Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης με θέμα ημερήσιας διάταξης την εξέταση του σχεδίου νόμου «Μεταρρυθμίσεις ποινικών διατάξεων, κατάργηση των καταστημάτων κράτησης Γ΄ τύπου και άλλες διατάξεις» ο ειδικός αγορητής του Ποταμιού και (Βουλευτής Αχαΐας) Ιάσονας Φωτήλας τοποθετήθηκε επί του νομοσχεδίου.
Παρατίθενται τα κύρια σημεία της ομιλίας του:
-Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο έρχεται για συζήτηση στη βουλή, ενώ υπάρχουν σοβαρά ζήτημα ασφάλειας στη χώρα. Για τη κυβέρνηση το πρόβλημα είναι κυρίαρχα οργανωτικής φύσεως, όχι της ακολουθούμενης πολιτικής, καθώς με εκπρόθεσμη τροπολογία προχωρά στην αποκόλληση του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης από το Υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και τη συγκόλλησή του στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.
-Στο Ποτάμι διατηρούμε σοβαρές επιφυλάξεις για το αν και κατά πόσο η συγκεκριμένη επιλογή εξυπηρετεί μία από τις βασικές αρχές λειτουργίας της δημοκρατίας, την αρχή της διάκρισης των εξουσιών.
-Για το Ποτάμι αποτελεί πρώτη προτεραιότητα ο εκσυγχρονισμός του σωφρονιστικού μας συστήματος, καθώς υπάρχουν σοβαρότατες ελλείψεις τόσο σε υλικές υποδομές όσο και σε έμψυχο δυναμικό. Οι υπόλοιπες υποστηρικτικές δομές του σωφρονιστικού συστήματος της χώρας μας, όπως ο χώρος των ψυχιατρείων, ο χώρος των κέντρων αποτοξίνωσης, τα νοσοκομεία των φυλακών, είναι σε τραγική κατάσταση και έχουμε καταδικαστικές αποφάσεις από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – ΕΔΑΔ γι΄ αυτό. Για όλα αυτά το παρόν σχέδιο νόμου δεν αναφέρει τίποτα. Προφανώς δεν είναι προτεραιότητα για τη Κυβέρνηση αυτό.
-Το βασικότερο ίσως πρόβλημα του σωφρονιστικού μας συστήματος είναι το φαινόμενο του υπερπληθυσμού των κρατουμένων αλλά και ο συνωστισμός σε κοινό χώρο υποδίκων με καταδίκους, μικροποινίτες με βαρυποινίτες, αλλά και αλλοδαποί εν αναμονή της απελάσεώς τους. Η κυβέρνηση επιχειρεί να το αντιμετωπίσει με παλιές αποτυχημένες πολιτικές, όπως το μέτρο της αποσυμφόρησης των φυλακών, όπως ορίζεται στα άρθρα 2 και 6.
-Με αυθαίρετη νομοθετική μείωση του χρόνου πραγματικής έκτισης της ποινής η Κυβέρνηση προχωρά με οριζόντια μέτρα σε αθρόες αποφυλακίσεις καταδικασθέντων για εγκλήματα κάθε βαθμίδας και βαρύτητας. Οι λόγοι της απόλυσης είναι μόνο ηλικιακοί και υγείας στο άρθρο 2, ενώ στο άρθρο 6 απελευθερώνονται κρατούμενοι χωρίς κανένα περιορισμό στα αδικήματα μόνο και μόνο αν έχουν εκτίσει τα 2/5 ή το 1/3 ή τα 19 έτη της ποινής τους, χωρίς να τίθεται κανένα ουσιαστικό κριτήριο περί της επικινδυνότητας του δράστη. Δεν εξετάζεται καν αν ο απολυόμενος είναι ήδη υπότροπος, δεν εξετάζεται ούτε η διαγωγή του εντός των φυλακών. Είναι βέβαιο ότι μαζί με διάφορους μη επικίνδυνους δράστες θα απολυθούν και πρόσωπα που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να παραμείνουν έγκλειστα. Και ένα άλλο στοιχείο που δεν λαμβάνει υπόψη το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι ο χρόνος κτήσης της συγκεκριμένης αναπηρίας. Αν δηλαδή προϋπήρχε της τέλεσης του αδικήματος ή εμφανίστηκε στη πορεία καθώς δεν είναι σαφές για ποιο λόγο οι συγκεκριμένες παθήσεις θα τον αποτρέψουν από το να τελέσει ανάλογα αδικήματα στο μέλλον.
Ειδικότερα στο άρθρο 6 απολύονται οι κρατούμενοι για τους εξής λόγους:
α) για ποινές έως 3 χρόνια, αν έχουν εκτίσει το 1/10, δηλαδή αν η ποινή είναι 3 χρόνια απολύεται σε 4 μήνες
β) για ποινές από 3 έως 5 χρόνια, ακόμη κι αν αφορούν κακουργήματα εφόσον έχουν εκτίσει τα 2/5
γ) για ποινές άνω των 5 ετών που έχουν επιβληθεί για πλημμελήματα, αν έχουν εκτίσει το 1/5
δ) για κάθειρξη από 5 ως 10 έτη, πάλι αν έχει εκτιθεί το 1/5 και
3) για κάθειρξη άνω των 10 ετών, αν έχουν εκτίσει το 1/3 της ποινής.
