To Ποτάμι με επίκαιρη επερώτηση 10 βουλευτών του προς τον Υπουργό Υγείας αναδεικνύει τις ευθύνες της κυβέρνησης για τα συσσωρευμένα προβλήματα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας.
To Ποτάμι με επίκαιρη επερώτηση 10 βουλευτών του προς τον Υπουργό Υγείας αναδεικνύει τις ευθύνες της κυβέρνησης για τα συσσωρευμένα προβλήματα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Με την επίκαιρη επερώτηση με θέμα «Εθνικό Σύστημα Υγείας: από τη ρύθμιση… στην απορρύθμιση, με διαρκές ζητούμενο την ουσιαστική και εκ βάθρων μεταρρύθμιση», που είναι η πρώτη επερώτηση για θέματα υγείας στην παρούσα κοινοβουλευτική περίοδο, ζητάει απ' τον αρμόδιο Υπουργό απαντήσεις και κυρίως πράξεις για όλα τα σημαντικά προβλήματα που ταλανίζουν το χώρο της υγείας.
Η κυβέρνηση, παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες για τεκτονικές αλλαγές στο ΕΣΥ, φαίνεται ότι συνεχίζει την ίδια αναποτελεσματική πολιτική των κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας – ΠΑΣΟΚ. Τα πρώτα δείγματα που έχει δώσει μετά από 100 και πλέον ημέρες διακυβέρνησης θυμίζουν όλο και περισσότερο τους προκατόχους της (κομματικοί διορισμοί στις Υ.ΠΕ και τα Νοσοκομεία, καμία ουσιαστική πρόοδος στο πεδίο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, διαχείριση και όχι επίλυση προβλημάτων, εξάντληση των αποθεματικών των νοσοκομείων μέσω ΠΝΠ).
Το Ποτάμι έχει καταθέσει δέσμη προτάσεων για αναδιοργάνωση του ΕΣΥ με βασικούς άξονες την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τους μετρήσιμους στόχους και τη διαφάνεια, με αξιοκρατική διοίκηση, με δημοκρατικό προγραμματισμό των υπηρεσιών υγείας στη βάση ενός Υγειονομικού Χάρτη πραγματικών αναγκών, με διαφανή λειτουργία του συστήματος προμηθειών, με στροφή στην πρόληψη, με ενισχυμένα ΤΕΠ, με απόλυτη μηχανοργάνωση, με διασφάλιση των προϋποθέσεων ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επίκαιρης επερώτησης:
ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΕΠΕΡΩΤΗΣΗ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΘΕΜΑ: «Εθνικό Σύστημα Υγείας: από τη ρύθμιση… στην απορρύθμιση, με διαρκές ζητούμενο την ουσιαστική και εκ βάθρων μεταρρύθμιση»
Πρόσφατα παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες η ετήσια έκθεση «Euro Health Consumer Index 2014», που αφορά 36 χώρες και τη Σκωτία. Οι επιδόσεις που καταγράφει η πανευρωπαϊκή έρευνα για το ελληνικό σύστημα υγείας είναι άκρως απογοητευτικές. Σε όλους σχεδόν τους πίνακες αξιολόγησης η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις καταλαμβάνει την τελευταία θέση. Αρνητικές επιδόσεις μαρτυρούν και τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Υγείας. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΟΠΥΥ προς παρόχους υπηρεσιών υγείας ξεπερνούν τα 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 3,8 δισ. είναι προς νοσοκομεία. Την ίδια στιγμή, όμως, τα ασφαλιστικά ταμεία χρωστούν στον ΕΟΠΥΥ -με στοιχεία Απριλίου- 1,130 δισ. ευρώ.
Από την ίδρυσή του (Ν. 1397/1983) μέχρι σήμερα, και παρά τον μεγάλο αριθμό νομοθετικών πρωτοβουλιών, το ΕΣΥ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που θα μπορούσαν να συνοψιστούν σε πέντε βασικούς άξονες: α) Ανεπάρκειες στη λειτουργία της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, β) Απαρχαιωμένα συστήματα αποζημίωσης των προμηθευτών που στερούν κάθε κίνητρο αποδοτικότερης λειτουργίας, γ) Ξεπερασμένες τεχνικές διαχείρισης και διοίκησης των μονάδων υγείας που οδηγούν σε σπατάλη πόρων, δ) Απουσία μηχανισμών αξιολόγησης, παρακολούθησης και ελέγχου του κόστους και της αποδοτικότητας, ε) Ανυπαρξία μηχανισμού ορθολογικής κατανομής των υγειονομικών πόρων τόσο μεταξύ των υπηρεσιών όσο και μεταξύ των περιφερειών.
