Η μεγαλύτερη διαχρονική αποτυχία της φορολογικής μας πολιτικής και του φορολογικού συστήματος είναι η αδυναμία να αυξήσουμε τη φορολογική βάση, ώστε τελικά να μπορούμε να εισπράττουμε περισσότερα αλλά παίρνοντας λιγότερα από περισσότερους. Στην Ελλάδα κατορθώσαμε μέσα από συνεχείς εξαιρέσεις, μέσα από δαιδαλώδεις διαδικασίες που ευνοούν τη συναλλαγή και τη φοροδιαφυγή να περιορίζουμε διαρκώς τη φορολογική βάση, να επιβαρύνουμε τις ίδιες κοινωνικές ομάδες – με τελικό αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των δημοσίων εσόδων.
Η τωρινή κυβέρνηση συνεχίζει την καταστροφική πολιτική των προηγούμενων δεκαετιών, ορμώμενη και από την ιδεοληπτική της πεποίθηση ότι η φορολογική δικαιοσύνη επιτυγχάνεται μέσω της υπερφορολόγησης μεσαίων και υψηλών εισοδημάτων και επιχειρηματικών κερδών. Η προσέγγιση αυτή αγνοεί παντελώς το γεγονός ότι η υπερφορολόγηση δημιουργεί αντικίνητρα για αποταμίευση και επένδυση, ενώ χρησιμοποιεί το φορολογικό σύστημα τιμωρητικά και όχι ως μέσο χρηματοδότησης των δημόσιων πολιτικών.
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΕ για τη φορολογία, η Ελλάδα έχει την 11η θέση ως προς τον ανώτατο συντελεστή φορολόγησης φυσικών προσώπων και 8η ως προς τον ανώτατο συντελεστή φορολόγησης νομικών προσώπων. Την ίδια ώρα είναι τελευταία με ποσοστό εσόδων ΦΠΑ προς τη συνολική κατανάλωση στο 35%, με το μέσο όρο της ΕΕ να βρίσκεται στο 50%, με την έρευνα να δείχνει ότι οι χαμηλές επιδόσεις της χώρας μας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της φοροδιαφυγής, αλλά κυρίως των εκπτώσεων και των εξαιρέσεων που εφαρμόζονται. Παρά τους υψηλούς συντελεστές η πορεία των φορολογικών εσόδων σε απόλυτους αριθμούς βαίνει μειούμενη: το 2011 το κράτος εισέπραξε 48,9δις άμεσους και έμμεσους φόρους. Για το 2015, η εισηγητική του Προϋπολογισμού 2016 εκτιμά ότι οι εισπράξεις θα φτάσουν τα 42,8 δις, δηλαδή μέσα σε τέσσερα χρόνια και παρά την αύξηση φορολογικών συντελεστών το κράτος έχασε περίπου το 12% των φορολογικών του εσόδων.
Παρ΄όλα αυτά ούτε η τωρινή κυβέρνηση δείχνει να μαθαίνει από τα λάθη του παρελθόντος και να κάνει τολμηρά βήματα προς τα εμπρός. Έτσι μέχρι στιγμής είχαμε άλλη μια χαμένη ευκαιρία για μια σωστή μεταρρύθμιση του ΦΠΑ, με τις παλινωδίες του 23% στην εκπαίδευση, το δίλημμα «εκπαίδευση αντί μοσχαρίσιο κρέας» και την πολυπλοκότητα του συστήματος να παραμένει σε μεγάλο βαθμό ως έχει. Είχαμε πανηγυρισμούς για την πιο πετυχημένη ρύθμιση φορολογικών χρεών και μέσα στο 2015 οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των πολιτών αυξήθηκαν κατά 11,8 δις. Είχαμε μέσω του Προϋπολογισμού 2016, ομολογία εκ μέρους της κυβέρνησης για αύξηση της φοροδιαφυγής το 2015: με αύξηση συντελεστών ΦΠΑ και αύξηση της δαπάνης ιδιωτικής κατανάλωσης οδηγηθήκαμε σε χαμηλότερα έσοδα. Από τη μια θέλουμε να προωθήσουμε τις ηλεκτρονικές συναλλαγές ως μέσο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και από την άλλη σκεφτόμαστε επιβολή φόρου σε αυτές. Ήδη οι συντελεστές φορολόγησης των κερδών αυξήθηκαν και να δούμε αν τελικά θα αποφύγουμε την αύξηση εργοδοτικών και ασφαλιστικών εισφορών. Συνολικά στο 3ο Μνημόνιο οι παρεμβάσεις είναι 4 δις περίπου στο σκέλος των εσόδων για τα έτη 2015 και 2016 και 3 δις στο σκέλος των δαπανών, ενώ ακριβώς αυτό είναι που επιτείνει την ύφεση και την κρίση.
