της ΥΠΑ είναι παλιά και ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται διαχρονικά οι μεταρρυθμίσεις από τις κυβερνήσεις στη χώρα μας. Ο διαχωρισμός των εποπτικών και κανονιστικών αρμοδιοτήτων από την παροχή υπηρεσιών αεροναυτιλίας αποτελεί ξεκάθαρη υποχρέωση της χώρας μας που απορρέει από το ευρωπαϊκό δίκαιο και τους Κανονισμούς για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό ήδη από το 2004.
Φτάσαμε το 2011, υπό την πίεση των δανειστών, με το νόμο 3913, για να γίνει επιτέλους ένα πρώτο βήμα εναρμόνισης από την τότε κυβέρνηση, με τη δημιουργία εντός της ΥΠΑ δύο Γενικών Διευθύνσεων, θεωρητικά αυτόνομων. Όμως, όπως είχε απαντήσει και η Κομισιόν σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή Μιλτιάδη Κύρκου το Δεκέμβριο του 2014, η ρύθμιση δεν διασφάλιζε τον πλήρη λειτουργικό και οργανικό διαχωρισμό των δύο αντικειμένων.
Εν πάσει περιπτώσει, έρχεται η τωρινή κυβέρνηση να ολοκληρώσει αυτό που δεν έκαναν αποτελεσματικά οι προηγούμενες κυβερνήσεις που τότε βέβαια τις λοιδωρούσε όταν ήταν στην αντιπολίτευση
Με τον εν λόγω νομοσχέδιο, οι ρυθμιστικές και εποπτικές της αρμοδιότητες της ΥΠΑ στον τομέα των αερομεταφορών, της αεροναυτιλίας και των τελών μεταβιβάζονται στη νέα ανεξάρτητη διοικητική Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας, που θα λειτουργεί και ως οικονομικός ρυθμιστής της αγοράς αερομεταφορών.
Την ίδια στιγμή, η ΥΠΑ αναδιαρθρώνεται και θα λειτουργεί ως αυτοτελής δημόσια υπηρεσία με αρμοδιότητα την παροχή υπηρεσιών αεροναυτιλίας και διαχείρισης αερολιμένων και υδατοδρομίων, ενώ θα έχει υπό τον έλεγχό της και τα περιφερειακά αεροδρόμια που δεν έχουν μεταβιβαστεί ή παραχωρηθεί σε ιδιώτες.
Η ΥΠΑ με την υφιστάμενη δομή της κρύβει πολλές παθογένειες, παρά τις προσπάθειες και την ευσυνειδησία των υπαλλήλων της. Έχει επανειλημμένα επισημανθεί από τους ίδιους τους εργαζομένους ότι η διατήρηση της σημερινής δομής δημιουργεί αδιαφάνεια στην διαχείριση των οικονομικών, σωρεύει υποχρεώσεις προς προμηθευτές, ακυρώνει κρίσιμες επενδύσεις και υποβαθμίζει διαδικασίες, συστήματα και υποδομές ζωτικές για την ασφάλεια των πτήσεων και την ομαλή λειτουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού.
Είναι προφανές ότι η διάσπαση στις δύο Υπηρεσίες δεν μπορεί από μόνη της να λύσει αυτά τα προβλήματα. Μπορεί το ζήτημα του διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων να τακτοποιείται φαινομενικά με το νομοσχέδιο όμως εδώ δεν μιλάμε για ασκήσεις επί χάρτου. Το ζητούμενο είναι η διασφάλιση της ουσιαστικής αυτοτέλειας, της οικονομικής βιωσιμότητας και της αυτονομίας των κρίσιμων αυτών υπηρεσιών από πολιτικές παρεμβάσεις, προς όφελος της εθνικής ασφάλειας και της εθνικής οικονομίας.
Γι αυτό και η κριτική μας στην Επιτροπή εστιάστηκε στα σημεία που φαίνεται να δημιουργούν μια νέα δυσκίνητη υπερπληθώρα δομών εντός των δύο υπηρεσιών.