Επί δεκαετίες το σύστημα υπήρξε σπάταλο, διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό, πάντα με την ανοχή της εκάστοτε κυβέρνησης. Ειδικότερα, οι δαπάνες υγείας, τόσο οι κατά κεφαλήν όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκαν σημαντικά. Το ποσοστό των συνολικών δαπανών για την υγεία αυξήθηκε από 6,6% το 1990 σε 9,6% του ΑΕΠ το 2007. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (9%) και κατέτασσε την Ελλάδα ανάμεσα στις δέκα χώρες με τις υψηλότερες πληρωμές για την υγεία. Η Ελλάδα δαπανούσε περισσότερα για την υγεία απ’ ότι οι Σκανδιναβικές χώρες (η Φινλανδία δαπανούσε το 8,2% του ΑΕΠ, η Νορβηγία το 8,9% και η Σουηδία το 9,1%).
Σύμφωνα με στοιχεία του OOΣΑ, μεταξύ 2000 - 2009 η Ελλάδα είχε αυξημένες δαπάνες για την υγεία, είχε τους περισσότερους γιατρούς ανά κάτοικο από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ με 6,1 γιατρούς ανά 1000 κατοίκους το 2009, σχεδόν διπλάσιο από το μέσο όρο 3,1 του ΟΟΣΑ. Με διαφορά ο μεγαλύτερος ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ. Δεύτερη η Αυστρία με 4,7, η Γερμανία με 3,5 και η Γαλλία με 3,3. Το ποσοστό των «γενικών ιατρών» το 2009 ήταν 4,5%, με διαφορά το μικρότερο ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, στις οποίες ο μέσος όρος είναι 25,9%. Από την άλλη, υπήρχαν μόνο 3,3 νοσηλευτές ανά 1000 κατοίκους το 2009, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο 8,4% στις χώρες του ΟΟΣΑ. Ο ετήσιος αριθμός αξονικών τομογραφιών ήταν 320,4%. Πρώτη χώρα στον ΟΟΣΑ, με διαφορά από τη δεύτερη, τις ΗΠΑ με 227,9%, όταν ο μέσος όρος ήταν 131,8%. Ο ετήσιος αριθμός μαγνητικών τομογραφιών ήταν 97,9%. Πρώτη και πάλι η Ελλάδα, με δεύτερη τις ΗΠΑ με 91,2%, ενώ ο μέσος όρος στον ΟΟΣΑ ήταν 46,6% (OECD, Health Data, 2012). Επιπλέον, η φαρμακευτική δαπάνη υπερδιπλασιάστηκε από 2,033 δις ευρώ το 2000 σε 5,439 δις το 2007. Συγκρίνοντας την Ελλάδα με άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, διαπιστώνεται ότι την εποχή πριν από το Μνημόνιο εμφανίζει την υψηλότερη κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη μετά τις ΗΠΑ.
Στο τοξικό περιβάλλον της κρίσης, ο τομέας της υγείας βρέθηκε στο επίκεντρο των επιχειρούμενων διαρθρωτικών αναπροσαρμογών. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι δεν δημιούργησε η οικονομική κρίση τα προβλήματα στο ΕΣΥ, αλλά η διαχρονική απροθυμία των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ να προχωρήσουν σε οποιαδήποτε ουσιαστική μεταρρύθμιση και να συγκρουστούν με ομάδες πίεσης και συμφέροντα που λυμαίνονται χρόνια το χώρο της υγείας. Η κρίση ανέδειξε χρόνιες, υποβόσκουσες παθογένειες, που τα οριζόντια μέτρα απλώς επιδείνωσαν. Το ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιο βαθμό οι μεταρρυθμίσεις, που επιχειρήθηκαν και εξακολουθούν, στο χώρο της υγείας είναι μια προσπάθεια εξορθολογισμού του τρόπου λειτουργίας του συστήματος υγείας και όχι απλώς ένα μέσο περιορισμού του δημοσιονομικού βάρους. Με άλλα λόγια, οι αλλαγές απορρέουν από εσωτερικές αναγκαιότητες του συστήματος υγείας ή ανταποκρίνονται μόνο σε εξωτερικές επιταγές που επιβάλλονται από το Μνημόνιο;
Από τις έως τώρα ρυθμίσεις, διαπιστώνεται ότι υπήρξε απόλυτη προσήλωση στην επίτευξη των λογιστικών στόχων του Μνημονίου, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα του συστήματος, καθώς και τις κοινωνικές επιπτώσεις. Οι δημόσιες δαπάνες υγείας μειώνονται με γρηγορότερο ρυθμό από αυτόν της μείωσης του ΑΕΠ, ενώ οι οριζόντιες περικοπές οδήγησαν και σε τραγικές ελλείψεις προσωπικού. Υπολογίζεται ότι από τα νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας (Κ/Υ) μέσα σε πέντε χρόνια αποχώρησαν πάνω από 15.000 εργαζόμενοι, περίπου το 20% του προσωπικού, ενώ οι προσλήψεις ήταν ελάχιστες. Δυστυχώς, φαίνεται ότι την ίδια αναποτελεσματική πολιτική ακολουθεί και η παρούσα κυβέρνηση, παρά τις προεκλογικές εξαγγελίες για τεκτονικές αλλαγές στο ΕΣΥ. Τουλάχιστον, τα πρώτα δείγματα γραφής είναι εξαιρετικά αρνητικά. Μέχρι στιγμής, η πολιτική στο χώρο της υγείας εξαντλείται σε διορισμούς ημετέρων, ανέφικτη παροχολογία και διαρκείς –μοιραία- παρατάσεις.
