Τον αποκλεισμό πολιτών, που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας από την παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας, λόγω τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει ιδίως από την ιδιοκτησία ακινήτου, ακόμα κι αν τα πραγματικά τους εισοδήματα είναι χαμηλά ως μηδενικά, αναδεικνύουν με ερώτησή τους προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων οι βουλευτές με το Ποτάμι, Κατερίνα Μάρκου (Β’ Θεσσαλονίκης) και Κωνσταντίνος Μπαργιώτας (Λάρισας).
Ο νόμος 3226/2004 ορίζει ότι «Πολίτες χαμηλού εισοδήματος, δικαιούχοι νομικής βοήθειας, είναι εκείνοι των οποίων το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα δύο τρίτα των κατώτατων ετήσιων ατομικών αποδοχών που προβλέπει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας» δηλαδή σήμερα περί τις 5.470 ευρώ. Δεν διευκρινίζεται, όμως, αν το εισόδημα που εκτιμάται είναι το πραγματικό ή το τεκμαρτό, με αποτέλεσμα κάποια δικαστήρια, κατά την εφαρμογή του νόμου, να απορρίπτουν τις σχετικές αιτήσεις λόγω υπέρβασης του εισοδηματικού κριτηρίου βάσει τεκμηρίων, ιδίως την κατοχή ακίνητης περιουσίας.
«Δεδομένου ότι η κρίση και οι ακολουθούμενες κυβερνητικές πολιτικές έχουν οδηγήσει όλο και περισσότερους ανθρώπους στο κατώφλι της φτώχειας, είναι ανεπίτρεπτο να στερούνται τη νομική τους εκπροσώπηση για την προστασία των δικαιωμάτων τους και την υπεράσπιση των συμφερόντων τους ενώπιον των δικαστηρίων λόγω νομικών ασαφειών» αναφέρουν οι βουλευτές.
Ρωτούν, λοιπόν, τον αρμόδιο υπουργό πότε αναμένεται η κατάθεση του σχεδίου νόμου «Παροχή Νομικής Βοήθειας σε φυσικά πρόσωπα» που είχε βγει σε διαβούλευση το καλοκαίρι και περιλαμβάνει πιο ευνοϊκές διατάξεις καθώς και με ποιον τρόπο θα διασφαλίσει ότι δεν θα αποκλείονται συμπολίτες μας, που έχουν ανάγκη από τη δωρεάν νομική βοήθεια βάσει τεκμηρίων, μέχρι την ψήφισή του.
Τέλος, ζητούν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό αιτήσεων για την παροχή νομικής βοήθειας που έχουν κατατεθεί τα δύο τελευταία χρόνια στα αρμόδια δικαστήρια και πόσες εξ αυτών έχουν απορριφθεί λόγω υπέρβασης του εισοδηματικού κριτηρίου βάσει τεκμηρίων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:
Προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
ΘΕΜΑ: Αποκλεισμός απόρων από τη δωρεάν νομική βοήθεια λόγω «τεκμηρίων»
Αρκετοί πολίτες που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας αποκλείονται από την παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας λόγω τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει από την ιδιοκτησία ακινήτου, ακόμα κι αν τα πραγματικά τους εισοδήματα είναι χαμηλά ως μηδενικά.
Σε ρεπορτάζ της εφημερίδας Μακεδονία της Θεσσαλονίκης για το θέμα, που δημοσιεύθηκε στις 7/11/2016, αναφέρεται ενδεικτικά η περίπτωση άνεργης μητέρας δύο ανηλίκων η οποία είδε την αίτησή της για νομική βοήθεια, ώστε να διεκδικήσει διατροφή από τον πρώην σύζυγό της, να απορρίπτεται παρόλο που το εισόδημά της είναι μηδενικό. Κι αυτό γιατί έχει στην κυριότητά της ένα σπίτι από τον πατέρα της.
