Στις 27/5/2016 το Υπουργείο Εξωτερικών έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, το σχέδιο νόμου με τίτλο «Ανασύσταση του Κέντρου Ανάλυσης και Σχεδιασμού και του Επιστημονικού Συμβουλίου, Συνταξιοδοτικές και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Εξωτερικών – Αναδιαμόρφωση Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών».
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, είναι το μοναδικό Ελληνικό Ερευνητικό Κέντρο εκτός Ελλάδας, με αναγνώριση από την παγκόσμια ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα. Εδώ και περίπου 60 χρόνια, με ένα σπάνιο αρχειακό υλικό, μοναδικά κειμήλια, και πλούσια Βιβλιοθήκη, υπό την διεύθυνση κορυφαίων επιστημόνων, αποτελεί ένα παράθυρο της ελληνικής επιστήμης και έρευνας προς τον κόσμο και μια γέφυρα εκπαιδευτικής και επιστημονικής συνεργασίας με αντίστοιχα υψηλού επιπέδου ευρωπαϊκά και διεθνή ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Δυστυχώς το ΥΠΕΞ εμβόλιμα, μέσα σε ένα νομοσχέδιο που αφορά ειδικά ζητήματα του Οργανισμού του, όπως πχ μεταφορά οικοσκευών, καθώς και συνταξιοδοτικά θέματα του προσωπικού του, επιχειρεί να αλλοιώσει τον ερευνητικό και επιστημονικό χαρακτήρα και ρόλο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας. Με το πρόσχημα μιας «αναδιαμόρφωσης» του Ινστιτούτου, το μετατρέπει σε ένα νεφελώδες ίδρυμα πολιτιστικής διπλωματίας. Καταργεί αυθαίρετα και μονομερώς τον ιδρυτικό νόμο του Ινστιτούτου, αγνοώντας και αποκλείοντας το συν-εποπτεύον Υπουργείο Έρευνας, Παιδείας και Θρησκευμάτων, και την Ακαδημία Αθηνών, με την υπαγωγή του Ινστιτούτου στην αποκλειστική εποπτεία του Υπουργείου Εξωτερικών.
Το Ποτάμι θεωρεί ότι πρέπει να αποτραπεί η κατάργηση ουσιαστικά του Ελληνικού Ινστιτούτου με την μετατροπή του σε ένα απλό εργαλείο πολιτικής του εκάστοτε γραφείου του Υπουργού Εξωτερικών, καθιστώντας το εν τέλει ένα «πολιτιστικό» θέρετρο. Αντίθετα υποστηρίζει την ενίσχυση της επιστημονικής και ερευνητικής φυσιογνωμίας και δραστηριότητας του Ινστιτούτου και της ακόμα μεγαλύτερης σύνδεσης του με την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:
Προς τον α) Υπουργό Εξωτερικών
β) Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων
Θέμα: Κατάργηση του επιστημονικού και ερευνητικού χαρακτήρα του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας και μετατροπή του σε πολιτιστικό κέντρο
Το Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, αποτελεί ένα υψηλού επιστημονικού και ερευνητικού επιπέδου και κύρους ίδρυμα, με διεθνή αναγνώριση.
Είναι το μοναδικό ερευνητικό κέντρο που διαθέτει η Ελλάδα στο εξωτερικό. Ιδρύθηκε το 1951 και λειτουργεί από το 1958 στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας με την Ιταλία του 1948, υπό την εποπτεία του Υπουργείο Εξωτερικών και του Υπουργείου Παιδείας, το οποίο μέσω της Ακαδημίας Αθηνών, εγγυάται την επιστημονική και ερευνητική του οντότητα.
Βάσει του ανωτέρω θεσμικού πλαισίου, κατέστη ιδιοκτήτης της σημαντικής κινητής και ακίνητης περιουσίας της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας της Βενετίας.
Οι βασικοί στόχοι του Ινστιτούτου είναι η διεξαγωγή ερευνών για τη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Ιστορία, χρησιμοποιώντας βενετικά κυρίως αρχεία. Εκπαιδεύει υποτρόφους, σε υψηλού επιπέδου ερευνητική εξειδίκευση, και προσφέρει φιλοξενία σε ξένους και Έλληνες μελετητές σε συναφή επιστημονικά πεδία.
Η επιλογή του Διευθυντή καθώς και των υποτρόφων γίνεται μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας της Ακαδημίας Αθηνών.
Το Ινστιτούτο διαθέτει πλούσιο αρχειακό υλικό, συλλογές σπάνιων κειμηλίων και χειρογράφων, καθώς και πλούσια Βιβλιοθήκη.