Η δραματική κατάσταση του ΕΣΥ πέντε χρόνια μετά το πρώτο Μνημόνιο. Απαριθμώντας τα προβλήματα:
Α. Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ)
Παρόλο που ουδέποτε αμφισβητήθηκε ότι η ΠΦΥ αποτελεί τον κορμό του συστήματος υγείας, παρόλο που κάθε Υπουργός Υγείας (25 τον αριθμό από το 1981 μέχρι το 2015) έθετε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη ενός λειτουργικού συστήματος ΠΦΥ, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Ελλάδα, με 4 επισκέψεις ανά κάτοικο, εμφανίζει την 6η χαμηλότερη χρησιμοποίηση υπηρεσιών εξωνοσοκομειακής περίθαλψης (OECD, 2011). Η μεταρρύθμιση του Πρωτοβάθμιου Εθνικού Δικτύου Υγείας (ΠΕΔΥ, Ν. 4238/2014, ΦΕΚ Α’ 38/17-2-2014) δεν απέδωσε τα αναμενόμενα και οδήγησε σε πλήρη αποδιοργάνωση των δημόσιων δομών που υπήρχαν στα αστικά κέντρα και σε υποκατάσταση υπηρεσιών ΠΦΥ από νοσοκομειακές υπηρεσίες υψηλότερου κόστους. Από τους 5.500 περίπου ιατρούς που διέθεταν οι πρώην Υγειονομικές Μονάδες ΙΚΑ –ΕΟΠΥΥ και νυν Μονάδες ΠΕΔΥ της χώρας, λιγότεροι από 2.500 υπηρετούν αυτή τη στιγμή, με το Υπουργείο να προκηρύσσει θέσεις επικουρικών ιατρών, για να καλυφθούν οι ανάγκες.
Β. Δημόσια Νοσοκομεία
Παρά το γεγονός ότι μετά το 1980 η υγειονομική περιφερειακή πολιτική και η ανακατανομή των πόρων υπήρξε προτεραιότητα της εθνικής πολιτικής για την υγεία, οι περιφερειακές ανισότητες εξακολουθούν, ευνοώντας τα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και αδικώντας κατάφωρα τις νησιωτικές και ορεινές περιοχές. Η κατάσταση αυτή επιβεβαιώνει το «νόμο της αντίστροφης φροντίδας» του Hart (1971), σύμφωνα με τον οποίο οι υπηρεσίες υγείας αναπτύσσονται όπου υπάρχει εισόδημα και όχι όπου υπάρχουν ανάγκες.
Το ελληνικό σύστημα υγείας είναι έντονα νοσοκομειοκεντρικό. Η νοσοκομειακή περίθαλψη δεσμεύει το 47% της συνολικής δαπάνης για την υγεία, έναντι 31% του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ. Αντιθέτως, η δαπάνη για την πρωτοβάθμια περίθαλψη κυμαίνεται σε 20% της συνολικής δαπάνης, έναντι 31% του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ. Η κατάσταση αυτή έχει επιδεινωθεί δεδομένου ότι η δημόσια δαπάνη έχει μειωθεί κατά 38,5% και η ιδιωτική κατά 57,5%. Η παρατεταμένη οικονομική κρίση και ο περιορισμός του διαθέσιμου εισοδήματος οδήγησαν σε στροφή των ασθενών προς τα δημόσια νοσοκομεία (αύξηση κατά 28% κατά την περίοδο 2009-2013). Το οργανωτικό, διοικητικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο οφείλει να προσαρμοσθεί στην «τεχνολογία των δικτύων πρωτοβάθμιας φροντίδας» και στην αλλαγή παραδείγματος προς την κατεύθυνση της «Ολικής Διακήρυξης της Alma-Ata» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη Στρατηγική Υγείας για όλους με βάση την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και τη δημόσια υγεία σε μια σύγχρονη, τεχνολογική και προηγμένη εκδοχή. Στον πυρήνα αυτού του εγχειρήματος βρίσκεται ο οικογενειακός γιατρός ως γιατρός πρώτης επαφής. Πρόκειται για θεσμό που έχει προβλεφθεί νομοθετικά στο άρθρο 5 του Ν.4238/2014 (ΦΕΚ 38, τ.Α’/17-02-2014) «Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), αλλαγή σκοπού Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και λοιπές διατάξεις». Παρά το γεγονός ότι στην παρ. 7 του άρθρου 5 και στην παρ. 8 του ίδιου άρθρου προβλέπεται η έκδοση Υπουργικών Αποφάσεων, καμία δεν έχει ακόμα εκδοθεί, καθιστώντας το νέο σύστημα ανεφάρμοστο και αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι στο χώρο της Υγείας πολλά νομοθετούνται, αλλά λίγα γίνονται.
