Στην αναγκαιότητα του διαχωρισμού των αντικειμένων της ΥΠΑ, βάσει ευρωπαϊκού δικαίου αλλά και την ύπαρξη πολλών θολών και προβληματικών σημείων στον τρόπο με τον οποίο αυτός γίνεται, αναφέρθηκε η βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης και ειδική αγορήτρια του Ποταμιού, Κατερίνα Μάρκου, στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου για τη σύσταση της Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας και την αναδιάρθρωση της ΥΠΑ.
Η κ. Μάρκου αναφέρθηκε στη μεγάλη καθυστέρηση, με την οποία έρχεται το νομοσχέδιο, παρόλο που ήταν γνωστό ότι ανήκει στα προαπαιτούμενα για την καταβολή της επόμενης δόσης, αλλά και προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων. «Θα μας πείτε ότι το διαπραγματευόσασταν με τους θεσμούς και ότι πρόκειται για μεγάλη επιτυχία. Αφήστε, χορτάσαμε» σχολίασε καυστικά.
Αναφέρθηκε στο ιστορικό της αναδιοργάνωσης της ΥΠΑ, τονίζοντας ότι είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται διαχρονικά οι μεταρρυθμίσεις από τις κυβερνήσεις στη χώρα μας. «Υπήρχε μια ξεκάθαρη υποχρέωση που απορρέει από το ευρωπαϊκό δίκαιο και τους Κανονισμούς για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό ήδη από το 2004. Φτάσαμε το 2011, υπό την πίεση των δανειστών, με το νόμο 3913, για να γίνει επιτέλους μία «χλιαρή» εναρμόνιση από την τότε κυβέρνηση, με τη δημιουργία εντός της ΥΠΑ δύο Γενικών Διευθύνσεων, θεωρητικά αυτόνομων. Προφανώς, αυτή η ρύθμιση δεν ήταν επαρκής γι αυτό και συζητάμε σήμερα» τόνισε.
«Μπορούμε να προχωρήσουμε πέντε πράγματα που και σωστά είναι και εν πάσει περιπτώσει έχουν περάσει τη βάσανο της ευρωπαϊκής νομοθετικής διαδικασίας και να μην αναλωθούμε σε αλληλοκατηγορίες; Ο κόσμος έχει πραγματικά κουραστεί» τόνισε η βουλευτής.
Η κ. Μάρκου εντόπισε στην ομιλία της μία σειρά από ασάφειες, ελλείψεις και προβληματικά σημεία, όπως την πληθώρα δομών στα οργανογράμματα, την έλλειψη οικονομικών στοιχείων, τη σύσταση νέων θέσεων μετακλητών υπαλλήλων αλλά και την έλλειψη λεπτομερειών για την κατανομή του υπάρχοντος προσωπικού της ΥΠΑ.
Αναφέρθηκε, ακόμα, σε άσχετες διατάξεις του νομοσχεδίου, όπως για το νέο σύστημα πληρωμής ετοιμότητας για το φάσμα της ΕΕΤΤ, όπου γίνεται αντιγραφή του συστήματος εφημεριών των γιατρών: «Αντιγράφετε, δηλαδή, ένα μοντέλο που είναι κατά γενική ομολογία προβληματικό και απαρχαιωμένο, που έχει οδηγήσει σε καταδίκη της χώρας μας από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια και που, φυσικά, ελάχιστη σχέση έχει με την τεχνική εποπτεία του φάσματος» τόνισε.
«Φαίνεται να εκμεταλλεύεστε την ασφυκτική πίεση χρόνου όχι μόνο για μας αλλά και για τη χώρα, ώστε να εισάγετε διατάξεις εξόχως προβληματικές» επεσήμανε, επιφυλασσόμενη επί της αρχής.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που ανήκει στα προαπαιτούμενα για την καταβολή της επόμενης δόσης, που αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων στη FRAPORT. Εν ολίγοις, γνωρίζατε εδώ και μήνες ότι πρέπει να τελειώσει και καταφέρατε να το εισάγετε για άλλη μια φορά στο παρά πέντε.
