Μεταρρυθμίσεις λοιπόν ...
( να σημειώσω πριν ξεκινήσω την ομιλία μου ότι ένας από τους λόγους που δεν έχω ακόμα υλοποιήσει την επιστημονική ερευνητική μου μετανάστευση ήταν το όραμά που μας έδωσε ο ΣΘ και το Ποτάμι δύο χρόνια πριν.)
Αυτές τις μέρες στο συνέδριο μιλήσαμε κυρίως για τις μεταρρυθμίσεις που η χώρα χρειάζεται άμεσα σε τομείς όπως η οικονομία, η παιδεία και η πολιτική και το μεταναστευτικό.
Πως θα γίνουν όμως όλες αυτές οι μεταρρυθμίσεις σε έναν πλανήτη που καταστρέφει με τόσο γρήγορους ρυθμούς το περιβάλλον και κατασπαταλά αλόγιστα τους φυσικούς του πόρους? Τι θα μεταρρυθμίζουμε αύριο αν δεν θα υπάρχει το αύριο;
Ο πολιτισμός μας είναι σε μετάβαση και πρέπει άμεσα να κάνουμε την πιο αναγκαία μεταρρύθμιση!! Να συνειδητοποιήσουμε την κλιματική αλλαγή! Να περάσουμε από το καταναλωτικό προφίλ στην αειφορία, στη βιωσιμότητα!
Κάπου διάβασα λοιπόν μια πολύ πετυχημένη φράση που περιγράφει κατά κάποιο τρόπο το οικονομικό μοντέλο κατανάλωσης: «κλέβουμε το μέλλον και το πουλάμε στο παρόν και αυτό το ονομάζουμε ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, ΑΕΠ»
Ουσιαστικά ξοδεύουμε το μέλλον των παιδιών μας ζώντας σε βάρος των επομένων γενεών. Mόνο τον μηνά Αύγουστο, αν σκεφτεί κανείς, καταναλώνουμε τους φυσικούς πόρους ενός έτους!! Το 2006, 30,5 τρισεκατομμύρια δολάρια καταναλωθήκαν σε αγαθά και υπηρεσίες μόνο ενώ η αύξηση της κατανάλωσης τα τελευταία πενήντα χρονιά ήταν θεματικά ανοδική! Η κατάσταση του κόσμου και η περιβαλλοντική διακυβέρνηση είναι σε ουσιαστική κρίση για αυτό πρέπει να αλλάξουμε πρώτα από όλα την νοοτροπία μας. Πρέπει να περάσουμε άμεσα στην νοοτροπία του «less is more” δηλαδή να μειώσουμε τις ανάγκες και τη ζήτηση! Καταναλώνω δεν σημαίνει υπάρχω όπως είπε και ένας φίλος! Το περιβάλλον χρήζει την άμεση αλλαγή του παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου της κοινωνίας μας, οπού δεν θα είναι ούτε το κέρδος πάνω από όλα, αλλά ούτε η ανάπτυξη με οποίο κόστος.
Κλίμα –Οικονομία –Μεταναστευτικό
Τρείς σημαντικοί τομείς στενά συνδεδεμένοι και σε ουσιαστική κρίση και οι τρείς. Πρέπει να επαναφέρουμε την παγκόσμια οικονομία σε πορεία ευθυγράμμισης με το περιβάλλον και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Πλέον είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι βιώνουμε την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι η απόδειξη. Φαινόμενα που εμφανίζονται όλο και πιο συχνά, επηρεάζοντας σημαντικά διάφορους τομείς όπως τομείς ασφάλειας, υγείας, οικονομίας και νομοθεσίας.
Στη διάσκεψη του ΟΗΕ στο Παρίσι (COP21) δεσμευτήκαμε για νέους στόχους όπως:
στροφή στις ανανεώσιμες 100% έως το 2050. Και αναρωτιέμαι αν αυτός είναι ένας ρεαλιστικός στόχος? μήπως είναι ουτοπικός? γιατί το 2050 δεν φαντάζει απλά μακριά, αλλά είναι για να μπορέσει να αντέξει ο πλανήτης το καταναλωτικό και ενεργοβόρο προφίλ της κοινωνίας μας.
ο περιορισμός στην άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη δεν φτάνει να περιοριστεί κάτω από τους 2 βαθμούς ενώ πρέπει ήδη να μιλάμε για 1,5 βαθμό ως όριο γιατί οι δύο βαθμοί θα είναι καταστροφικοί για τον πλανήτη! σήμερα ήδη έχουμε συχνά φαινόμενα όπως πλημμύρες και φυσικές καταστροφές.
