Στην Ολομέλεια τοποθετήθηκε ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του Ποταμιού, Σπύρος Δανέλλης, στην επίκαιρη επερώτηση που κατέθεσε το Κίνημα προς τους Υπουργούς Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Τουρισμού, Οικονομίας & Ανάπτυξης, Εσωτερικών και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με θέμα «Απεξάρτηση από τα πλαστικά… αν όχι τώρα, πότε;».
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ:
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Κύριε Υπουργέ,
H πολιτική περιορισμού των πλαστικών απορριμμάτων και ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών εκτός από καλές προθέσεις, για την επιτυχή υλοποίηση των στόχων της, απαιτεί και την διάθεση πόρων.
Πρέπει πλέον και η ίδια η Πολιτεία σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση, να συμβάλει στην προσπάθεια κατεύθυνσης των διαθέσιμων πόρων, σε δράσεις που εξυπηρετούν το σκοπό αυτό.
Αυτό συνεπάγεται αυτόματα και επιπλέον επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού;
Όχι απαραίτητα, καθώς υπάρχουν διαθέσιμοι κοινοτικοί πόροι, οι οποίοι όμως πρέπει να αξιοποιούνται άμεσα, χωρίς καθυστερήσεις, στοχοθετημένα και αποτελεσματικά.
Συγκεκριμένα, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη και ειδικά στον Άξονα Προτεραιότητας 14 «Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος - προαγωγή της αποδοτικής χρήσης των πόρων», η συνολική Δημόσια Δαπάνη είναι άνω των 2 δις Ευρώ.
Επιπλέον, υπάρχουν δράσεις διαχείρισης βιοαποβλήτων, με συνολική δημόσια δαπάνη αρκετά εκατομμύρια ευρώ και δικαιούχους κυρίως τους Δήμους.
Δράσεις που μεταξύ άλλων αφορούν την προμήθεια κάδων οικιακής κομποστοποίησης, την προμήθεια κάδων και άλλων μέσων συλλογής για την εφαρμογή προγραμμάτων χωριστής συλλογής αστικών βιοαποβλήτων (όπως καφέ κάδοι, ειδικά απορριμματοφόρα), καθώς και δράσεις ευαισθητοποίησης και δημοσιότητας με στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών, για τη συμμετοχή και την ορθή εφαρμογή των συστημάτων χωριστής συλλογής βιοαποβλήτων.
Η Πολιτεία, όμως, πέρα από το τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος, μπορεί να αξιοποιήσει και άλλες επιλογές.
Συγκεκριμένα, κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, υλοποιούνται στην χώρα μας επιπλέον, άλλα 6 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ).
Στο πλαίσιο και των προγραμμάτων αυτών, θα ήταν δυνατό να κατευθυνθούν πόροι σε δράσεις που σχετίζονται με την στρατηγική περιορισμού της ρύπανσης από τα πλαστικά και ιδιαίτερα σε καινοτόμες δράσεις για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της παραγωγής πλαστικών προϊόντων.
Για να συμβεί αυτό όμως, θα πρέπει να υιοθετηθεί ο στόχος αυτός ως βασική προτεραιότητα, έτσι ώστε οι συγκεκριμένες δράσεις να «πριμοδοτούνται» κατά την φάση της αξιολόγησης προτάσεων.
Είναι ενδεικτικό ότι ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την στήριξη της στρατηγικής της για τον περιορισμό των απορριμμάτων από πλαστικά προϊόντα και την μετάβαση σε ένα σύστημα κυκλικής οικονομίας, μεταξύ άλλων θα κλιμακώσει την υποστήριξή της προς την καινοτομία.
Προς αυτήν την κατεύθυνση θα προσφέρει πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 100 εκατ. Ευρώ, για την ανάπτυξη πιο έξυπνων και ανακυκλώσιμων πλαστικών υλικών, τη βελτίωση της αποδοτικότητας των διεργασιών ανακύκλωσης και άλλες παρόμοιες ενέργειες.
Προφανώς, αντίστοιχα πρέπει να κινηθούμε και εμείς ως χώρα.