-Το δεύτερο σημείο του νομοσχεδίου που μας βρίσκει αντίθετους είναι οι υποπαράγραφοι του άρθρου 2 που αφορούν τον εγκλεισμό των ανηλίκων, καθώς αυξάνεται το κατώτατο όριο έναρξης της ποινικής ευθύνης από τα 13 στα 15 έτη, και διαπιστώνεται η εξής αντίφαση: ενώ θεωρούμε ότι τα παιδιά ωριμάζουν γρηγορότερα από τις παλαιότερες γενιές, εντούτοις βλέπουμε να αυξάνεται το ηλικιακό όριο μέχρι το οποίο δεν μπορεί να τους καταλογιστεί κάποια ποινική πράξη. Και το εν λόγω νομοσχέδιο, στην ουσία εξαιρεί τον εγκλεισμό των ανηλίκων για όλα τα αδικήματα, με εξαίρεση την ανθρωποκτονία από πρόθεση. Η εν λόγω διάταξη αποτελεί μια γενική και ισοπεδωτική ρύθμιση και παραβλέπει τον κίνδυνο της εκμετάλλευσης ανηλίκων από κυκλώματα. Ακόμα προβλέπει την αποφυλάκιση όλων των ανήλικων κρατουμένων, χωρίς καμία κλιμάκωση στο αδίκημα.
-Θετικές είναι οι αλλαγές του νομοσχεδίου πρωτοβουλίες στο θεσμικό πλαίσιο για τα ναρκωτικά, που ακολουθούν το πνεύμα του προηγούμενου νόμου 4139/2013 αν και ένα σημείο στην υποπαράγραφο 7, που αντικαθιστά το άρθρο 35 του ισχύοντος νόμου, όπου καταργούνται κάποιες προϋποθέσεις για την υπό όρο απόλυση, χρήζουν προσοχής.
-Η κατάργηση των φυλακών υψίστης ασφαλείας χωρίς να υπάρχει καμία ρύθμιση βελτίωσης των καταστημάτων κράτησης Α και Β τύπου, μας βρίσκει κάθετα αντίθετους. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι, όπου δεν υπάρχει διαχωρισμός κρατουμένων ανάλογα με την επικινδυνότητά τους, οι φυλακές πρακτικά ‘’διοικούνται’’ από τους βαρυποινίτες κρατούμενους. Όλες οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχουν φυλακές υψίστης ασφαλείας, όπως η Νορβηγία, η Φινλανδία, η Σουηδία, η Ολλανδία, η Αγγλία, η Ουαλία, η Ισπανία και η Ιταλία.
-Στο Ποτάμι διατηρούμε σοβαρές επιφυλάξεις για τις αλλαγές που φέρνει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
-Αναμένουμε περισσότερες διευκρινίσεις για το αν και κατά πόσο υπάρχει πρόθεση η Κυβέρνηση να ενισχύσει τις δομές απεξάρτησης, οι οποίες θα κληθούν να εφαρμόσουν στη πράξη τις διατάξεις του εν λόγω νομοσχεδίου.
-Δεν μπορούμε να δεχθούμε οριζόντιες αποφυλακίσεις κρατουμένων με μόνο κριτήριο την ηλικία τους και λόγους υγείας, χωρίς να αξιολογείται με κανένα τρόπο η προσωπικότητα του δράστη.
-Και σίγουρα ως έχουν τα υπάρχοντα σωφρονιστικά καταστήματα, με τις ελλείψεις και τις αδυναμίες τους, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με το στοίβαγμα όλων των κρατουμένων ανεξαρτήτως αδικημάτων σε ένα χώρο.
-Ούτε μπορούμε να συναινέσουμε στο να αφήνονται οι ανήλικοι απροστάτευτοι, όμηροι οργανωμένων κυκλωμάτων προς εκμετάλλευση.
-Η κυβέρνηση οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες συνολικές, πρωτοβουλίες από τα κάτω προς τα πάνω, για να γίνει το ελληνικό σύστημα σωφρονισμού, πραγματικό σωφρονιστικό σύστημα και όχι τιμωρητικό. Να σταματήσει να εμμένει σε ξεπερασμένες σωφρονιστικές πρακτικές του παρελθόντος και σε συνταγές που έχουν δοκιμαστεί και έχουν αποτύχει κατ’ εξακολούθηση.
-Το Ποτάμι θα είναι παρόν ασκώντας εποικοδομητική αντιπολίτευση και καταθέτοντας συγκεκριμένες βελτιωτικές προτάσεις.
*Ο Ιάσονας Φωτήλας είναι βουλευτής Αχαΐας