Διαβάζω από την απάντηση της Κομισιόν σε ερώτηση του ευρωβουλευτή του Ποταμιού Μιλτιάδη Κύρκου το Δεκέμβριο του 2014: Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (EASA) ολοκλήρωσε την τελευταία τακτική επιθεώρηση τυποποίησης της ελληνικής Εθνικής Εποπτικής Αρχής Αεροναυτιλίας τον Ιανουάριο του 2014. Ο EASA προέβη στην ακόλουθη παρατήρηση «Συγκεκριμένα, επιτεύχθηκε τελικώς ο κατάλληλος διαχωρισμός από τον Ελληνικό Φορέα Παροχής Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας, τουλάχιστον σε λειτουργικό επίπεδο, καθώς η λειτουργία του φορέα παροχής υπηρεσιών αεροναυτιλίας ορίζεται σαφώς στο πλαίσιο της διοίκησης της ΥΠΑ… Στο Υπουργείο Μεταφορών υποβλήθηκε τροποποιητικό νομοσχέδιο για τον οργανωτικό διαχωρισμό της ΕΕΑΑ από τη διοίκηση της ΥΠΑ, καθώς και για το δικαίωμα της ΕΕΑΑ να διαθέτει επαρκείς πόρους. Η Επιτροπή αναμένει την επιβεβαίωση της έγκρισης/κύρωσης του εν λόγω νομοσχεδίου».
Αυτά τον Δεκέμβριο του 2014. Πείτε μου λοιπόν, το νομοσχέδιο που έχουμε ενώπιόν μας είναι το ίδιο που υποτίθεται περίμενε η Ευρωπαϊκή Αρχή; Χρειάστηκαν δηλαδή άλλα δύο χρόνια για να φέρετε ένα σχέδιο νόμου εσπευσμένα και κατεπειγόντως την τελευταία στιγμή;
Ξέρω, θα μου πείτε ότι το διαπραγματευόσασταν με τους θεσμούς και ότι πρόκειται για μεγάλη επιτυχία. Αφήστε, χορτάσαμε.
Με τον εν λόγω νομοσχέδιο, η σημερινή ΥΠΑ «χάνει» τις ρυθμιστικές και εποπτικές της αρμοδιότητες στον τομέα των αερομεταφορών, της αεροναυτιλίας και των τελών των αερολιμένων. Αυτές μεταβιβάζονται στη συστηνόμενη ανεξάρτητη διοικητική Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας, που θα είναι ο οικονομικός ρυθμιστής της αγοράς αερομεταφορών.
Την ίδια στιγμή, η ΥΠΑ αναδιαρθρώνεται και θα λειτουργεί ως αυτοτελής δημόσια υπηρεσία με αρμοδιότητα την παροχή υπηρεσιών αεροναυτιλίας και διαχείρισης αερολιμένων και υδατοδρομίων, ενώ θα έχει υπό τον έλεγχό της και τα περιφερειακά αεροδρόμια τα οποία δεν θα περιέλθουν στη γερμανική κοινοπραξία.
Η ιστορία με την αναδιοργάνωση της ΥΠΑ είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζονται διαχρονικά οι μεταρρυθμίσεις από τις κυβερνήσεις στη χώρα μας. Η δημιουργία ανεξάρτητου και βιώσιμου φορέα παροχής υπηρεσιών Αεροναυτιλίας ως αυτοτελούς δημόσιας υπηρεσίας αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση τον διαχωρισμό των λειτουργιών της ΥΠΑ.
Υπήρχε δηλαδή μια ξεκάθαρη υποχρέωση που απορρέει από το ευρωπαϊκό δίκαιο και τους Κανονισμούς για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό ήδη από το 2004.
