Τα μειονεκτήματα, που παρουσιάζει η εκτέλεση των παραδοσιακών ποινών, επεσήμανε ο Ιάσονας Φωτήλας, βουλευτής Αχαΐας του Ποταμιού, στην τοποθέτησή του κατά τη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Σωφρονιστικού Συστήματος με θέμα τους εναλλακτικούς τρόπους έκτισης ποινής.
Ο κ. Φωτήλας τόνισε τη σημαντικότητα των εναλλακτικών μορφών ποινής, όπως η μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική, η παροχή κοινωφελούς εργασίας, η ήδη καθιερωμένη αναστολή εκτέλεσης της ποινής (υπό διάφορες εκδοχές), η υπό όρους απόλυση, καθώς και η ποινή της ελεγχόμενης διαβίωσης (ηλεκτρονική επιτήρηση- βραχιολάκι). Υπογράμμισε, ότι πρέπει «να μας προβληματίσει κατά πόσον θα πρέπει να γίνεται νομοθέτηση με κριτήριο κυρίως την αποσυμφόρηση των φυλακών, όταν αποτελεί ισχυρή πιθανότητα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να επανέλθουν οι απολυθέντες στη φυλακή, αφού υστερούμε στις δομές εκείνες, που θα εξασφαλίσουν την ομαλή επανένταξη του κρατούμενου στην κοινωνία…».
Ολοκληρώνοντας ο κ. Φωτήλας επεσήμανε ότι «δεν θα πρέπει να λησμονούμε την ανάγκη βελτίωσης των όρων διαβίωσης των φυλακισμένων».
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ:
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Ευχαριστώ κ. Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Κύριοι Γενικοί Γραμματείς, Κύριοι καθηγητές, κυρίες και κύριοι,
Θα ήθελα καταρχάς να σας ευχαριστήσω όλους για την παρουσία σας και την ενημέρωση που μας παρείχατε.
Όπως στην Ευρώπη από τη δεκαετία του ’70 έτσι και στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες, η αποτελεσματικότητα και η σημασία των βασικών μορφών ποινής, ιδιαίτερα αυτή της στέρησης της ελευθερίας, αμφισβητήθηκαν σημαντικά.
Έτσι, ξεκίνησαν να εφαρμόζονται σύγχρονες τάσεις για καθιέρωση εναλλακτικών ποινών, με γνώμονα συχνά μια διαφορετική δικαιολογητική βάση. Στη χώρα μας σχετικές διατάξεις ψηφίστηκαν αρχικά το 1991 με τον Ν. 1941.
Ως συνέπεια των ρυθμίσεων αυτών, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σημαντική υποχώρηση της ποινής κατά της ελευθερίας, τόσο στο επίπεδο των ποινών όσο και στο επίπεδο της έκτισής τους.
Την τάση αυτή έχει ενισχύσει η εμπειρία από τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει η εκτέλεση των παραδοσιακών ποινών: κοινωνική περιθωριοποίηση του κρατουμένου, διάλυση της οικογενειακής και επαγγελματικής του ζωής και έκθεσής του σε αντικοινωνικές συνήθειες μέσα στη φυλακή.
Στις σημαντικότερες εναλλακτικές μορφές ποινής συγκαταλέγονται η μετατροπή της στερητικής της ελευθερίας ποινής σε χρηματική, η παροχή κοινωφελούς εργασίας, η ήδη καθιερωμένη αναστολή εκτέλεσης της ποινής (υπό διάφορες εκδοχές), η υπό όρους απόλυση, καθώς και η ποινή της ελεγχόμενης διαβίωσης (ηλεκτρονική επιτήρηση- βραχιολάκι).
Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και ιδίως μετά τις τροποποιήσεις τους από τους νόμους 3904/2010 και 3994/2011 οι ποινές φυλάκισης έως και 5 πλέον χρόνια αναστέλλονται υπό προϋποθέσεις.
Επιπλέον, ειδική αναστολή εκτέλεσης της ποινής στις περιπτώσεις τοξικομανών δραστών προβλέπεται πλέον υπό τους ειδικότερους όρους του άρθρου 33 παρ. 1α του Ν. 4139/2013 περί ναρκωτικών, υποχρεωτικά και για διάστημα όχι κατώτερο των τριών και όχι ανώτερο των έξι ετών.
Σκοπός αυτών των ποινών αποτελεί- ορθώς πιστεύω- η αποφυγή εγκλεισμού του δράστη και ειδικά του νεώτερου σε ηλικία που περισσότερο θα έβλαπτε παρά θα ωφελούσε την κοινωνική του επανένταξη και ίσως μάλιστα θα οδηγούσε σε εκ νέου εγκληματική συμπεριφορά.
Ωστόσο, η αναστολή της ποινής τα τελευταία έτη συντελείται όχι τόσο με γνώμονα την ειδική πρόληψη, αλλά κυρίως λόγω της έντονης συμφόρησης του πληθυσμού των φυλακών στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας μας.
