Φίλες και φίλοι, αγαπητέ πρώην Πρωθυπουργέ κ. Σημίτη, αγαπητέ Guy, πολύ χάρηκα που είσαι εδώ μαζί μας και θέλω να σ’ ευχαριστήσω προσωπικά για την πολύ σοβαρή και σωστή ανάλυση που κάνεις πάντοτε στο Ευρωκοινοβούλιο για τα προβλήματα που έχει η χώρα και η Ευρώπη, παρ’ ό,τι βρισκόμαστε σε διαφορετικές πολιτικές οικογένειες.
Αγαπητέ Σταύρο, ευχαριστώ για την πρόσκλησή σου, γιατί βρισκόμαστε εδώ υπό το βάρος σημαντικών εξελίξεων για την Ελλάδα και για όλη την Ευρώπη. Συμφέροντα, έθνη, χώρες, επενδυτικά funds, ακραίες φανατικές ομάδες, διαπληκτίζονται για τη νέα τους θέση να ισχυροποιήσουν τη θέση τους στη διεθνή σκακιέρα.
Αυτός ο συνασπισμός των συμφερόντων και των συγκρούσεων περισσεύει αλλά απουσιάζει η δημοκρατία. Δηλαδή υπονομεύεται η ισχύς του νόμου και αντικαθίσταται ο νόμος του ισχυρού. Απειλούνται αρχές, αξίες, ιδανικά που κατακτήθηκαν με αγώνες γενεών. Ο ανθρωπισμός, η ισονομία, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στα ανθρώπινα, τα πολιτικά δικαιώματα και το περιβάλλον.
Ο μεγάλος υπερεθνικός δημοκρατικός Οργανισμός που λέγεται Ευρώπη, δυστυχώς παρουσιάζει εσωστρέφεια και απουσία οράματος. Ακόμα χειρότερα την ώρα που είναι αδήριτη ανάγκη η υπερεθνική συνεργασία μαστίζεται από μια παλιά ασθένεια, τα κράτη μέλη να αναδεικνύουν τον υπερεθνικισμό.
Απουσιάζει η Ευρώπη από το διεθνή διάλογο όπου χρειάζεται ισχυρός λόγος απέναντι σε μείζονα ζητήματα από τη φτώχια, το περιβάλλον, τους φορολογικούς παραδείσους, τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη λειτουργία του διαδικτύου αλλά και βεβαίως τις μεγάλες συγκρούσεις.
Γίνεται σκληρός αγώνας για το ποιο χαρακτήρα και ποιες αξίες θα χαρακτηρίζουν την παγκόσμια διακυβέρνηση. Και χωρίς αυτή τη συλλογική ομπρέλα που θα μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει τα μεγάλα ζητήματα της εποχής, να προστατεύσει τους ευρωπαϊκούς λαούς απέναντι στις ραγδαίες παγκόσμιες εξελίξεις, ένας ρόλος που θα έπρεπε να παίξει η Ευρώπη, αυτοί που θα μπορέσουν ν’ αντέξουν ν’ αξιοποιήσουν ή να ισχυροποιηθούν μέσα από αυτή την κρίση, θα είναι μόνο εκείνες οι χώρες που έχουν εμπεδωμένους λειτουργούντες δημοκρατικούς θεσμούς που χαρακτηρίζονται από ισχυρή κοινωνική συγκρότηση με κοινωνικό κεφάλαιο εμπιστοσύνης.
Δυστυχώς εμείς εδώ στην Ελλάδα αντί να εμπεδώνουμε ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που απαλλάσσουν τον ελληνικό λαό από το πελατειακό κοστοβόρο και αναποτελεσματικό κράτος, ταλανίζουμε εαυτούς με άγονες αντιπαραθέσεις, ακόμα και διχασμούς. Φαινόμαστε παραδομένοι, η χώρα μας στο λαϊκισμό και στις μικρόνοες σκοπιμότητες. Γι’ αυτό και φωνές όπως του Ποταμιού Σταύρο, είναι σημαντικές και απαραίτητες. Αλλιώς εγκλωβίζουμε τον πολιτικό διάλογο στη δαιμονοποίηση, τη συνωμοσιολογία, την αναζήτηση εξιλαστήριων θυμάτων.