Μια πρόταση είναι να δοθούν κίνητρα για τις επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2014-2020, και ιδιαίτερα τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Έτσι δράσεις οι οποίες συμβάλουν στην καλύτερη διαχείριση απορριμμάτων, όπως π.χ. η απόκτηση οικολογικού σήματος εκτιμάται ότι θα έπρεπε να αποτελούν επιλέξιμες δαπάνες στις επιμέρους προσκλήσεις.
Αναφέρεται ενδεικτικά ότι, υπάρχουν εκτιμήσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι το 7% των απορριμμάτων παράγεται από τα ξενοδοχεία, ενώ περίπου το 7-10% αφορά σε πλαστικά απορρίμματα.
Άρα, η χώρα μας ως κατεξοχήν τουριστικός προορισμός θα πρέπει να κινηθεί άμεσα ώστε ο τουριστικός κλάδος να αποκτήσει «περιβαλλοντική κουλτούρα».
Όταν ήμουν Δήμαρχος Χερσονήσου από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90, σε έναν από τους τουριστικότερους δήμους της χώρας, τα περισσότερα ξενοδοχεία, που αποτελούν και μεγάλους παραγωγούς απορριμμάτων είχαν υιοθετήσει προγράμματα ανακύκλωσης στην πηγή.
Το όφελος αμοιβαίο.
Πιστοποιημένα πράσινες δράσεις για εκείνους, ιδιαιτέρως εκτιμητέες από τους πελάτες, μείωση των απορριμμάτων που οδηγούνταν στον ΧΥΤΑ, αύξηση των προς πώληση ανακυκλώσιμων υλικών για τον δήμο.
Επιπλέον, οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης οφείλουν πλέον να ασκήσουν υπεύθυνη πολιτική απέναντι στην διαχείριση των αποβλήτων.
Δεν είναι δυνατό το 2018 να υπάρχουν ακόμα δημοτικές ενότητες, στις οποίες ο δημότης ή ο απλός επισκέπτης να μην έχει πρόσβαση σε κάδους ανακύκλωσης.
Θα αναφερθώ όμως σε 3 καλές περιπτώσεις δήμων, με ελπιδοφόρες πρωτοβουλίες στον τομέα διαχείρισης απορριμμάτων.
Συγκεκριμένα, ο Δήμος Ελευσίνας, σε συνεργασία με την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, από το Δεκεμβρίου 2016 μέχρι και τον Νοεμβρίου 2017 υλοποίησε το πρόγραμμα ενημέρωσης «Πόρτα – Πόρτα για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων».
Έτσι, εκτιμήθηκε ότι από το παρόν πρόγραμμα ενημέρωσης μπορεί να προκύψει το 2018 μία αύξηση εκτροπής από την ταφή τουλάχιστον 326 τόνων ετησίως για τον δήμο.
Ο Δήμος Λειψών από την άλλη είναι ένα νησί που έχει κάνει την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων πράξη.
Στο νησί, εφαρμόζοντας πρόγραμμα ανακύκλωσης με το σύστημα «Διαλογή στην Πηγή και συλλογή πόρτα-πόρτα», έχουν καταργηθεί οι κάδοι και έχει επιτευχθεί η πλήρης ανακύκλωση των απορριμμάτων και υγειονομική ταφή των υπολειμμάτων, καθώς και τριτοβάθμια επεξεργασία των υγρών λυμάτων.
Ο Δήμος Χερσονήσου ολοκληρώνει μια καινοτόμα μελέτη “pay as you throw”, ένα σύστημα που έχει αποδειχθεί ότι είναι το αποδοτικότερο για τη μείωση απορριμμάτων παγκοσμίως.
Ένα ακόμη εξαιρετικό πρόγραμμα του Δήμου Χερσονήσου είναι το σχολικό πρωτάθλημα ανακύκλωσης.
Σχεδόν το σύνολο των σχολείων όλων των βαθμίδων συμμετέχει σε αυτό.
Ανά τρίμηνο τα παιδιά συλλέγουν ένα υλικό και στο τέλος του τριμήνου επιβραβεύονται τα σχολεία, τα οποία διέπρεψαν στην συλλογή των απορριμμάτων.
