Η εισήγηση του βουλευτή του Ποταμιού Παναγιώτη Καρκατσούλη επί του σχεδίου νόμου «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση των καταστημάτων κράτησης Γ’ τύπου και άλλες διατάξεις» στην Ολομέλεια της Βουλής.
Η εισήγηση του βουλευτή του Ποταμιού Παναγιώτη Καρκατσούλη επί του σχεδίου νόμου «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση των καταστημάτων κράτησης Γ’ τύπου και άλλες διατάξεις» στην Ολομέλεια της Βουλής.
Διαβάστε την πλήρη απομαγνητοφώνηση της ομιλίας:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το σωφρονιστικό σύστημα της Ελλάδας είθισται να θεωρείται πρόβλημα και, μάλιστα, από τα ανεπίλυτα. Λάθη και παραλείψεις δεκαετιών, συνοδευόμενες από μικροπολιτικές επιλογές και κομματικές σκοπιμότητες, έχουν οδηγήσει στη δημιουργία αυτής της πεποίθησης.
Βεβαίως, ουδείς καλοπροαίρετος μπορεί να ισχυριστεί ότι τα προβλήματα που καλείται να επιλύσει η κυβέρνηση σήμερα, δημιουργήθηκαν στο διάστημα της παρούσας διακυβέρνησης. Τα προβλήματα γιγαντώθηκαν στην πάροδο των δεκαετιών των κυβερνήσεων ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Η άρνησή τους να επιχειρήσουν τις αλλαγές που χρειαζόταν ο ελληνικός κοινωνικός σχηματισμός- και το σωφρονιστικό σύστημα, ειδικότερα- οδήγησαν στην σημερινή όξυνσή τους.
Η κυβέρνηση, όμως, φαίνεται ότι ακολουθεί κι αυτή, κατά πόδας την πεπατημένη των προηγούμενων, αντί να δρομολογεί τις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται. Δεν το ομολογεί, βεβαίως, αλλά προσφεύγει σε μισές αλήθειες που της επιτρέπουν να λέει ολόκληρα ψέματα. Θα περιοριστώ λόγω χρόνου, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Ο Υπουργός επί της Δικαιοσύνης ξεκίνησε την εισήγησή του στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, αναφερόμενος σε πρόσφατη έκθεση της επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη της ταπεινωτικής μεταχείρισης. Η CPT έχει επισημάνει, πλειστάκις, τις κακές συνθήκες που επικρατούν στις ελληνικές φυλακές και έχει διαπιστώσει την «ενδεή κατάστασή τους». Ήδη, από τον Μάρτιο 2011, υπάρχουν αναφορές στη σταθερή επιδείνωση των συνθηκών ζωής και μεταχείρισης των κρατουμένων στις φυλακές.
Η Επιτροπή εντόπισε, όμως, και έναν αριθμό ουσιαστικών διαρθρωτικών ζητημάτων, εξαιτίας των οποίων υπονομεύονται οι προσπάθειες θεραπείας της κατάστασης. Αυτά τα ζητήματα, όμως, ουδόλως αντιμετωπίζονται στο παρόν νομοσχέδιο. Κατά την προσφιλή τακτική της κυβέρνησης παραπέμπονται για αργότερα...
Αντ’ αυτών, η κυβέρνηση προσφεύγει στις παλιές καλές συνταγές: Απολύει «άνευ όρων» και προσλαμβάνει, επίσης άνευ όρων.
Τώρα, το πως η μαζική απόλυση των κρατουμένων θα θεραπεύσει την έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για τη διοίκηση του συστήματος των φυλακών, την έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος εκθέσεων και εποπτείας και την αναποτελεσματική διοίκηση του προσωπικού, που αναφέρονται μονότονα από ξένους και Έλληνες ειδικούς, αυτό μόνον η κυβέρνηση το γνωρίζει.
Μάλλον η επιλεκτική μνήμη δεν σας επιτρέπει κ. Υπουργέ να ανακαλέσετε την σαφέστατη κρίση της CPT στην τελευταία της έκθεση (2014) ότι τα μέτρα πρόωρης αποφυλάκισης δεν είχαν τελικά το παραμικρό αποτέλεσμα;
Μα, θα μου πείτε, και οι προηγούμενοι δεν έκαναν ακριβώς το ίδιο; Επομένως, συνάδελφοι του ΣΥΡΙΖΑ αρκεί να ακολουθήσουμε την «πεπατημένη», όπως ισχυρίζεται ο Υπουργός όλες αυτές τις ημέρες, και τότε θα έχουμε ήδη την μεταρρύθμιση;
Αλλά και η άλλη δήθεν μεταρρύθμιση της πρόσληψης επιπρόσθετου προσωπικού στις φυλακές, επειδή μονίμως υπάρχουν κενά που πρέπει να καλυφθούν, είναι μια, επίσης, παλιά ατελέσφορη ιστορία. Εάν υποτεθεί ότι ο στόχος της πρόσληψης φυλακτικού προσωπικού είναι η ασφάλεια των κρατουμένων, τότε είναι βέβαιον ότι παρά τις επανειλημμένες προσλήψεις, ο στόχος αυτός δεν έχει επιτευχθεί.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης, καίτοι πραγματοποιούσε (μέχρι το 2010) τακτικά προσλήψεις σωφρονιστικού προσωπικού, δεν πέτυχε την αύξηση της αναλογίας του προς τους κρατουμένους, αλλά αντίθετα την μείωσή της σε σχέση με τη δεκαετία του 1990. Το 1990 η αναλογία προσωπικού φύλαξης ήταν 3 κρατούμενοι προς 1 σωφρονιστικό υπάλληλο, το 1996 ήταν 3,1:1, το 2000 - 4,7:1, το 2008 - 4,8:1 και τον Μάρτιο 2014 - 6,3:1.