Βi) Η κομματοκρατία στις Διοικήσεις των Νοσοκομείων
Ακολουθώντας την παλαιοκομματική πρακτική των προκατόχων του, ο νέος Υπουργός Υγείας με την από 16/04/2015 έγγραφη εντολή του (αρ. πρωτ. Οικ. 2589) ζήτησε τις παραιτήσεις των Διοικητών όλων των Νοσοκομείων. Ο Ν. 4052/2012 (ΦΕΚ 41/τ.Α’/01-03-2012) απαγορεύει τους απευθείας διορισμούς και επιβάλλει την αξιοποίηση των στελεχών που πέρασαν από τη διαδικασία αξιολόγησης. Πράγμα που σημαίνει πως και να απομακρυνθούν οι νυν διοικητές και υποδιοικητές, πρέπει να διορισθούν οι πρώτοι επιλαχόντες από τη λίστα που έχει καταρτισθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση ή να ανοίξει νέα διαδικασία προκήρυξης.
Στις 27/04/2015, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων σχετικά με την αντικατάσταση των διοικητών των νοσοκομείων, ο κ. Κουρουμπλής είπε «Οι διοικητές των νοσοκομείων είναι πολιτικά πρόσωπα. Έχω το δικαίωμα να επιλέγω τους συνεργάτες μου. Έχω στείλει επιστολή στους διοικητές ζητώντας τους να παραιτηθούν από τη θέση τους». Μάλιστα, σε απάντηση επίκαιρης ερώτησης του ΠΟΤΑΜΙΟΥ (14-05-2015) ο κ.Υπουργός, αφού χαρακτήρισε «πονεμένη ιστορία» τις επιλογές Διοικητών διαχρονικά, παραδέχθηκε ότι το «υπάρχον θεσμικό πλαίσιο δεν τηρήθηκε με τον πιο αξιοκρατικό τρόπο», ότι η σύνθεση της Επιτροπής Αξιολόγησης δεν ήταν ιδιαίτερα νομότυπη και ότι ουσιαστικά δεν υπήρξε ποτέ αξιολόγηση. Αποδεικνύεται ότι η προεκλογική δέσμευση για απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία ξεχάστηκε πολύ νωρίς.
Βii) Το ανθρώπινο δυναμικό
Στον τομέα της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης, η υποστελέχωση έχει οδηγήσει τα δημόσια νοσοκομεία στα όρια της κατάρρευσης. Η εικόνα «εμφράγματος» στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) των εφημερευόντων νοσοκομείων είναι πλέον ο κανόνας. Οι ελλείψεις σε νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό επέφεραν αδυναμία λειτουργίας και κλείσιμο ακόμα και πολλών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και επέτειναν το πρόβλημα των εκτενών λιστών αναμονής. Σε ορισμένα νοσοκομεία οι ασθενείς είναι υποχρεωμένοι να περιμένουν από τρεις έως έξι μήνες προκειμένου να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Ο χρόνος αναμονής για χημειοθεραπεία ασθενών με καρκίνο φτάνει ή και ξεπερνάει σε ορισμένες περιπτώσεις τους τρεις μήνες.
Το ίδιο απογοητευτική είναι η εικόνα και στα νησιά, όπου οι κενές θέσεις ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού έχουν ξεπεράσει το 50% και, για να καλυφθούν οι ανάγκες, οι εργαζόμενοι υπερβαίνουν εαυτούς έναντι μικρής αμοιβής, που και αυτή πολλές φορές καθυστερεί μήνες να δοθεί. Συγκεκριμένα, παρατηρούνται περιπτώσεις νησιών που απουσιάζουν σημαντικές ειδικότητες (π.χ. παιδίατρος στην Πάρο, Αμοργό, Κέα), Κέντρα Υγείας (Κ/Υ) ή Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία (ΠΠΙ) που δε μπορούν να εξυπηρετήσουν 24ωρη εφημερία (π.χ. Κ/Υ Πάρου, Αντίπαρου, ΠΠΙ Ίου, Σίφνου, Κέας και Αμοργού), ΠΠΙ χωρίς κανένα ιατρό με 15νθήμερες αποσπάσεις ενός αγροτικού ιατρού (π.χ. ΠΠΙ Σερίφου), Κ/Υ μεγάλων νησιών χωρίς προσωπικό για τη λειτουργία ακτινολογικού εργαστηρίου (π.χ. Κ/Υ Τήνου και Μυκόνου) ή χωρίς προσωπικό για τη λειτουργία μικροβιολογικού εργαστηρίου (π.χ. ΠΠΙ Αμοργού, Ίου) ή και μικρά νησιά χωρίς καν αγροτικό ιατρό (π.χ. Σίκινος, Ανάφη).