Αναζητούμε έξωθεν σωτήρες, ή δήθεν υπεύθυνους φταίχτες για τα δικά μας προβλήματα, τα δικά μας λάθη. Αρνούμαστε αλήθειες, γινόμαστε εύκολη λεία προσώπων ή κομματικών σχηματισμών που πλάθουν μύθους εκμεταλλευόμενοι τον πραγματικό πόνο του ελληνικού λαού. μένουμε στη μοιρολατρεία αντί ν’ αναμετρηθούμε με τα πραγματικά και μεγάλα διακυβεύματα που αφορούν το λαό και τη χώρα. Και δε μας αξίζει αυτό. Γιατί η Ελλάδα έχει δυνατότητες, ναι, έχει πλούτο, το διαπιστώνω καθημερινά όταν βρίσκομαι σε άλλες χώρες ανά την υφήλιο.
Έλλειμμά μας είναι η δημοκρατική αποτελεσματική, διαφανής διακυβέρνηση που σέβεται τις δυνατότητες και τον πλούτο του ελληνικού λαού.
Την τελευταία περίοδο έχω ταξιδέψε σε πολλά μέρη του πλανήτη, την Κίνα, την Ινδία, σήμερα έρχομαι από τις Βρυξέλλες. Από παντού έρχεται το ίδιο μήνυμα και θέλω αυτό να το τονίσω. Προσοχή, κίνδυνος! Δεν κινδυνολογώ, ποτέ δεν το έκανα αλλά αισθάνομαι να πράξω το χρέος μου, όπως το έκανα, να μιλήσω με τη γλώσσα της αλήθειας. Δεν υπάρχει πια η πολυτέλεια να συνεχίζουμε να πλάθουμε άλλοθι για να μην αλλάξει αυτό το κράτος.
Εγκυμονούνται σοβαροί κίνδυνοι για την πορεία και το μέλλον του λαού μας. Είναι απόλυτη ανάγκη να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο που συνδέει πολιτικές δυνάμεις του τόπου με την αποφυγή της ανάληψης πολιτικού κόστους και ευθύνης. Να βάλουμε τέλος στη λογική ότι κάθε κόμμα που έρχεται στην εξουσία, να βλέπει το κράτος σα λάφυρο για ιδιοποίηση.
Είναι φαινόμενα που εθίζουν τη χώρα σε μια καταστροφή και την κοινωνία σε διαλυτική αντίληψη. Απαιτείται λοιπόν γενναιότητα και ανάληψη ευθύνης. Ειδικότερα σήμερα που κανείς δε δικαιούται να πει ότι δε γνωρίζει. Όλα πια είναι γνωστά. Σημειώνω εδώ ότι και στην Ευρωπαϊκή Ένωση επικράτησε, αλλά όπως κι εδώ για μεγάλο διάστημα μια αντίληψη παραίτησης ενώπιον του μεγάλου προσφυγικού ζητήματος. Λες και η παγκόσμια ιστορία δε γράφτηκε και με τη μετακίνηση πληθυσμών.
Αλλά κανένα τείχος δε λύνει το ζήτημα. δεν είναι δυνατό να δαιμονοποιούμε την ανάγκη του ανθρώπου ούτε να την ξορκίζουμε. Ούτε και μπορούμε να υπεκφεύγουμε προβάλλοντας ως επιχείρημα για τις δικές μας ανακολουθίες στην αντιμετώπιση της γενικότερης κρίσης που βιώνει η χώρα, το προσφυγικό. Αντιθέτως, η αξιοπιστία μας στο πρώτο θα βοηθήσει καθοριστικά και στο δεύτερο.
Γενικό συμπέρασμα από συζητήσεις που κάνω και σίγουρα κάνετε κι εσείς με εκπροσώπους θεσμών, Ευρωπαίους, επιτρόπους, είναι ότι κινδυνεύουμε σε πολλά μέτωπα, εντός και εκτός των συνόρων μας. στη γείτονα χώρα ποινικοποιείται η ελευθερία του λόγου και δώσαμε μάχη ως Σοσιαλιστική Διεθνής για την απελευθέρωση των δυο δημοσιογράφων Τούρκων.
Οι εξελίξεις όμως θα είναι ραγδαίες και το διακύβευμα τεράστιο. Ας δράσουμε λοιπόν άμεσα. Ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός, εμπνεόμενος από τα λάθη των προκατόχων του αλλά και από τα δικά του κρίσιμα σφάλματα, λειτουργεί δυστυχώς ως μέρος της κρίσης και όχι ως μέρος της λύσης. Επέτεινε την ισχυρή διαπραγματευτική θέση της χώρας.
Όμως, φίλες και φίλοι, στο σημείο που βρισκόμαστε, προέχει και αποτελεί ευθύνη όλων πρωτίστως βεβαίως αυτού που έχει την ευθύνη της διακυβέρνησης, ουσιαστική εθνική συνεννόηση σε μια σειρά από ζωτικά θέματα εθνικής σημασίας. Από την εμπειρία μου ξέρω, κανείς δε μπορεί μόνος ν’ αντιμετωπίσει τόσα ανοιχτά μέτωπα. Και αν υπήρχαν παλαιότερα συναινέσεις αλλού θα ήταν και η Ελλάδα σήμερα.