Οι προβαλλόμενες αιτιολογίες για την σταδιακή αυτή επιδείνωση ήταν άλλοτε το υψηλό ποσοστό προσωπικού που συνταξιοδοτείται, παραιτείται, αποσπάται ή μετατίθεται σε άλλη υπηρεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, άλλοτε η αύξηση των καταστημάτων κράτησης, κι άλλοτε η αύξηση των κρατουμένων.
Υποτίθεται, όμως, ότι η αύξηση των κρατουμένων θα περιοριζόταν με την αύξηση των ορίων της μετατροπής, της αναστολής και της υφόρον απολύσεως: Τα όρια διευρύνονται και, παρ’ όλα αυτά, οι κρατούμενοι αυξάνουν.
Όσο φυλακτικό προσωπικό κι αν προσληφθεί όσο κι αν διευρυνθούν τα όρια μετατροπής των ποινών και της υφόρον απολύσεως, η κατάσταση θα χειροτερεύει. Διότι, απλά, τα μέτρα αυτά δεν θεραπεύουν την ουσία του προβλήματος- δεν είναι μεταρρυθμίσεις. Αντιθέτως, η εμμονή στα δύο αυτά μέτρα, στις αποφυλακίσεις και προσλήψεις συνιστούν αντι-μεταρρύθμιση, αφού καταναλώνουν κρίσιμους πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν για την μεταρρύθμιση.
Στις 11 Απριλίου 2014 εντάχθηκαν στο φυλακτικό προσωπικό των καταστημάτων κράτησης 372 πρώην δημοτικοί αστυνομικοί, και, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου,2 επρόκειτο να προσληφθούν ακόμη 692 άτομα, τα οποία δεν γνωρίζω εάν τελικά προσλήφθηκαν.
H νέα ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, πιστή στο παρελθόν, προχωρά πλειοδοτώντας τόσο στη μείωση των ορίων της υφόρον απόλυσης, όσο και στην πρόσληψη πάλι φυλακτικού προσωπικού σε ποσοστό 86,2% του συνόλου των προσλήψεων (φυλακτικού: 58,6%, εξωτερικής φρούρησης: 27,6%). Οι υπόλοιπες προσλήψεις αφορούν σε ποσοστό 3,4% κοινωνικούς λειτουργούς και νοσηλευτικό προσωπικό αντιστοίχως, ενώ 6,9% διοικητικό και διευθυντικό προσωπικό. Είναι ενδιαφέρον δε ότι ο προϋπολογισμός επιβαρύνεται με 8.7 εκατ. ευρώ ετησίως.
Εάν αυτό το πόσον εδαπανάτο άπαξ πόσο μάλλον δις, θα είχαν αποκτήσει τα καταστήματα κράτησης κάποιο τμήμα τεχνολογικού εξοπλισμού που έχουν απόλυτη ανάγκη, π.χ. σαρωτές υπερήχων για τον εντοπισμό ναρκωτικών στο σώμα των κρατουμένων, θα είχε προχωρήσει η μηχανοργάνωσή τους, θα είχε εγκατασταθεί σε ορισμένα τμήματα μηχανισμός επίβλεψης για ευάλωτους ή επικίνδυνους κρατούμενους που να βοηθά το έργο του προσωπικού και να προστατεύει τους κρατουμένους, θα είχαν αγοραστεί μηχανήματα που χρειάζονται οι αγροτικές φυλακές για τις εργασίες τους, θα είχαν δημιουργηθεί 1-2 εργαστήρια, κ.ά.
Προχωρήστε, λοιπόν, κύριοι της συμπολίτευσης στις μεταρρυθμίσεις. Αφήστε τις εύκολες συνταγές όσο κι αν σας βολεύουν. Το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας χρειάζεται τομές και όχι πομφόλυγες. Όσο κι αν αυτές μικροκομματικά και συγκυριακά σας εξυπηρετούν.
*Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι βουλευτής Επικρατείας
16 Απριλίου 2015