Αρχικά, υπάρχουν σημεία όπου μπερδεύεται ξανά η ΥΠΑ με την ΑΠΑ όσον αφορά τη ρυθμιστική και εποπτική αρμοδιότητα για την βελτίωση και τον έλεγχο της οικονομικής τους λειτουργίας. Σε τέσσερα άρθρα, το 13, το 18, το 57 και το 60, αναφέρεστε στην αρμοδιότητα του economic regulator με άλλον φορέα αρμόδιο κάθε φορά. Επίσης, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Αερολιμενικών έχει επισημάνει σημεία όπου κανονιστικές αρμοδιότητες παραμένουν στην ΥΠΑ, στα άρθρα 61, 62 και 63.
Όσον αφορά την Εποπτική Αρχή Τελών Αερολιμένων, δεν μας είπε ο Υπουργός με ποιο σκεπτικό αναλαμβάνει η συγκεκριμένη αρχή την εποπτεία και παρακολούθηση εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων στη FRAPORT.
Περνώ στο ζήτημα των οργανογραμμάτων. Η υπάρχουσα δομή της ΥΠΑ είναι τεράστια, με 18 διευθύνσεις και 125 τμήματα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα σχήμα που δεν μπορούσε να λειτουργήσει, καθώς είναι υποστελεχωμένο και συνδυάζει αντικείμενα που έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους.
Η νέα «ευέλικτη» ΑΠΑ περιλαμβάνει 1 Γενική Διεύθυνση, 12 Διευθύνσεις, 5 αυτοτελή γραφεία που υπάγονται στον Διοικητή, 65 τμήματα, 22 Γραφεία, 2 εποπτικές αρχές και τη Σχολή Πολεμικής Αεροπορίας. Κάθε διεύθυνση με το διευθυντή της, κάθε τμήμα με τον τμηματάρχη του.
Η ακόμα πιο «ευέλικτη» ΥΠΑ αποκτά και δεύτερο Υποδιοικητή, 3 Γενικές Διευθύνσεις, 19 Διευθύνσεις και τμήματα και γραφεία αμέτρητα.
Επιπλέον, δεν είναι δυνατό να εξομοιώνεται διοικητικά η Αεροπορική Αρχή ενός αερολιμένα με κίνηση 15,000,000 επιβατών όπως των Αθηνών ή 5,000,000 όπως της Θεσσαλονίκης με τις αεροπορικές αρχές αεροδρομίων που έχουν το 1/10 της κίνησης, ούτε να υποβαθμίζονται αεροδρόμια με διεθνή κίνηση σε απλά γραφεία, όπως των Ιωαννίνων. Αντιλαμβάνεστε ότι οι ευθύνες και οι απαιτήσεις είναι τελείως διαφορετικές.
Ίσως βέβαια όλη αυτή η αναδιοργάνωση να οδηγεί σε μείωση της συνολικής δαπάνης. Εδώ όμως είμαστε αντιμέτωποι με άλλο ένα δείγμα της προχειρότητας και της αδικαιολόγητης βιάσης με την οποία κατατέθηκε αυτό το νομοσχέδιο: την πλήρη απουσία οικονομικών στοιχείων, όπως αυτή διαπιστώνεται στην Έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου. Πώς θα αξιολογήσει το κοινοβούλιο το εύρος και την διοικητική αξία της παρέμβασής σας χωρίς οικονομικά στοιχεία; Είπε χθες ο κ. Υπουργός ότι οι δομές αυτές έχουν την έγκριση της ICAO και ότι θα καταθέσει οικονομικά στοιχεία που αποδεικνύουν και τη μείωση του κόστους και τη μείωση των δομών. Τα περιμένουμε.
Εκτός από την αύξηση των δομών, το νομοσχέδιο, προφανώς για να συμβάλει στη μείωση της ανεργίας, προχωρά στη σύσταση και καμιάς δεκαπενταριάς θέσεων μετακλητών υπαλλήλων ως συμβούλων των νέων Διοικητών και Υποδιοικητών. «Μα είνια δυνατον ο Διοικητής να μην έχει τους έμπιστούς τους; Προφανώς, υπάρχει η ίδια ανησυχία που είχε και άλλη Υπουργός τις προηγούμενες μέρες, ότι την υπονομεύουν οι κακοί δημόσιοι υπάλληλοι.