Η πλειοδοσία των πρωθυπουργικών εξαγγελιών περί 4.500 προσλήψεων στο χώρο της υγείας αποδεικνύεται εν τοις πράγμασι απλή ρητορεία σε ένα κράτος που αδυνατεί να αποπληρώσει ακόμα και τις τρέχουσες υποχρεώσεις, όπως εφημερίες και προμηθευτές, και καταφεύγει σε διαρκείς παρατάσεις.
Γ. ΕΚΑΒ
Σε επιστολή που απέστειλαν πρόσφατα στο Υπουργείο Υγείας τόσο η διοίκηση του Κέντρου όσο και το Σωματείο Εργαζομένων του ΕΚΑΒ αναφέρεται ότι «η λειτουργία του ΕΚΑΒ έχει ξεπεράσει τα όρια ασφαλείας για τη συνέχιση του έργου του». Τα κύρια προβλήματα είναι ο γηρασμένος στόλος ασθενοφόρων και το προσωπικό που δεν επαρκεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία της επιστολής, περίπου 120 ασθενοφόρα, εκ των οποίων περίπου 35 στην Αττική, έχουν τραβήξει χειρόφρενο λόγω σοβαρών βλαβών –πολλά από αυτά χρειάζονται νέο κινητήρα– και ο αριθμός των ασθενοφόρων που πραγματοποιούν την πρωινή και απογευματινή βάρδια στο Λεκανοπέδιο έχει μειωθεί κατά 30% λόγω κυρίως έλλειψης προσωπικού, ήτοι από 70-75 ασθενοφόρα ανά πρωινή και απογευματινή βάρδια το 2008-2009 σε 45 έως 50 σήμερα. Τα περισσότερα οχήματα είναι κυκλοφορίας 2003 με 600 έως 800.000 χιλιόμετρα το καθένα. Την ίδια στιγμή, εργαζόμενοι του ΕΚΑΒ κάνουν λόγο για ελλείψεις διασωστών. Οι ανάγκες έχουν αυξηθεί, αφού τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν συνταξιοδοτηθεί περισσότεροι από 120 διασώστες. Η ένταξη περίπου 600 οδηγών νοσοκομείων στο δυναμικό του ΕΚΑΒ, δεν έλυσε προβλήματα, καθώς σχεδόν το 40% αυτών βγήκε στη σύνταξη, ενώ παράλληλα, αυξήθηκαν οι αρμοδιότητες του Κέντρου που πλέον εκτός από την παροχή επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας καλείται να μεταφέρει σε κάποιες περιπτώσεις αίματα, γεύματα κλπ.
Δ. eHealth: όνειρο μακρινό ένα paperless σύστημα
Δi) Ηλεκτρονική συνταγογράφηση (e-prescription)
O Ν. 3892/2010 (ΦΕΚ Α 189/4-11-2010) «Ηλεκτρονική καταχώριση και εκτέλεση ιατρικών συνταγών και παραπεμπτικών ιατρικών εξετάσεων» προβλέπει την ηλεκτρονική καταχώριση και εκτέλεση ιατρικών συνταγών και παραπεμπτικών ιατρικών εξετάσεων. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, υπό την εποπτεία της ΗΔΙΚΑ, από την έναρξη της χρήσης της ηλεκτρονικής πλατφόρμας αντιμετωπίζει τεχνικά, αλλά και πρακτικά προβλήματα. Τον πρώτο καιρό η πλατφόρμα αντιμετώπιζε πρόβλημα με την αντοχή του συστήματος, καθώς «έπεφτε» ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Πλέον, στις αρχές κάθε μήνα, το σύστημα παρουσιάζει δυσλειτουργίες λόγω του υψηλού φόρτου συνταγογραφήσεων. Αντίστοιχες διαμαρτυρίες έχουν εκφραστεί για καθυστερήσεις λόγω αναβαθμίσεων που κάνει η ΗΔΙΚΑ στο σύστημα σε ώρες αιχμής.