Αλλά σήμερα ακόμα περισσότερο, αν μιλάμε για προσφυγικές ροές που θα υπάρχουν για χρόνια με τον άγριο πόλεμο που διεξάγεται στη γειτονιά μας, ένα βιώσιμο Ασφαλιστικό που δύσκολα θα βρεθεί όσο έχουμε και 25% ανεργία, μια κοστοβόρα αγροτική παραγωγή που πρέπει όμως ν’ αναμορφωθεί ώστε να μπορεί ν’ ανταγωνιστεί στις διεθνείς αγορές, να επιβιώσει και αυτά είναι τα ελάχιστα.
Γιατί η εθνική συνεννόηση δεν αναιρεί τις ιδεολογικές διαφορές, αλλά υπάρχουν κάποια αυτονόητα. Χρειάζεται μια επανάσταση του αυτονόητου. Και δε μιλώ μόνο για τα τρέχοντα αλλά για τις βαθιές ρίζες που μας έφεραν στην κρίση. Για να γίνουμε επιτέλους μια λειτουργική δημοκρατία. Μπορεί τα κόμματα να διαφωνούμε ποιοι και πόσο πρέπει να πληρώνουν φόρους. Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε ότι πρέπει να παταχθεί η φορολογική πολυνομία ακόμα και η ανομία. Ή να υπάρχει ένα πλαίσιο για τις εγχώριες και ξένες επενδύσεις που δε θ’ αλλάζει από τη μια στην άλλη κυβέρνηση.
Μπορούμε να διαφωνούμε για το ρόλο του Δημοσίου στην οικονομία, αλλά υπάρχουν κάλλιστα αυτά που μπορούμε να συμφωνήσουμε, στο ότι πρέπει να λειτουργεί ηλεκτρονικά με διαφάνεια, με διαύγεια, με αξιοκρατία και με λογοδοσία.
Μπορεί να διαφωνούμε στο πώς πρέπει να λειτουργεί ή δημόσια υγεία, σίγουρα όμως μπορούμε να συμφωνήσουμε στην ανάγκη πλήρους σεβασμού του κάθε ευρώ που δαπανάται εκεί. Είναι μείζον ζήτημα λοιπόν η διαμόρφωση ενός ελάχιστου σταθερού πολιτικού περιβάλλοντος συνεννόησης. Αυτό θα μας βοηθήσει και διαπραγματευτικά αλλά και στην εικόνα της χώρας μας διεθνώς σε φίλους και μη.
Μπορούμε ο πολίτης, η κοινωνία συλλογικά να ξεφύγουμε από τη μοιρολατρεία, να πάρουμε την τύχη στα χέρια μας σ’ αυτή τη χώρα. εκτός αν είναι τόσο ισχυρά τα συμφέροντα που βολεύονται μ’ αυτή την κατάσταση κι έχουν αλώσει κόμματα κι έχουν ευνουχίσει τη δημοκρατία μας. Αλλά νομίζω δε θα ήμαστε εδώ αν αυτό το πιστεύαμε.
Εθνική συνεννόηση δε σημαίνει ιδεολογικών διαφορών. Και πιστεύω στην Ευρώπη του σοσιαλισμού και της δημοκρατίας που δεν ταυτίζεται με το συγκεντρωτικό κρατισμό, που αντιστέκεται στην κατάργηση κοινωνικών δικαιωμάτων, που μάχεται το στείρο εθνικισμό, προλαμβάνει την αύξηση των ανισοτήτων και αξιοποιεί την καινοτομία και τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις.
Τώρα που βιώνουμε μια συντηρητική Ευρώπη νομίζω κατανοούμε τι σημαίνει και θα σήμαινε μια σοσιαλιστική Ευρώπη. Βεβαίως η Ευρώπη δεν έχει μέλλον αν μείνει μόνο η Ευρώπη των αγορών.
Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι θα κλείσω μιλώντας για τον προοδευτικό χώρο που είναι κατακερματισμένος και πληθαίνουν και οι πρωτοβουλίες για ενότητα. Συμφωνούμε ότι ο κατακερματισμός είναι αρνητικό φαινόμενο. Για να προχωρήσουμε όμως σε μια κοινή πορεία πρέπει να παραδεχθούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις η διαίρεση δεν έγινε για επουσιώδεις και επιφανειακούς λόγους.