Φτάσαμε το 2011, υπό την πίεση των δανειστών, με το νόμο 3913, για να γίνει επιτέλους μία «χλιαρή» εναρμόνιση από την τότε κυβέρνηση, με τη δημιουργία εντός της ΥΠΑ δύο Γενικών Διευθύνσεων, θεωρητικά αυτόνομων. Προφανώς, αυτή η ρύθμιση δεν ήταν επαρκής γι αυτό και συζητάμε σήμερα.
Τότε, είχαμε αντεγκλησεις μεταξύ Πασοκ και Νέας Δημοκρατίας για το ποιος έφταιγε για την καθυστέρηση, και ποιος έκανε τις μελέτες και ποιος τελικά εφάρμοσε τις μελέτες.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η τοποθέτηση στην Ολομέλεια του τότε ειδικού αγορητή για τον ΣΥΡΙΖΑ, του κ. Παπαδημούλη, ο οποίος κατακεραύνωνε την τότε κυβέρνηση ότι αφήνει τα περιφερειακά αεροδρόμια βορά στα ιδιωτικά συμφέροντα.
Ρόδα είναι και γυρίζει, λέει ο σοφός λαός, γι αυτό πρέπει να προσέχουμε πάντα τι λέμε.
Εν πάσει περιπτώσει, έρχεται η τωρινή κυβέρνηση να ολοκληρώσει αυτό που δεν έκαναν αποτελεσματικά οι προηγούμενες κυβερνήσεις που τότε βέβαια τις λοιδωρούσε όταν ήταν στην αντιπολίτευση.
Θα ρωτήσω λοιπόν: Μπορούμε επιτέλους να σοβαρευτούμε; Μπορούμε να προχωρήσουμε πέντε πράγματα που και σωστά είναι και εν πάσει περιπτώσει έχουν περάσει τη βάσανο της ευρωπαϊκής νομοθετικής διαδικασίας και να μην αναλωθούμε σε αλληλοκατηγορίες; Ο κόσμος έχει πραγματικά κουραστεί.
Έχει επανειλημμένα επισημανθεί από τους ίδιους τους εργαζομένους του κλάδου ότι η διατήρηση της σημερινής δομής της ΥΠΑ αναπαράγει τις παθογένειες της Υπηρεσίας, δημιουργεί αδιαφάνεια στην διαχείριση των οικονομικών της Αεροναυτιλίας, σωρεύει υποχρεώσεις προς προμηθευτές, ακυρώνει κρίσιμες επενδύσεις, υποβαθμίζει διαδικασίες και συστήματα επιτήρησης της κυκλοφορίας και των επικοινωνιών και καλύπτει χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις του Δημοσίου, που δεν δικαιολογούνται από τον χαρακτήρα των εσόδων Αεροναυτιλίας, ως ανταποδοτικών.
Παράλληλα, δυσχεραίνεται η εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό αλλά και την λειτουργία του FAB Blue Med στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία, την Κύπρο και την Μάλτα.
Τελικά, φαίνεται ότι η εκκρεμότητα του πλήρους οργανωτικού και λειτουργικού διαχωρισμού των αρμοδιοτήτων τακτοποιείται με τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου.
Να προσθέσω στα θετικά και την πρόβλεψη διαδικασίας επιλογής Διοικητών και Υποδιοικητών που φαίνεται να δίνει εχέγγυα αξιοκρατίας, εμπλέκοντας και το κοινοβούλιο. Θα περιμένουμε να το δούμε στην πράξη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι λείπουν τα προβληματικά σημεία.
Αρχικά, υπάρχουν σημεία όπου μπερδεύεται ξανά η ΥΠΑ με την ΑΠΑ όσον αφορά τη ρυθμιστική και εποπτική αρμοδιότητα για την βελτίωση και τον έλεγχο της οικονομικής τους λειτουργίας. Σε τέσσερα σημεία του νομοσχεδίου, αναφέρεστε σε αυτήν την αρμοδιότητα με άλλον φορέα αρμόδιο κάθε φορά και με αρμοδιότητα υπηρεσιών της ΑΠΑ και για την ΥΠΑ. Εξηγήστε μας λίγο τί σημαίνει αυτό και αν υπάρχει κάποιο λάθος.