Δii) Ηλεκτρονικές Προμήθειες (e-procurement)
Σε μεγάλο βαθμό το χρέος των νοσοκομείων οφείλεται στις προμήθειες. Ήταν συχνό φαινόμενο οι προμήθειες ιατρικών ειδών να γίνονται με απευθείας αναθέσεις, υπό μορφή κατακερματισμένων παραγγελιών δίχως να λαμβάνονται υπόψη δυνατές οικονομίες κλίμακας και χωρίς την προηγούμενη προκήρυξη και διενέργεια διαγωνισμών. Επίσης, παρατηρούνταν υψηλό κόστος προμηθειών για κατηγορίες υλικών, παρά τη λειτουργία Παρατηρητηρίου Τιμών, αλλά και για υπηρεσίες όπως η συντήρηση ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού. Το νέο σύστημα προμηθειών (Ν.3918/2011, ΦΕΚ Α' 31/02-03-2011), με τη διενέργεια κεντρικών διαγωνισμών και τη σύναψη συμφωνιών-πλαίσιο, υπό την αιγίδα της Συντονιστικής Επιτροπής Προμηθειών Υγείας και της Επιτροπής Προδιαγραφών, έχει λειτουργήσει θετικά προς την αντιμετώπιση των δυσχερειών που αναφέρθηκαν. Θα πρέπει, όμως, να επιλυθούν άμεσα δύο ακόμα προβλήματα. Το πρώτο αφορά τα προβλήματα που παρατηρούνται στην αλυσίδα ανεφοδιασμού των νοσοκομείων και το δεύτερο στην καθυστερημένη πληρωμή από αυτά, των προμηθευτών για υλικά που έχουν παραγγείλει, η οποία φτάνει έως και τους 18 μήνες.
Δiii) Ηλεκτρονική Κάρτα Ασθενούς (electronic health record)
Η ηλεκτρονική κάρτα ασθενούς είναι μέτρο που έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό στις χώρες στις οποίες έχει εφαρμοστεί μέχρι σήμερα (πχ. Γερμανία, Αγγλία, Ολλανδία). Κατ’ ουσίαν, πρόκειται για τα στοιχεία των 10 εκατ. ασφαλισμένων του ΕΟΠΥΥ, που μπαίνουν σε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα, προκειμένου να ελέγχονται φάρμακα, εξετάσεις και άλλες παροχές. Σε εθνικό επίπεδο, εκτιμάται ότι ο φάκελος θα διευκολύνει τις συναλλαγές με το δημόσιο σύστημα υγείας, αλλά και τους συμβεβλημένους φορείς με τον ΕΟΠΥΥ, ενώ θα συγκρατήσει τη δαπάνη του τομέα της Υγείας, αφού δε θα είναι πιθανές οι σπατάλες λόγω της καταγραφής όλων των δεδομένων. Το έργο ξεκίνησε την 01/07/2008 με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης στις 31/07/2014. Βεβαίως, για την εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς θα πρέπει να ολοκληρωθεί η ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των μονάδων υγείας. Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι σήμερα ο ΕΟΠΥΥ δε μπορεί να «επικοινωνήσει» ηλεκτρονικά με τα δημόσια νοσοκομεία, καθώς τα περισσότερα στερούνται σύγχρονης τεχνολογικής υποδομής. Σε σημαντικό πρόβλημα εξελίσσεται η συμβατότητα και η διαλειτουργικότητα των επιμέρους προσπαθειών ανάπτυξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη διοίκηση και στην ιατρική υπηρεσία. Καθώς εξελίσσονται παράλληλα με χαμηλού βαθμού συντονισμό, ήδη εμφανίζουν ασυμβατότητες και ανακολουθίες, κυρίως όμως είναι σχεδόν σίγουρο πως δε θα μπορέσουν ποτέ να ολοκληρωθούν σε μια ενιαία πλατφόρμα λειτουργίας τόσο σε επίπεδο νοσοκομείου όσο και σε επίπεδο ΕΟΠΠΥ. Υπονομεύεται με αυτό τον τρόπο η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, έστω και καθυστερημένα, για την οποία η κυβέρνηση είχε δεσμευτεί προεκλογικά.