Πέντε έμπιστοι σύμβουλοι λοιπόν, οι δύο νομικοί παρά την ύπαρξη τμήματος νομικής υποστήριξης, και δύο έμπιστοι δημοσιογράφοι για δημόσιες σχέσεις και γραφείο τύπου. Όλα αυτά αξιοκρατικά και με το νόμο.
Γαλαντόμο είναι το νομοσχέδιο και με τα εκτός έδρας του προσωπικού των περιφερειακών αεροδρομίων. Από 800 ευρώ αυξάνονται στα 1.000 ευρώ και στα 1.500 το καλοκαίρι μηνιαίως για μίσθωση κατοικίας ή ξενοδοχείου. Σχεδόν διπλασιασμός και μάλιστα αναδρομικά από την 1η Ιουνίου. Να πούμε εδώ ότι για να πάει ένας γιατρός σε κέντρο υγείας σε νησί κάνουν έρανο ο δήμος και οι κάτοικοι να του πληρώσουν το νοίκι, δεν του δίνει το κράτος ενάμισι χιλιάρικο. Τα πάντα είναι θέμα προτεραιοτήτων.
Άλλο θέμα που έθιξα χθες είναι η επιλογή των τριών Γενικών Διευθυντών. Κάθε διευθυντής επιλέγεται με άλλο σύστημα, σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα. Μάλιστα, μόνο στην ΑΠΑ ο Γενικός Διευθυντής επιλέγεται ρητώς «με τρόπο αντικειμενικό και αδιάβλητο σύμφωνα με το νόμο 4369/2016 περί του Μητρώου Επιτελικών Στελεχών». Δηλαδή οι υπόλοιποι δύο μπορούν να επιλεγούν με μη αντικειμενικό ή μη αδιάβλητο τρόπο;
Ένα άλλο κρίσιμο σημείο που δεν εξηγήθηκε επαρκώς είναι το άρθρο 65 που αφορά στα έσοδα από το Eurocontrol. Να θυμίσω ότι μέρος αυτών, 120 εκ. ευρώ αναφέρει το Γενικό Λογιστήριο, το υπόλοιπο κάθε μήνα πήγαινε στα δημόσια έσοδα, κάτι που καταργείται. Να θυμίσω επίσης ότι, με Υπουργικές Αποφάσεις, ένα άλλο μέρος αυτών πήγαινε στον ΟΔΔΗΧ για την αποπληρωμή του χρέους. Εδώ εισάγετε μια νέα διανομή των τελών μεταξύ των δύο νέων οργανισμών 80% στην ΥΠΑ και 20% στην ΑΠΑ χωρίς να δίνετε καμία εξήγηση για το σκεπτικό. Γιατί όχι 50-50 ή 90 – 10; Η διανομή αυτή που κάνετε διασφαλίζει την οικονομική αυτοτέλεια και βιωσιμότητα των δύο νέων Υπηρεσιών; Είναι σύμφωνη με τους κανονισμούς της Eurocontrol;
Τέλος, όσον αφορά το προσωπικό, παραμένουν πολλά «θολά» σημεία και ως προς τα προσόντα και ως προς τους κλάδους και ως προς την κατανομή. Λέτε δεν θα απολυθεί κανένας, το θεωρούμε αυτονόητο. Πού θα πάνε όμως αυτοί οι άνθρωποι που ήδη υπηρετούν; Θα μείνουν στην ΥΠΑ; Θα πάνε στην ΑΠΑ; Πείτε μας αλήθεια, θα υπάρχει διαφορά στις αποδοχές, στα ασφαλιστικά, στα εφάπαξ μεθαύριο; Σε ποιο κλιμάκιο θα πάνε, στο ίδιο ή σε διαφορετικό; Δεν μπορείτε να εισάγετε για πολλοστή φορά διάταξη για μετατάξεις, αποσπάσεις, μεταφορές προσωπικού χωρίς κανένα απολύτως κριτήριο και κατά παρέκκλιση κάθε διάταξης και να νομίζετε ότι «καθαρίσατε». Ούτε με μία γενική εξουσιοδότηση που η επιστημονική υπηρεσία της Βουλής λέει πως πρέπει να αναδιατυπωθεί. Για να μη λέτε ότι εμείς είμαστε κακόπιστοι. Εν τέλει, δεν απαντήσατε ποτέ, στα οργανογράμματα αυτά που έχετε δημιουργήσει, πόσοι υπάλληλοι θα υπηρετούν.