Επίσης, όσον αφορά την Εποπτική Αρχή Τελών Αερολιμένων, αναφέρεστε στο άρθρο 28 του νόμου 3913 το οποίο καταργείται όμως. Θα ήθελα να μας πείτε και με ποιο σκεπτικό αναλαμβάνει η συγκεκριμένη αρχή την εποπτεία και παρακολούθηση εκτέλεσης των συμβάσεων παραχώρησης των περιφερειακών αεροδρομίων στη FRAPORT.
Συνεχίζω με τα οργανογράμματα. Η υπάρχουσα δομή της ΥΠΑ είναι τεράστια, με 18 διευθύνσεις και 125 τμήματα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα σχήμα που δεν μπορούσε να λειτουργήσει, καθώς είναι υποστελεχωμένο και συνδυάζει αντικείμενα που έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους.
Η νέα «ευέλικτη» ΑΠΑ περιλαμβάνει 1 Γενική Διεύθυνση, 12 Διευθύνσεις, 5 αυτοτελή γραφεία που υπάγονται στον Διοικητή, 65 τμήματα, 22 Γραφεία, 2 εποπτικές αρχές και τη Σχολή Πολεμικής Αεροπορίας. Κάθε διεύθυνση με το διευθυντή της, κάθε τμήμα με τον τμηματάρχη του.
Η ακόμα πιο «ευέλικτη» ΥΠΑ αποκτά και δεύτερο Υποδιοικητή, 3 Γενικές Διευθύνσεις, 19 Διευθύνσεις και τμήματα και γραφεία ων ουκ έστιν αριθμός, σταμάτησα να μετράω μετά τα 120.
Η αντίστοιχη ΥΠΑ της Γερμανίας έχει μόλις 5 Διευθύνσεις και 23 τμήματα ενώ της Γαλλίας 3 Διευθύνσεις και μία Γενική Γραμματεία.
Ίσως βέβαια όλη αυτή η αναδιοργάνωση να οδηγεί σε μείωση της συνολικής δαπάνης, δεν θέλω να είμαι άδικη. Αυτό βέβαια δεν θα το μάθουμε διότι, όπως αναφέρει διαρκώς η Έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, «δεν εστάλησαν στοιχεία από το επισπεύδον Υπουργείο». Εδώ φάινεται η τεράστια προχειρότητα με την οποία λειτουργήσατε. Πώς θα αξιολογήσει το κοινοβούλιο το εύρος και την διοικητική αξία της παρέμβασής σας χωρίς οικονομικά στοιχεία; Επειδή ψελίζετε στην έκθεση αξιολόγησης συνεπειών κάτι για οικονομίες κλίμακος που θα μειώσουν τα λειτουργικά κόστη;
Αυτά που αναφέρονται βέβαια στην Έκθεση με συγκεκριμένα στοιχεία έχουν ένα ενδιαφέρον:
Σύσταση νέων θέσεων μετακλητών υπαλλήλων και για τους Διοικητές και για τους Υποδιοικητές. Μάλιστα, οι Διοικητές μπορούν να προσλάβουν τους «εκλεκτούς» τους στο Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων ενώ αποκτούν και δικούς τους νομικούς συμβούλους ενώ υπάρχει τμήμα νομικής υποστήριξης.
Σημαντική αύξηση του κόστους διανυκτέρευσης για τα εκτός έδρας του προσωπικού των περιφερειακών αεροδρομίων, από 800 ευρώ στα 1.000 ευρώ και στα 1.500 το καλοκαίρι το μήνα για μίσθωση κατοικίας ή ξενοδοχείου. Σχεδόν διπλασιασμός και μάλιστα αναδρομικά από την 1η Ιουνίου.
