Ευχαριστώ κα Πρόεδρε,
Καλησπέρα κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η ολιγόλεπτη ομιλία μου θα επικεντρωθεί στις κυβερνητικές θέσεις για την παιδεία όπως αυτές διαμορφώθηκαν από τις προγραμματικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Παιδείας αλλά και όπως διαφαίνονται από το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν θα πλατειάσω με γενικολογίες αλλά θα αναφερθώ σε συγκεκριμένα ζητήματα (οι βασικές μας θέσεις για όποιον ενδιαφέρεται έχουν δημοσιευθεί από τον Νοέμβριο). Καταρχήν να επισημάνουμε ότι υπάρχουν κάποια σημεία στα οποία συγκλίνουμε, υπάρχουν όμως και αρκετά σημεία στα οποία αποκλίνουμε. Τα σημεία στα οποία συμφωνούμε είναι κυρίως στην προσχολική, πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ενώ σημαντικές αποκλίσεις εστιάζονται κυρίως στο καίρια ζητήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Συμφωνούμε λοιπόν για την αναγκαιότητα της καθολικής προσχολικής αγωγής, την αναβάθμιση εκπαιδευτικών, τη θεώρηση του Λυκείου ως αυτόνομης βαθμίδας εκπαίδευσης κι όχι ως προπαρασκευής για την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο, τη δυνατότητας πιστοποίησης για ξένες γλώσσες και χρήση υπολογιστή από τη μέση εκπαίδευση, την ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης και άλλα.
Θα επιμείνουμε όμως επίσης:
- Στην έννοια της αξιολόγησης όχι με τιμωρητικό χαρακτήρα αλλά ως απαραίτητο στοιχείο μέτρησης της απόδοσης κι εξέλιξης του συστήματος.
- Στην ίδρυση και αναβάθμιση ανεξάρτητων αρχών ((π.χ. Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής) με αξιοκρατική κι όχι κομματική προέλευση
- Στην έμφαση στη «Διοίκηση Σχολικών Μονάδων» με απεγκλωβισμό από κομματικούς μηχανισμούς.
- Στην επέκταση του θεσμού των πρότυπων σχολείων που είναι ένα κομμάτι για το οποίο μπορεί να υπερηφανεύεται η δημόσια εκπαίδευση.
Δεν συμφωνούμε με την κατάργηση των εξετάσεων για τα πρότυπα σχολεία (το επίπεδο των μαθητών είναι που κάνει «καλό» ένα σχολείο) και δεν πρέπει σαν κοινωνία να είμαστε αλλεργικοί στη λέξη «αριστεία».
Θα ξεκινήσω από την μοναδική αναφορά του Πρωθυπουργού στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που αφορούσε την κατάργηση των διατάξεων για τα Συμβούλια Ιδρύματος. Ο κ. Πρωθυπουργός είπε μάλιστα ότι καταστρατηγούν το αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων. Προφανώς κάποιοι μάλλον τον παραπληροφόρησαν, αφού τα μέλη των ΣΙ εκλέγονται όπως ακριβώς γίνεται και με τους Πρυτάνεις. Και μάλιστα εκλέχθηκαν πριν 3 χρόνια με μεγάλη συμμετοχή (79% στο ΕΚΠΑ, 66% στο ΕΜΠ, 77% στο ΑΠΘ).
Τα ΣΙ κοσμούνται από διεθνούς κύρους καταξιωμένους επιστήμονες, η αφρόκρεμα δηλαδή αυτών που σωστά ανέφερε ο κ. Πρωθυπουργός ότι θέλει να επαναπατρίσει. Η κατάργηση των ΣΙ όμως κι αυτό το «ήξεις-αφήξεις» περνάει ακριβώς το αντίθετο μήνυμα, δηλαδή: «Κύριοι δεν αξίζει τον κόπο να ασχολείστε με το Ελληνικό Πανεπιστήμιο».
Τα ΣΙ είναι επίσης κι ένα παράθυρο της κοινωνίας προς τα Πανεπιστήμια καθώς δεν συμμετέχουν σε αυτά μόνο πανεπιστημιακοί αλλά και παράγοντες της κοινωνικής ζωής. Η κατάργησή τους υποδηλώνει ότι θέλουμε ένα πανεπιστήμιο κλεισμένο στην γυάλα του, χωρίς αλληλεπίδραση με την κοινωνία. Είναι επίσης η δικλίδα ελέγχου των αποφάσεων της εκάστοτε διοίκησης που θα προωθεί την λογοδοσία και την διαφάνεια τα οποία είναι και βασικά ζητούμενα.
Ο κ. Μπαλτάς χαρακτήρισε τον νόμο 4009/2011 «καταστροφικό». Δεν συμφωνούμε. Εμείς είμαστε υπέρ τροποποιήσεων των διαπιστωμένων αστοχιών του νόμου 4009/2011 αλλά όχι υπέρ της κατάργησής του. Η επαναφορά στο καθεστώς του «νόμου πλαίσιο» του 1982 (όπως ευαγγελίζονται στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ) είναι για μας πισωγύρισμα. Άλλες οι ανάγκες πριν 33 χρόνια, άλλες οι ανάγκες σήμερα. Η σύμπλευση με το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαι στα θέματα των Πανεπιστημίων είναι για μας απαραίτητη.