Ε. Ψυχική Υγεία
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έχει δύο σκέλη: την απο-ιδρυματοποίηση και την τομεοποίηση. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, έως το 1984 δεν υπήρχε συγκροτημένη πολιτική. Το σχέδιο «ΨΥΧΑΡΓΩΣ» - διανύουμε την τρίτη φάση του Προγράμματος (2011-2020)- εστιάζει στη δημιουργία ενός δικτύου εναλλακτικών εξωνοσοκομειακών δομών ψυχιατρικής φροντίδας, επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης με σταδιακή από-ιδρυματοποίηση και επανένταξη των ψυχικά ασθενών στη κοινότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι και το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Andor-Λυκουρέντζου (2013) προβλέπει ότι έως τις 31/12/2015 θα πρέπει να έχουν κλείσει τα ειδικά ψυχιατρικά νοσοκομεία. Η ΠΦΥ είναι ο κατάλληλος τομέας για την πρόληψη και διαχείριση της ψυχικής νόσου. Η υπάρχουσα κατάσταση όμως δεν είναι ιδανική: απουσιάζουν οι δομές, τα στελέχη, οι στρατηγικοί στόχοι. Ελάχιστα τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, ολιγάριθμες οι Κινητές Μονάδες, ανύπαρκτο το Δίκτυο Κοινοτικών Υπηρεσιών, υπό σχεδιασμό ακόμη η τομεοποίηση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας. Στην πράξη η Ψυχική Υγεία ασκείται από τους ψυχιατρικούς τομείς των Γενικών Νοσοκομείων και τα εξωτερικά ιατρεία των ψυχιατρείων.
Επειδή οι στρεβλώσεις στο χώρο της Υγείας προϋπήρχαν των Μνημονίων και το σχέδιο ενάντια στην πολιτική της ακραιφνούς λιτότητας δεν είναι η υπεράσπιση ενός σπάταλου, ανεξέλεγκτου, διεφθαρμένου και αναποτελεσματικού Συστήματος Υγείας.
Επειδή η μεταρρύθμιση που την τελευταία εξαετία λαμβάνει χώρα στο ελληνικό σύστημα υγείας έχει επικεντρωθεί κυρίως στη λειτουργική, οικονομική και διαχειριστική του διάσταση, ενώ φαίνεται να απουσιάζει η πλευρά του πολίτη-ασθενή.
Επειδή η προώθηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών εμφανίζει στασιμότητα και παλινωδίες, οι οποίες είναι προφανέστερες εκεί όπου οι διαχειριστικές αδυναμίες συμβαδίζουν με τις ισχυρές αντιδράσεις που εκφράζονται από ομάδες συμφερόντων.
Επειδή η ανάληψη θέσεων ευθύνης στον κρατικό μηχανισμό πρέπει να γίνεται με ανοικτές, διαφανείς διαδικασίες επιλογής, γιατί η κομματοκρατία γεννά διαφθορά και επιτείνει το χάος του ήδη βαρύτατα πληγωμένου ΕΣΥ.
Επειδή και προεκλογικά, αλλά και κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων, η κυβέρνηση στηλίτευε τις οριζόντιες περικοπές και την ακολουθούμενη πολιτική στο χώρο της υγείας, παρόλα αυτά, τα δείγματα που έχει δώσει μετά από 100 και πλέον ημέρες διακυβέρνησης θυμίζουν όλο και περισσότερο τους προκατόχους της (κομματικοί διορισμοί στις Υ.ΠΕ και τα Νοσοκομεία, καμία ουσιαστική πρόοδος στο πεδίο των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, διαχείριση και όχι επίλυση των προβλημάτων).
Επειδή η Κυβέρνηση, ελλείψει σχεδίου διαπραγμάτευσης με τους εταίρους, μέσω ΠΝΠ εξαντλεί τα αποθεματικά των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων, σε μια ύστατη προσπάθεια να κρατήσει τον προϋπολογισμό όρθιο.
Επειδή το ΠΟΤΑΜΙ έχει καταθέσει δέσμη προτάσεων για αναδιοργάνωση του ΕΣΥ με βασικούς άξονες την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τους μετρήσιμους στόχους και τη διαφάνεια, με αξιοκρατική διοίκηση, με δημοκρατικό προγραμματισμό των υπηρεσιών υγείας στη βάση ενός Υγειονομικού Χάρτη πραγματικών αναγκών, με διαφανή λειτουργία του συστήματος προμηθειών, με στροφή στην πρόληψη, με ενισχυμένα ΤΕΠ, με απόλυτη μηχανοργάνωση, με διασφάλιση των προϋποθέσεων ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης.