Διαβάζοντας στην επίσημη σελίδα του υπουργείου περιβάλλοντος: «Η συμφωνία στο Παρίσι περιέχει τα σταθερά και αμετάβλητα στοιχεία των όσων συμφωνήθηκαν. Πολλά από αυτά που περιέχονται είναι νομικά δεσμευτικά (που υποδεικνύεται από τη χρήση της λέξης «shall»…Η συμφωνία θα κατατεθεί στα κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και στις 22 Απριλίου του 2016 θα ξεκινήσει μια χρονική περίοδος ενός (1) έτους δηλ. 21-4-2017 για υπογραφή αποδοχής από τις χώρες. Επισημαίνεται ότι η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ μόνο εφόσον, τουλάχιστον 55 χώρες, που θα αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 55% των παγκόσμιων εκπομπών έχουν καταθέσει στον ΟΗΕ τα έγγραφα επικύρωσης (ratification) της.»
Είμαστε ακόμη στο «shall» ή να περάσουμε στο must? η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ μόνο εφόσον έχουν καταθέσει στον ΟΗΕ τα έγγραφα επικύρωσης (ratification) της? Είναι αυτές νομικές ξεκάθαρες δεσμεύσεις? Δεσμεύουν ουσιαστικά τις χώρες για την άμεση απεξάρτηση από τα ορυκτά;
Εμείς σαν Ποτάμι πρέπει να ζητήσουμε η χώρα μας να ελέγξει και να αιτηθεί να επικαιροποιηθεί ο χάρτης εκπομπών της χωράς μειώνοντας το ανθρακικό μας αποτύπωμα πιο γρήγορα. Να τονίσουμε ότι χρειαζόμαστε νέους μεθόδους περιβαλλοντικής διακυβέρνησης με πιο αυστηρό νομοθετικό κυρωτικό περιβαλλοντικό πλαίσιο.
Ρυθμιστικές παρεμβάσεις, όπως η πράσινη φορολογία, η μέτρηση του περιβαλλοντικού εξωτερικού κόστους στη φάση παραγωγής αλλά και στην κατανάλωση των πόρων, το οικολογικό αποτύπωμα όπως και κύκλος ζωής διαδικασιών και προϊόντων είναι μόνο μερικές από τις δράσεις.
Όχι πια στο «κόστος αποκατάστασης του περιβάλλοντος» αλλά σε υποχρεωτική εφαρμογή φιλικών μεθόδων παραγωγής.
Επίσης πρέπει να προτείνουμε την εφαρμογή ενός νέου κυκλικού μοντέλου στην οικονομία, που από το γραμμικό μοντέλο προμήθεια- παραγωγή- χρήση και απόρριψη περνάει σε ένα μοντέλο οπού επαναχρησιμοποιούμε και ανακυκλώνουμε, γιατί οι πόροι δεν είναι ούτε άφθονοι ούτε φθηνοί. Ένα νέο οικονομικό κυκλικό μοντέλο που θα αναπτύξει την εργασία και θα στοχεύει στην μείωση και την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων. Η νέα δέσμη μέτρων της επιτροπής για την κυκλική οικονομία μας ενθαρρύνει να κάνουμε τη μετάβαση σε ένα νέο κυκλικό μοντέλο όπου οι πόροι χρησιμοποιούνται πιο έξυπνα και πρέπει να την αξιοποιήσουμε.
Το περιβάλλον και η φύση είναι ένα κρίσιμο δημόσιο αγαθό που οφείλει να είναι υπό δημοκρατικό έλεγχο και συλλογική ρύθμιση γιατί δημιουργεί ανισότητες και αδικίες από το τοπικό έως το παγκόσμιο επίπεδο αγγίζοντας θέματα φτώχειας, υγείας, ισότητας, μετακίνησής πληθυσμών ή μετανάστευσης. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα δημιουργούν νέους ανταγωνιστές για τη γη και το νερό , για τους φυσικούς πόρους αλλά και για θέσεις εργασίας ή κοινωνικές υπηρεσίες. Φαινόμενα που μπορεί να δημιουργήσουν νέες αναταραχές και βία. Φαινόμενα κλιματικής μετανάστευσης που ίσως, μια Ευρώπη ή μια Ελλάδα χωρίς οικονομικούς πόρους σήμερα, θα δυσκολευτεί να διαχειριστεί αν κρίνουμε από την κατάσταση του μεταναστευτικού!
Ας μεταρρυθμίσουμε λοιπόν πρώτα από όλα τη νοοτροπία και τη καταναλωτική συμπεριφορά, το σημερινό οικονομικό μας μοντέλο. Ο σεβασμός του φυσικού περιβάλλοντος και των ζωών είναι βασικές αρχές για τους οικουμενικούς κάτοικους ενός πλανήτη που δεν έχει απεριορίστους πόρους.
Ας διαπαιδαγωγήσουμε, ας ενημερώσουμε, ας εκπαιδεύσουμε, ας κάνουμε πιο βιώσιμο το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης μας στηρίζοντας την επιβίωση του πλανήτη.. στηρίζοντας το αύριο.