Το ΠΟΤΑΜΙ έχει συγκεκριμένες προτάσεις για τη φορολογική πολιτική
Πρώτο και βασικότερο βήμα είναι επιτέλους να αποφασίσουμε ότι αφενός θα περιορίσουμε τις αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία, αλλά όποτε αυτές είναι απαραίτητες, να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σε χρόνο και με τρόπο που δεν θα διαταράσσουν τον οικονομικό προγραμματισμό νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Με την ψήφιση του Προϋπολογισμού κάθε έτος να ανακοινώνονται οι φορολογικές παρεμβάσεις της επόμενης χρονιάς. Απλές διαδικασίες, κωδικοποίηση νομοθεσίας και κατάργηση όλων των «έκτακτων επιβαρύνσεων» που στην πάροδο του χρόνου έγιναν «μόνιμες». Το λένε όλοι, αλλά δεν το έχει κάνει κανείς, κυρίως γιατί το φορολογικό είναι το εύκολο εργαλείο για κάθε κυβέρνηση να «κλείνει τρύπες» αλλά και να «βοηθά φίλους».
Διορθώσεις στον τρόπο φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας με κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου στον ΕΝΦΙΑ και υπολογισμό της φορολογητέας ύλης με βάση εμπορικές αξίες (ή αντικειμενικές εύκολα αναπροσαρμόσιμες που θα προσεγγίζουν ανά πάσα στιγμή τις εμπορικές). Παράλληλα θα πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος με βάση τον οποίο θα μπορέσει να μεταφερθεί σταδιακά μέρος ή το σύνολο των εσόδων από ΕΝΦΙΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση με αντίστοιχη μείωση των πόρων που αυτή λαμβάνει από το κεντρικό κράτος.
Ριζική αναμόρφωση του συστήματος ΦΠΑ με δύο συντελεστές: έναν κύριο στον οποίο θα υπάγονται η πλειοψηφία των αγαθών και έναν μειωμένο ο οποίος θα χρησιμοποιείται για την ενίσχυση συγκεκριμένων δυναμικών κλάδων της οικονομίας όπως ο τουρισμός. Ταυτόχρονα, λήψη αντισταθμιστικών μέτρων για ανακούφιση συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού από τις δυσμενείς επιπτώσεις της υπαγωγής βασικών αγαθών στον υψηλό συντελεστή. Απαλλαγή από υπαγωγή στο καθεστώς ΦΠΑ για τις εταιρείες με ετήσιο τζίρο έως 30.000 €
Κίνητρα για την επέκταση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, με έμφαση πρωτίστως στις Β2Β συναλλαγές όπου σταδιακά θα πρέπει να έχουμε καθολική εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης και των πληρωμών μέσω τραπεζών. Εάν χτυπηθεί η φοροδιαφυγή στις Β2Β συναλλαγές, η φοροδιαφυγή στις συναλλαγές λιανικής θα εκλείψει ως φυσικό επακόλουθο.
Προσεκτικός σχεδιασμός του τρόπου φορολόγησης των αγροτών, με τρόπο ώστε να ενισχύονται οι κατ’ επάγγελμα αγρότες και οι ομάδες παραγωγών.
Σύστημα συμψηφισμού φορολογικών οφειλών με αυτόματη επιστροφή ΦΠΑ σε εξαγωγικές επιχειρήσεις- δημιουργία ενός είδους «Λευκού Τειρεσία», ώστε να επιβραβεύονται συνεπείς επιχειρήσεις- «καλοπληρωτές».
Εξέταση της μικρότερης/ «δευτερεύουσας» φορολογίας και εκτίμηση της σχέσης απόδοσης- διοικητικού κόστους. Κατάργηση φόρων εάν το κόστος συμμόρφωσης και συλλογής είναι μεγαλύτερο από το ποσό που αποδίδει τελικά στα δημόσια ταμεία.
Η φορολογία πρέπει να χρησιμοποιηθεί αφενός ως μέσο σταθεροποίησης και αύξησης των δημοσίων εσόδων σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, ώστε το κράτος να είναι σε θέση να ασκεί τις πολιτικές του, αλλά πρέπει να ενισχυθεί και ο ρόλος του φορολογικού συστήματος ως κίνητρο για ενίσχυση δυναμικών κλάδων, για επένδυση και αποταμίευση. Δυστυχώς, σήμερα η δομή και λειτουργία του φορολογικού συστήματος λειτουργούν αποτρεπτικά και όσο παράδοξο και αν ακούγεται ενθαρρύνουν περισσότερο την παραοικονομία και τη φοροδιαφυγή.