Υπήρχαν ουσιώδεις διαφορές πολιτικής ιδεολογίας και πρακτικής. Μπορώ για παράδειγμα να σας διαβεβαιώσω ότι η κυβέρνηση της οποίας είχα την τιμή να ηγούμαι δεν έπεσε λόγω της αναγκαίας λιτότητας, αλλά γιατί δε βρέθηκαν όλοι στο ίδιο μετερίζι την ώρα των μεταρρυθμίσεων και των συγκρούσεων με κατεστημένα συμφέροντα.
Ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς παρακολούθησα πολλές αντίστοιχες προσπάθειες συνένωσης του προοδευτικού χώρου σε διάφορες χώρες. Λατινική Αμερική, Αφρική, Ασία. Δεν είναι καθόλου εύκολη η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Από την πείρα μου στο διεθνές πεδίο γνωρίζω ότι όταν οι προσωπικές και ιδεολογικές διαφορές είναι μεγάλες αποτυγχάνει η συζήτηση για τη δημιουργία ενός κόμματος κολάζ μέσα από διεργασίες κορυφής και ατέλειωτες παρασκηνιακές διαβουλεύσεις.
Και είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο ούτε από τους πολίτες θα εκτιμηθεί.
Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι να καθίσουν όλοι ισότιμα με την αυτονομία τους γύρω από ένα τραπέζι και ναι κάνουν έναν οργανωμένο διάλογο για την επίτευξη μιας συμφωνίας σε 5, σε 10 βασικά σημεία και στόχους. Αυτό που πρωτεύει δηλαδή είναι το πολιτικό πρόταγμα. Όλα τ’ άλλα έπονται. Τίποτε ας μην είναι προαποφασισμένο ή προαπαιτούμενο γιατί όλα μπορούν να προκύψουν από το διάλογο.
Ούτε και μπορεί να υπάρχει διγλωσσία σε θέσεις και πρακτικές. Γιατί δημιουργούνται σκιές, λαβώνονται ψυχές και εμείς στον προοδευτικό χώρο είμαστε άνθρωποι που συμμετέχουμε με τις ψυχές μας. Επειδή κάποιοι μπορούν να προβάλλουν ότι μπορεί να υπάρχουν επείγουσες ανάγκες να πάμε σε εκλογικές διαδικασίες, να σας δώσω ένα παράδειγμα που έχω δει σε άλλες χώρες.
Εφ' όσον υπάρξει πολιτικό αποτέλεσμα από αυτό τον ειλικρινή διάλογο γύρω από ένα τραπέζι, τότε πριν τις εκλογές, μέσα από προκριματικές εκλογές οι συμμετέχοντες επιλέγουν έναν υποψήφιο για την πρωθυπουργία και δεσμεύονται όλοι αυτόν ή αυτή να στηρίξουν. Αυτά είναι παραδείγματα από τη ζωή. Δεν είναι θεωρίες.
Σε κάθε περίπτωση πάντως σ’ ένα τέτοιο τραπέζι για την ενότητα που δε στοχεύει στην τεχνητή απορρόφηση από άλλες αλλά στην ουσιαστική διερεύνηση ενός πλαισίου πολιτικού κοινής αποδοχής θ’ αποτελούσε γενναίο και ουσιαστικό βήμα μπροστά. Χρειάζεται το γενναίο βήμα αυτό, ώστε να πεισθούν και οι πολίτες ότι το εγχείρημα είναι σοβαρό και δεν είναι απλώς για λόγους τακτικούς ή εκλογικούς. Ούτε ότι υποκύπτει σε σκοπιμότητες.
Και θα πρέπει να έχει βασικό πρόταγμα το πραγματικό διακύβευμα που αφορά το λαό και τη χώρα. Την οριστική, εκ βάθρων επιτέλους αλλαγή της χώρας, το οριστικό τέλος στο παρασιτικό, πελατειακό, πολιτικοοικονομικό σύστημα που απομυζά τον πλούτο του ελληνικού λαού, αποδυναμώνει δυνατότητες και εγκλωβίζει συγκριτικά πλεονεκτήματα τροφοδοτώντας αδικίες και εντείνοντας ανισότητες.
Αυτή είναι η μοναδική στρατηγική επιλογή των πραγματικών, προοδευτικών δυνάμεων, γιατί είναι και η μοναδική που απαντά στο μεγάλο διακύβευμα που έχουμε χρέος να φέρουμε εις πέρας. Και από αυτό θα κριθούμε.
Μ’ αυτές τις σκέψεις λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι σε αυτή τη συνάντησή γίνεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τη χώρα, εύχομαι ειλικρινά σε όλους σας καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας επ' ωφελεία του ελληνικού λαού και της χώρας.
Σας ευχαριστώ πολύ.