Ήδη κατά το έτος 2015 το σύνολο των κρατουμένων αριθμούσε 11.569 άτομα. Σήμερα έχει πέσει σε 9.571 και πάλι όμως είναι υπερβολικός, αν αναλογιστεί κανείς τον ανεπαρκή αριθμό σωφρονιστικών καταστημάτων, ενώ ας μην λησμονούμε και τις κακές συνθήκες διαβίωση που διαπιστώσαμε ως Επιτροπή σε επισκέψεις μας.
Θα πρέπει να μας προβληματίσει κατά πόσον θα πρέπει να γίνεται νομοθέτηση με κριτήριο κυρίως την αποσυμφόρηση των φυλακών, όταν αποτελεί ισχυρή πιθανότητα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να επανέλθουν οι απολυθέντες στη φυλακή, αφού υστερούμε στις δομές εκείνες που θα εξασφαλίσουν την ομαλή επανένταξη του κρατούμενου στην κοινωνία…
Αντιθέτως, υποστηρίζω ότι είναι ιδιαίτερα θετική σήμερα η αυξανόμενη χρήση του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας ως μορφή εναλλακτικής έκτισης της ποινής.
Η κοινωφελής εργασία παρέχεται χωρίς αμοιβή, σε υπηρεσίες του κράτους, των νομικών προσώπων του δημοσίου τομέα όπως ΟΤΑ ή σε μη κερδοσκοπικά κοινωφελή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου.
Εάν δεν κάνω λάθος, ακούσαμε ότι είναι 291 οι φορείς.
Γενικώς, η κοινωφελής εργασία, ως μορφή εναλλακτικής ποινής «εντός της κοινότητας» (community sentence), φαίνεται ότι λειτουργεί εποικοδομητικά και στη χώρα μας και διεθνώς προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης της σχέσης μεταξύ του δράστη και της κοινότητας. Θα θέλαμε παρεμπιπτόντως να πληροφορηθούμε πόσοι κρατούμενοι σήμερα κάνουν χρήση της κοινωφελούς εργασίας.
Ομοίως νομίζω ότι επιτυχημένη είναι και η πρόβλεψη της υπ’ όρους απόλυσης του κρατουμένου, κατά τα άρθρα 105-110 του ΠΚ.
Οι σχετικές διατάξεις του ΠΚ συμπληρώνονται εξάλλου από αντίστοιχες περί απόλυσης υπό όρους των ανηλίκων και περί υπό όρους απόλυσης των επικινδύνων εγκληματιών με ελαττωμένο καταλογισμό.
Ο θεσμός της υπό όρους απόλυσης μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην κοινωνικοποίηση και επανένταξη του καταδικασθέντως στην ελεύθερη κοινωνική ζωή.
Θετική είναι και η διάταξη του άρθρου 110Α του ΠΚ, για την υπό όρους απόλυση καταδίκων, οι οποίοι έχουν προσβληθεί από σοβαρότατες ασθένειες, όπως επίσης και η διάταξη του άρθρου 110Β του ΠΚ, η οποία προβλέπει ότι όσοι έχουν καταδικαστεί σε ποινή στερητική της ελευθερίας μπορούν με αίτησή τους ή εφόσον το ζητήσουν με ειδική αίτησή τους να απολυθούν υπό τον όρο του κατ’ οίκον περιορισμού με ηλεκτρονική επιτήρηση (το λεγόμενο βραχιολάκι) εφόσον έχουν εκτίσει ελάχιστον πραγματικό χρόνο παραμονής στις φυλακές.
Σκοπός βέβαια είναι και εδώ- ας μην κρυβόμαστε- η πληθυσμιακή αποσυμφόρηση των φυλακών της χώρας από κρατούμενους καταδίκους. Ο θεσμός αυτός έχει εισαχθεί και έχει δοκιμασθεί ήδη προ πολλού με επιτυχία σε πολλές χώρες στην Ευρώπη. Η πραγματική βέβαια αποτελεσματικότητα του θεσμού θα αποδειχθεί κατά την πρακτική του εφαρμογή στο μέλλον.
Ολοκληρώνω λέγοντας πως δεν θα πρέπει να λησμονούμε την ανάγκη βελτίωσης των όρων διαβίωσης των φυλακισμένων, καθώς υπάρχουν συνεχόμενες αρνητικές αναφορές από την Ευρώπη για τη χώρα μας, παρά τις προσπάθειες που αναγνωρίζω πως γίνονται, για πλημμελή στελέχωση των φυλακών σε προσωπικό ασφαλείας αλλά και σε δράσεις απασχόλησης, εκπαίδευσης και εξωστρέφειας για τους κρατούμενους.
Σας ευχαριστώ.
Ιάσονας Φωτήλας - Αχαΐας