Όταν ως Δήμος στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ξεκινήσαμε το πρόγραμμα ανακύκλωσης, ομολογώ πως καλύτερους συνεργάτες από τα παιδιά δεν θα μπορούσαμε να βρούμε.
Αφού τους κάναμε ενημερώσεις και τους εξηγήσαμε πως δουλεύει η αλυσίδα της ανακύκλωσης, τα παιδιά αποδείχθηκαν οι καλύτεροι ελεγκτές οικολογικής συνείδησης για τις οικογένειές τους.
Τέλος, πολύ πρόσφατα, και με πρωτοβουλία του Υπουργού Εσωτερικών, Πάνου Σκουρλέτη και του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξη Χαρίτση, διαμορφώθηκαν δύο ειδικά προγράμματα ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τα «ΦιλόΔημος» και «ΦιλόΔημος ΙΙ», με συνολικά 740 εκατ. ευρώ να έχουν εγκριθεί για το 2018 και 2,3 δισ. ευρώ με ορίζοντα πενταετίας.
Σκοπός τους είναι η δανειοδότηση των ΟΤΑ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠ&Δ) για τη χρηματοδότηση των έργων.
Η πρωτοβουλία των δύο Υπουργείων σε κάθε περίπτωση αξιολογείται θετικά, ενώ προτείνεται η διερεύνηση αξιοποίησης διαθέσιμων πόρων του χρηματοδοτικού αυτού εργαλείου, για την ενίσχυση χρηματοδότησης πρωτοβουλιών για ενίσχυση προγραμμάτων ευαισθητοποίησης των κατοίκων.
Ολοκληρώνοντας και συνοψίζοντας την σύντομη αυτή παρέμβαση απευθύνουμε προς τους αρμόδιους Υπουργούς τα ακόλουθα ερωτήματα:
1. Σε ποιες ενέργειες θα προβείτε για την σταδιακή προσαρμογή της βιομηχανίας πλαστικών στα νέα δεδομένα που δρομολογούν οι αποφάσεις και οι περιορισμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Έχουν αναζητηθεί κοινοτικοί πόροι για τον σκοπό αυτό;
2. Θα ενισχυθούν οικονομικά φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για «πράσινες» πολιτικές; Θα συνδεθεί η οικονομική ενίσχυση τοπικών πολιτιστικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων, ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο, με την αποφυγή της χρήσης πλαστικών ποτηριών, πιάτων και μαχαιροπίρουνων;
3. Θα ενισχυθούν οικονομικά από διαθέσιμους κοινοτικούς πόρους τουριστικές επιχειρήσεις για την απόκτηση οικολογικού σήματος;
Κλείνοντας, μια επισήμανση που λογικά θα σας έχει απασχολήσει κ. Υπουργέ, καθώς δημιουργεί τεράστιες στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό, όπως επίσης κατασπαταλά και μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων.
Και αναφέρομαι στη μοιραία δημιουργία ενός ολιγοπωλίου κατασκευαστικών κυρίως επιχειρήσεων, που ασχολούνται με τη διαχείριση των απορριμμάτων, ανά την Ελλάδα.
Αυτό το ολιγοπώλιο ουσιαστικά έχει μοιράσει την Επικράτεια σε περιφέρειες, όπου δραστηριοποιείται μονάχα μία εταιρία.
Λειτουργώντας αυτή η εταιρία ως «εργολαβικός εργολάβος» εκμεταλλεύεται την έλλειψη ανταγωνισμού.
Αποτέλεσμα;
Επί δεκαετίες τώρα, το σύνολο των πόρων που διατίθεται για την διαχείριση των αποβλήτων – απορριμμάτων, είτε οι πόροι αυτοί αφορούν μελέτες, έργα, προμήθειες ή διαχείριση διαφόρων τύπων εγκαταστάσεων, πηγαίνει μόνο σε έναν τέτοιον «εργολαβικό εργολάβο».
Μπορεί αυτή η λειτουργία να είναι νομότυπη, κ. Υπουργέ, ωστόσο αποτελεί πρόβλημα και για το κόστος των έργων και για την ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων συνολικότερα.
Ευχαριστώ.