Επερωτάται ο κ. Υπουργός:
1) Ποιο είναι το σχέδιο της κυβέρνησης για τη χωροθέτηση των μονάδων της ΠΦΥ στα αστικά κέντρα και την περιφέρεια; Ποια μέτρα θα λάβει άμεσα, προκειμένου να λειτουργήσουν στο σύνολο τους οι Μονάδες ΠΦΥ του πρώην ΕΟΠΥΥ και νυν ΠΕΔΥ με γιατρούς όλων των ειδικοτήτων και την απαραίτητη εργαστηριακή υποδομή;
2) Θα υλοποιηθεί η πρωθυπουργική εξαγγελία για 4.500 προσλήψεις στο χώρο της υγείας; Υπάρχει ακριβές χρονοδιάγραμμα και ποιο είναι αυτό; Εντάσσονται στις 15.000 που προβλέπει ο προϋπολογισμός για το 2015; Πως θα γίνουν οι προσλήψεις, όταν το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο 2015-2018 προβλέπει την περαιτέρω μείωση των δημοσίων δαπανών στο ΕΣΥ και όταν δεν υπάρχουν χρήματα ούτε για την αποπληρωμή των εφημεριών και των προμηθευτών;
3) Πόσοι Διοικητές Νοσοκομείων υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους; Πως θα αντιμετωπίσετε το μεγάλο πρόβλημα που έχει ήδη ανακύψει με ακέφαλα νοσοκομεία, μετά τις παραιτήσεις των Διοικήσεων; Πως θα εξασφαλίσετε την εύρυθμη λειτουργία των νοσοκομείων αυτών; Πως θα αντιμετωπίσετε το ενδεχόμενο να στραφούν δικαστικά οι απομακρυνόμενοι Διοικητές και να διεκδικήσουν παχυλές αποζημιώσεις, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν; Σκοπεύετε να φέρετε προς ψήφιση στη Βουλή νέο νόμο με διαφανείς, αξιοκρατικές διαδικασίες που να διασφαλίζει την πρόσληψη ικανών διοικητών και να μη διαιωνίζει τις παλιές κομματικές πρακτικές;
4) Στην πρόσφατη ΚΥΑ «Ρυθμίσεις για τη διασφάλιση της πρόσβασης των ανασφάλιστων στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας» προβλέπεται η «καθολική, ισότιμη και δωρεάν» νοσοκομειακή περίθαλψη ασφαλισμένων και ανασφάλιστων. Πως διασφαλίζεται η πρόσβαση και περίθαλψη, όταν τα νοσοκομεία είναι ήδη υποχρηματοδοτούμενα, υποστελεχωμένα, χωρίς επαρκή τεχνολογικό εξοπλισμό, υλικά και φάρμακα;
5) Ποια μέτρα θα λάβει η κυβέρνηση, για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα λειτουργίας του ΕΚΑΒ λόγω της έλλειψης προσωπικού, ασθενοφόρων και απαραίτητου υλικοτεχνικού εξοπλισμού; Θα προχωρήσει η εξαγγελθείσα από το 2012 προκήρυξη για την πρόσληψη 200 διασωστών και τεχνικού προσωπικού;
6) Ποια είναι τα μεγάλα προγράμματα που τρέχουν στον τομέα της ηλεκτρονικής υγείας; Έχουν αξιολογηθεί τα δεδομένα που προέκυψαν από την εφαρμογή τους; Για εφαρμογές, όπως το ΕΣΥnet και ο Υγειονομικός Χάρτης, υπάρχει συστηματική και συνεπής καταγραφή των απαραίτητων δεδομένων; Πόσα νοσοκομεία και πόσες μονάδες υγείας έχουν σύστημα ιατρονοσηλευτικού φακέλου ασθενούς;
7) Έχει αξιολογηθεί η πορεία που έχει διαγράψει έως τώρα η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση; Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία κλεισίματος των τεσσάρων ψυχιατρείων; Πόσες μονάδες έχουν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί, προκειμένου να υπάρξει μια συγκροτημένη στρατηγική αποασυλοποίησης; Θα υπάρξει αλλαγή στο χρονοδιάγραμμα του μνημονίου συνεργασίας Λυκουρέντζου-Andor για την Ψυχική Υγεία; Πόσοι είναι οι χρόνιοι ασθενείς των οποίων εκκρεμεί η μετακίνηση σε δομές αποασυλοποίησης; Πως θα αντιμετωπιστεί η υποστελέχωση των μονάδων στις οποίες θα μετακινηθούν οι χρόνιοι ασθενείς; Έχει εκπονηθεί συγκεκριμένο σχέδιο κατανομής υπηρεσιών ανά τομέα ψυχικής υγείας, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του πληθυσμού ανά την επικράτεια;
Οι Επερωτώντες Βουλευτές
Κωνσταντίνος Μπαργιώτας – Λάρισας
Κατερίνα Μάρκου – Β’ Θεσσαλονίκης
Αντιγόνη Λυμπεράκη – Β’ Αθηνών
Κυριάκος Χαρακίδης – Δράμας
Χάρης Θεοχάρης – Β’ Αθηνών
Παναγιώτης Καρκατσούλης – Επικρατείας
Χριστίνα Ταχιάου – Α’ Θεσσαλονίκης
Γρηγόρης Ψαριανός – Β’ Αθηνών
Αλέξανδρος Χατζηδημητρίου - Σερρών
Γιώργος Μαυρωτάς – Αττικής
4 Ιουνίου 2015