Aκούσαμε στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για «ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ». Όσο όμορφο & ελκυστικό κι αν ακούγεται θεωρούμε ακόμα ανώριμη την εξαγγελία, μη σαφώς προσδιορισμένη και μη κοστολογημένη, η οποία είναι άτοπη στις σημερινές συνθήκες, όπου έχουμε συγκεκριμένες υποδομές και δυνατότητες. Στο θέμα της εισαγωγής στην 3βάθμια εκπαίδευση θεωρούμε μάλιστα αναγκαίο το να επανέλθει το αυτονόητο μέτρο της βάσης του 10 ως ελάχιστος βαθμός πρόσβασης στα ΑΕΙ.
Πιστεύουμε στη συμμετοχή των φοιτητών στη λήψη αποφάσεων. Όμως αυτή να γίνεται με θεσμοθετημένο τρόπο, κι όχι αυθαίρετα με αυτόκλητες ομάδες στη Σύγκλητο ή στις συνελεύσεις σχολών. Οι δυναμικές μειοψηφίες που επιχειρούν συνδιοίκηση πρέπει να αντικατασταθούν από τους θεσμικά ορισμένους εκπροσώπους που αντιπροσωπεύουν το φοιτητικό κίνημα.
Σε αντίθεση με την πάγια θέση του ΣΥΡΙΖΑ εμείς είμαστε υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16 ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών-μη κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων. Με συγκεκριμένες προδιαγραφές που θα τελούν υπό τον έλεγχο της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας στην εκπαίδευση όπως και τα δημόσια Πανεπιστήμια (κάτι που είναι σαφώς προτιμότερα από το σημερινό «θολό» σκηνικό). Οι επιπτώσεις θα είναι θετικές, όχι μόνο στο οικονομικό αλλά και στο διανοητικό ισοζύγιο της χώρας, καθότι Έλληνες επιστήμονες και φοιτητές θα παραμένουν στην χώρα μας. Ειρήσθω εν παρόδω, το υπερβολικά πλεονασματικό διανοητικό ισοζύγιο της χώρας (περισσότερες εξαγωγές από εισαγωγές) θεωρώ ότι είναι μεγαλύτερος κίνδυνος από το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο. Κάτι το οποίο αναγνώρισε στην ομιλία του και ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Στον ίδιο άξονα – του περιορισμού της διαρροής εγκεφάλων – αλλά και της καταπολέμησης του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας είναι και η περεταίρω διασύνδεση των πανεπιστημίων με την παραγωγή καθώς και η ενίσχυση της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα (να μη μένει η έρευνα στο ράφι). Με δεδομένο ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι μικρομεσαίες και χωρίς τμήματα Ε&Α, η περαιτέρω διασύνδεση με τα Πανεπιστήμια θα είναι αμοιβαία επωφελής.
Πιστεύουμε ότι το ελληνικό Πανεπιστήμιο πρέπει να σπάσει τα δεσμά του με το παρελθόν που το κρατούν όμηρο και να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις για να προετοιμάσει το μέλλον. Τα υλικά υπάρχουν (έχουμε δει πώς διαπρέπουν Έλληνες καθηγητές και φοιτητές στο εξωτερικό), αλλά πρέπει να ακολουθήσουμε και τη σωστή συνταγή. Να ακολουθήσουμε πρακτικές που θα φέρουν πίσω τους Έλληνες επιστήμονες και φοιτητές κι όχι πρακτικές που θα διώξουν κι άλλους όχι μόνο λόγω οικονομικών συνθηκών αλλά και λόγω πελατειακών λογικών.
Να δώσουμε επιτέλους έμφαση στην ουσία ξεφεύγοντας από χρησιμοθηρικές πρακτικές. Όπως έλεγε κι ο καθηγητής μου στο ΕΜΠ, ο αείμνηστος Λευτέρης Παπαγιαννάκης το στοίχημα είναι πώς θα καταφέρουμε να πάμε επιτέλους «από τα χαρτιά, στα γράμματα…». Πώς δηλαδή τα πτυχία θα αντανακλούν το πραγματικό περιεχόμενο των σπουδών και δεν θα είναι χαρτιά που, ειδικά σήμερα, εύκολα ξεθωριάζουν.
Κλείνοντας θέλω να ευχηθώ κάθε επιτυχία στη νέα κυβέρνηση η οποία πρέπει να αντιληφθεί εγκαίρως την κρισιμότητα της κατάστασης στην οποία περιέρχεται η χώρα. Να τονίσω ότι Το Ποτάμι δεν θα κάνει στείρα αντιπολίτευση του «όχι σε όλα». Θα είναι παρόν για να ελέγχει και να παρακολουθεί με ουσιαστικό και εποικοδομητικό τρόπο το κυβερνητικό έργο, πάντα με υπευθυνότητα, με συγκεκριμένες προτάσεις, επιχειρήματα και τεκμηρίωση δίχως περιττές και αόριστες πολιτικολογίες.
Ευχαριστώ πολύ.
* Η ομιλία του βουλευτή του Ποταμιού Γιώργου Μαυρωτά, στη συζήτηση επί των προγραμματικών δηλώσεων του Πρωθυπουργού