Καταλαβαίνετε, λοιπόν, γιατί όλα τα παραπάνω προκαλούν δυσπιστία και επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα της αλλαγής που επιχειρείτε. Και είναι σημεία που πρέπει είτε να διορθωθούν, είτε να διευκρινιστούν, αν θέλουμε να μιλάμε για μία σοβαρή νομοθετική προσπάθεια. Διαφορετικά, σε άλλα 5 χρόνια θα συζητάμε τα ίδια.
Θέλω να αναφερθώ και στα υπομνήματα που κατέθεσαν χθες οι φορείς και ελπίζω να είχατε το χρόνο να μελετήσετε. Θα κάνετε κάποιες αλλαγές δεκτές; Για παράδειγμα, οι τηλεπικοινωνιακοί λένε πως στο άρθρο 70 τους αντικαθιστάτε στη λειτουργία του AFIS υποτίθεται με Ελεγκτές Εναέριας Κυκλοφορίας αλλά, εν τέλει, ακόμα και με υπαλλήλους ΔΕ με μία δίμηνη εκπαίδευση. Την ίδια στιγμή, οι ίδιοι για να κάνουν τη δουλειά τους πρέπει να έχουν πιστοποιητικό υγείας ενώ περνούν επιπλέον ειδική εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα κλάδο με καθαρά επιχειρησιακό αντικείμενο, με προσωπικό πλήρως εξειδικευμένο και διάσπαρτο σε όλα τα αεροδρόμια της χώρας και θα θέλαμε να δείτε πιο προσεκτικά τις παρατηρήσεις τους.
Φυσικά, κατά την προσφιλή σας μέθοδο, δεν λείπουν και άσχετες διατάξεις, δήθεν επείγουσες. Όπως για το νέο σύστημα πληρωμής ετοιμότητας για το φάσμα της ΕΕΤΤ, όπου κάνετε αντιγραφή – λέτε – του συστήματος εφημεριών των γιατρών.
Προσπαθείτε να μεταφέρετε στις τηλεπικοινωνίες ένα μοντέλο που είναι κατά γενική ομολογία προβληματικό και απαρχαιωμένο, που έχει οδηγήσει σε καταδίκη της χώρας μας από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια και που, φυσικά, ελάχιστη σχέση έχει με την τεχνική εποπτεία του φάσματος.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Ο διαχωρισμός των εποπτικών και κανονιστικών αρμοδιοτήτων της ΥΠΑ από τις υπηρεσίες αεροναυτιλίας και αεροδρομίων, με παράλληλη διασφάλιση της αυτοτέλειας αλλά και της αυτονομίας των δύο νέων υπηρεσιών, αποτελεί μία σημαντική θεσμική αναγκαιότητα, πέρα από ευρωπαϊκή επιταγή. Το αν αυτός ο διαχωρισμός, όπως επιχειρείται εδώ, θα αποφέρει τα αναμενόμενα οφέλη στη λειτουργία και την ασφάλεια των αερομεταφορών είναι ένα θέμα που θα κριθεί στην πράξη. Θα εξαρτηθεί από τη βούληση αυτής – και κάθε - κυβέρνησης να αντιληφθεί τη σημασία του κλάδου και να μείνει μακριά από παρεμβάσεις και πολιτικά παιχνίδια. Ο έλεγχος από το Κοινοβούλιο θα είναι διαρκής και αμείλικτος.