Ο νόμος 3226/2004 ορίζει ότι «Πολίτες χαμηλού εισοδήματος, δικαιούχοι νομικής βοήθειας, είναι εκείνοι των οποίων το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα δύο τρίτα των κατώτατων ετήσιων ατομικών αποδοχών που προβλέπει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας» δηλαδή σήμερα περί τις 5.470 ευρώ. Δεν διευκρινίζεται, όμως, αν το εισόδημα που εκτιμάται είναι το πραγματικό ή το τεκμαρτό, με αποτέλεσμα κάποια δικαστήρια, κατά την εφαρμογή του νόμου, να απορρίπτουν τις σχετικές αιτήσεις λόγω υπέρβασης του εισοδηματικού κριτηρίου βάσει τεκμηρίων, ιδίως την κατοχή ακίνητης περιουσίας.
Οι σύλλογοι προστασίας δανειοληπτών αλλά και οι δικηγορικοί σύλλογοι έχουν επισημάνει επανειλημμένα τις αδικίες που δημιουργούνται από την ασάφεια του νομικού πλαισίου και την ανάγκη να υπάρξει διευκρίνιση ή τροποποίηση της σχετικής διάταξης, χωρίς μέχρι σήμερα να έχει γίνει κάποια ενέργεια.
Την ανάγκη αναμόρφωσης του σχετικού πλαισίου φαίνεται να αναγνωρίζει και το ίδιο το Υπουργείο αφού είχε θέσει σε δημόσια διαβούλευση το διάστημα από 28 Ιουνίου ως 5 Ιουλίου 2016 σχέδιο νόμου με τίτλο «Παροχή Νομικής Βοήθειας σε φυσικά πρόσωπα». Το εν λόγω σχέδιο διευρύνει τα εισοδηματικά κριτήρια για τους δικαιούχους ενώ εισάγει και κριτήριο για το τεκμαρτό εισόδημα το οποίο δεν πρέπει να ξεπερνά το τριπλάσιο του ορίου του καθαρού εισοδήματος. Σε κάθε περίπτωση, το εν λόγω νομοσχέδιο δεν έχει βρει ακόμα το δρόμο του για τη Βουλή.
Δεδομένου ότι η κρίση και οι ακολουθούμενες κυβερνητικές πολιτικές έχουν οδηγήσει όλο και περισσότερους ανθρώπους στο κατώφλι της φτώχειας, είναι ανεπίτρεπτο να στερούνται τη νομική τους εκπροσώπηση για την προστασία των δικαιωμάτων τους και την υπεράσπιση των συμφερόντων τους ενώπιον των δικαστηρίων λόγω νομικών ασαφειών.
Κατόπιν των ανωτέρω, ερωτάστε:
1) Πόσες αιτήσεις για την παροχή νομικής βοήθειας έχουν κατατεθεί τα δύο τελευταία χρόνια στα αρμόδια δικαστήρια και πόσες εξ αυτών έχουν απορριφθεί λόγω υπέρβασης του εισοδηματικού κριτηρίου βάσει τεκμηρίων;
2) Πότε αναμένεται η κατάθεση του σχεδίου νόμου για την Παροχή νομικής βοήθειας σε φυσικά πρόσωπα; Το εν λόγω άρθρο που αφορά στο εισοδηματικό κριτήριο θα παραμείνει ως είχε στη διαβούλευση ή πρόκειται να τροποποιηθεί και προς ποια κατεύθυνση; Προτίθεστε να εισάγετε και πιο πρόσφορα κριτήρια για την εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης του αιτούντος πέρα από τα τεκμήρια ή διαδικασίες για την ανταπόδειξη των τεκμηρίων;
3) Μέχρι την ψήφιση του ως άνω σχεδίου νόμου, με ποιον τρόπο θα διασφαλίσετε ότι δεν θα αποκλείονται συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη από τη δωρεάν νομική βοήθεια βάσει τεκμηρίων;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Κατερίνα Μάρκου – Β’ Θεσσαλονίκης
Κωνσταντίνος Μπαργιώτας - Λάρισας