Άλλο θέμα είναι η επιλογή των τριών Γενικών Διευθυντών. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, μόνο στην ΑΠΑ ο Γενικός Διευθυντής επιλέγεται «με τρόπο αντικειμενικό και αδιάβλητο σύμφωνα με το νόμο 4369/2016 περί του Μητρώου Επιτελικών Στελεχών». Ο Γενικός Διευθυντής Διοικητικής, Οικονομικής και Τεχνικές Υποστήριξης της ΥΠΑ δεν αναφέρεται καν πως επιλέγεται ενώ ο Γενικός Διευθυντής Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας επιλέγεται κατά τις κείμενες διατάξεις. Κατά λάθος ή επί τούτου αυτή η παράλειψη; Εσείς θα μας πείτε.
Περνώ στο «ζουμί» ίσως του νομοσχεδίου που είναι το άρθρο 65 για τα τέλη. Να θυμίσω ότι μέρος αυτών, 120 εκ. ευρώ αναφέρει το Γενικό Λογιστήριο, πήγαινε στα δημόσια έσοδα, κάτι που καταργείται. Να θυμίσω επίσης ότι, με Υπουργικές Αποφάσεις, άλλο μέρος αυτών πήγαινε στον ΟΔΔΗΧ για την αποπληρωμή του χρέους. Εδώ εισάγετε μια νέα διανομή των τελών μεταξύ των δύο νέων οργανισμών 80% στην ΥΠΑ και 20% στην ΑΠΑ χωρίς να δίνετε καμία εξήγηση για το σκεπτικό. Γιατί όχι 50-50 ή 90 – 10; Και με αυτή τη διανομή διασφαλίζεται η οικονομική αυτοτέλεια και των δύο Οργανισμών;
Όσον αφορά το προσωπικό, λείπουν εντελώς οι λεπτομέρειες για την κατανομή. Από το σημερινό προσωπικό της ΥΠΑ, ποιος θα παραμείνει και ποιος θα μεταφερθεί στην ΑΠΑ; Ποιος επιλέγει; Εισάγετε για πολλοστή φορά διάταξη για μετατάξεις, αποσπάσεις, μεταφορές προσωπικού χωρίς κανένα απολύτως κριτήριο και κατά παρέκκλιση κάθε διάταξης. Τελικά, πόσο προσωπικό χρειάζονται οι νέοι οργανισμοί για να λειτουργήσουν; Έχετε κάνει έναν πρόχειρο υπολογισμό;
Κατά την προσφιλή σας μέθοδο, δεν λείπουν και άσχετες διατάξεις. Όπως για το νέο σύστημα πληρωμής ετοιμότητας για το φάσμα της ΕΕΤΤ, όπου κάνετε αντιγραφή – λέτε – του συστήματος εφημεριών των γιατρών.
Αντιγράφετε, δηλαδή, ένα μοντέλο που είναι κατά γενική ομολογία προβληματικό και απαρχαιωμένο, που έχει οδηγήσει σε καταδίκη της χώρας μας από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια και που, φυσικά, ελάχιστη σχέση έχει με την τεχνική εποπτεία του φάσματος.
Τέλος, δίνεται νέα παράταση στις δηλώσεις κεραιοσυστημάτων για ένα χρόνο συν έξι μήνες με απόφαση του Υπουργού. Είχα επισημάνει ήδη από τον Αύγουστο ότι έπρεπε να τακτοποιηθεί αυτή η εκκρεμότητα, ιδίως για την κινητή τηλεφωνία που έχει λήξει η προθεσμία από πέρσι τον Οκτώβριο. Να μας πείτε που οφείλεται αυτή η τεράστια καθυστέρηση στην αδειοδότηση.
Συνολικά, αναγνωρίζουμε το επιβεβλημένο του διαχωρισμού αλλά διατηρούμε επιφυλάξεις για τον τρόπο με τον οποίο γίνεται καθώς και για τις επιμέρους ρυθμίσεις στις οποίες αναφέρθηκα. Φαίνεται να εκμεταλλεύεστε την ασφυκτική πίεση χρόνου όχι μόνο για μας αλλά και για τη χώρα, ώστε να εισάγετε διατάξεις εξόχως προβληματικές. Επιφυλασσόμαστε επί της αρχής.
