Τομέας Υγείας:Λ.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ-Δ.ΚΟΝΤΟΠΙΔΗΣ
Τομέας Υγείας:Λ.ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ-Δ.ΚΟΝΤΟΠΙΔΗΣ
Στο ελληνικό σύστημα υγείας οι ασθενείς δεν συμμετέχουν σχεδόν σε καμμία απόφαση που αφορά την υγεία τους. Οι επαγγελματίες της υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές, κ.α.) κάνουν την δουλειά τους, χωρίς να δίνουν την δυνατότητα στους ασθενείς να πάρουν μέρος στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας που να ταιριάζει με τις αξίες και προτιμήσεις τους, σύμφωνα πάντα με τα διαθέσιμα ιατρικά δεδομένα. Το αποτέλεσμα της μονομερούς αυτής επιλογής θεραπείας είναι ότι οι ασθενείς συχνά έχουν άγνοια για την κατάσταση της υγείας τους και είναι απόλυτα εξαρτώμενοι από τον ιατρό της εκάστοτε ειδικότητας. Έτσι νιώθουν πάντα υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν μια θεραπεία, που ίσως δεν είναι κατάλληλη για αυτούς και που ίσως τελικά τους οδηγήσει να την εγκαταλείψουν, με άμεσες επιπτώσεις στην υγεία τους και επιβαρύνοντας περεταίρω το υγειονομικό σύστημα με εισαγωγή σε νοσηλευτικό ίδρυμα.
Στις αρμόδιες δομές του υπουργείου υγείας που παίρνονται σημαντικές αποφάσεις και διαμορφώνονται πολιτικές υγείας (ΚΕΣΥ, ΚΕΕΛΠΝΟ,κ.α.) δεν υπάρχει καμία εκπροσώπηση από ασθενείς, με αποτέλεσμα πολλά από τα μέτρα που αποφασίζονται, στην πράξη να μην είναι εφαρμόσιμα ή να μην έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων πρακτικών, είναι η έγκριση από τον ΕΟΦ και η διάθεση στην αγορά φαρμάκων τα οποίο δεν ήταν απαραίτητα ή κατάλληλα για τους έλληνες ασθενείς.
Παραδείγματα καλών πρακτικών από το εξωτερικό
Στην Ελβετία υπάρχει ένα ισχυρό κίνημα σε επίπεδο εθνικής πολιτικής για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των ασθενών και τη συμμετοχή των ασθενών στη λήψη αποφάσεων της υγειονομικής περίθαλψης. Τα τελευταία χρόνια λοιπόν, έχουν αναπτυχθεί προγράμματα που αφορούν την εκπαίδευση των φοιτητών ιατρικής σε θέματα υποστήριξης των ασθενών και διαδικασίας κοινής λήψης απόφασης.
Από την άλλη μεριά έχουμε το παράδειγμα της Ολλανδίας -όπου έχει παρόμοιο υγειονομικό σύστημα με την Ελβετία-που αποσκοπεί στην εισαγωγή ελεγχόμενου ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης και μεταξύ ασφαλιστικών εταιρειών υγειονομικής περίθαλψης, ενδυναμώνοντας την παρέμβαση των ασθενών στις αποφάσεις που αφορούν τον τομέα της υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, πολλές ολλανδικές οργανώσεις έχουν δημιουργηθεί για να προωθήσουν τον προσανατολισμό των ασθενών στο εσωτερικό της υγειονομικής περίθαλψης. Η προσέγγιση της συμμετοχής του ασθενούς στην ιατρική διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει επισήμως θεσπιστεί με ειδικό νόμο (WGBO), και η αναγνώριση της άποψης του ασθενούς, αντικατοπτρίζεται ολοένα και περισσότερο στις εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες για τους επαγγελματίες υγείας.
Σε σχέση με τις πολιτικές υγείας και την εκπροσώπηση των ασθενών, υπάρχει το παράδειγμα της Φινλανδίας, όπου η σχέση των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) ασθενών και του κράτους επαναπροσδιορίστηκε, και ενισχύθηκε με τη δημιουργία μιας ΜΚΟ ομπρέλας για τη δημόσια υγεία. Επομένως, οι Φινλανδικές ΜΚΟ των ασθενών αναγνωρίζονται ως ισότιμοι εταίροι στην προαγωγή της υγείας. Η ΜΚΟ ομπρέλα της δημόσιας υγείας -το Φινλανδικό Κέντρο Προαγωγής Υγείας- ιδρύθηκε το 1962 και αρχικά της δόθηκε ο ρόλος της διαχείρισης της κρατικής χρηματοδότησης των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ. Δυο από τις βασικές δράσεις του Φινλανδικού Κέντρου Προαγωγής Υγείας σήμερα είναι:
• η ενίσχυση και η συνεργασία μεταξύ των ΜΚΟ και άλλων φορέων στον τομέα της προαγωγής της υγείας.
• η προώθηση και υποστήριξη θεμάτων προαγωγής της υγείας, ώστε να θεσπιστεί η κατάλληλη νομοθεσία.
Προτάσεις
Προτείνουμε να θεσπιστεί επίσημα η εκπροσώπηση των ασθενών σε όλες τις επιτροπές του υπουργείου (ΕΟΠΥΥ, ΕΟΦ, ΚΕΣΥ, κ.α.) που διαμορφώνουν και εφαρμόζουν υγειονομικά μέτρα, με απώτερο στόχο να παρέχεται υγειονομική φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή και να περιοριστούν τα υγειονομικά κόστη από άστοχες αποφάσεις. Ωστόσο εξίσου σημαντική είναι και η εκπαίδευση των ασθενών πάνω σε αυτά τα ζητήματα μέσω συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων από την Ε.Ε.
Είναι επίσης απαραίτητη η εκπαίδευση όλων των επαγγελματιών υγείας, στα πλαίσια των σπουδών τους ή της διαρκούς επαγγελματικής τους κατάρτισης, στο πως θα πρέπει να αντιμετωπίζουν και να διαχειρίζονται τον ασθενή στη βάση μιας ισότιμης σχέση ιατρού- ασθενούς, ώστε να επιτευχθεί η διαδικασία κοινής λήψης απόφασης, να υπάρχει καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπεία, να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ασθενούς και να μειωθεί το κόστος της ενδονοσοκομειακής φροντίδας