Το Υπουργείο Εξωτερικών με το σχέδιο νόμου που ανήρτησε προς διαβούλευση στο διάστημα 27/5/2016 -3/6/2016, και το οποίο αφορά κυρίως συνταξιοδοτικά και διοικητικά θέματα του υπουργείου, επιχειρεί να αφαιρέσει τον επιστημονικό και ερευνητικό χαρακτήρα του Ινστιτούτου και να το καταστήσει ένα απλό πολιτιστικό κέντρο, με το πρόσχημα την αναδιαμόρφωση του, για την απάλειψη μη κατονομαζόμενων δυσλειτουργιών.
Σύμφωνα με το προς διαβούλευση κείμενο συστήνεται μια θέση Προέδρου και μια θέση επιστημονικού διευθυντή, με ασαφή και επικαλυπτόμενα καθήκοντα και αρμοδιότητες, πράγμα που θα ενισχύσει τις δυσλειτουργίες που υποτίθεται θέλει να αντιμετωπίσει.
Έξω από κάθε επιστημονική δεοντολογία και αξιοκρατική αντίληψη, καταργεί τις διαγωνιστικές διαδικασίες της Ακαδημίας Αθηνών, για την επιλογή του Προέδρου και του επιστημονικού διευθυντή. Η επιλογή είναι προσχηματική και γίνεται μέσω χειραγωγούμενης λίστας.
Ασαφές είναι και το σύστημα επιλογής των υποτρόφων καθώς και το προφίλ των μελετητών- ερευνητών που θα φιλοξενούνται στο Ινστιτούτο.
Ο στόχος είναι να αποκτήσει το Ινστιτούτο μια επίφαση επιστημονικότητας, που θα επιτρέψει στο Υπουργείο Εξωτερικών να το αξιοποιεί ως εργαλείο πολλαπλής χρήσης, στο πλαίσιο μιας αόριστης πολιτιστικής διπλωματίας.
Κατόπιν των ανωτέρω, ερωτώνται οι κ.κ. Υπουργοί:
1. Υπάρχει σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για τις επιχειρούμενες αλλαγές, την κατάργηση του ιδρυτικού νόμου (ν.1766/1951) και του αποκλεισμού του ως συναρμόδιο υπουργείο, με την υπαγωγή του Ελληνικού Ινστιτούτου στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών;
2. Πώς διασφαλίζεται ο ερευνητικός και επιστημονικός χαρακτήρας του Ινστιτούτου, χωρίς λειτουργική και οργανική σύνδεση με το Υπουργείο Παιδείας και την ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα; Η αποκλειστική υπαγωγή του Ινστιτούτου στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών πως κατοχυρώνει θεσμικά την επιστημονική και ερευνητική αποστολή του Ινστιτούτου;
3. Ποια είναι η χρησιμότητα της υπό σύσταση θέσης του Προέδρου όταν είναι γνωστό ότι στα Ερευνητικά Ινστιτούτα προβλέπεται μόνο η θέση Διευθυντή ως επικεφαλής; Ποια είναι τα καθήκοντα του επιστημονικού διευθυντή, πως διαφοροποιούνται από αυτά του Προέδρου; Υπό ποια ακαδημαϊκή κρίση θα γίνεται η επιλογή του Προέδρου και του επιστημονικού διευθυντή; Γιατί καταργείται η διαγωνιστική διαδικασία για την επιλογή του Διευθυντή; Σε ποιο ερευνητικό ίδρυμα ορίζεται επιστημονικός διευθυντής, χωρίς προκήρυξη της θέσης, με επιτροπές που ορίζει ο αρμόδιος Υπουργός;
4. Πώς δύναται να προβλέπεται στο άρθρο 14, σημείο 5, η παράταση για δύο χρόνια της τετραετούς θητείας του Προέδρου, με απόφαση του Υπουργού Εξωτερικών, και ταυτόχρονα η επιλογή του ιδίου προσώπου στην θέση αυτή να μην επιτρέπεται;
5. Πώς θα επιλέγονται οι υπότροφοι; Γιατί καταργείται η διαγωνιστική διαδικασία της Ακαδημίας Αθηνών;
6. Πώς αιτιολογείται η καταστρατήγηση της αρχής της ισότητας, της διάταξης (άρθρο 12, σημείο 5) για το ασυμβίβαστο της ιδιότητας μέλους της Εποπτικής Επιτροπής και ο αποκλεισμός, λόγω της ιδιότητας του διατελέσαντος σε θέση οργάνου διοίκησης ή προσωπικού;
Οι ερωτώντες Βουλευτές
Γιώργος Μαυρωτάς- Αττικής
Γρηγόρης Ψαριανός – Β’ Αθήνας
