H ομιλία στη Βουλή του Γιώργου Μαυρωτά για την τοπική αυτοδιοίκηση και το Πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι»
Για μία ακόμη κακή νομοθετική πρακτική κατηγόρησε την Κυβέρνηση, ο βουλευτής Αττικής με το Ποτάμι και Γραμματέας Κοινοβουλευτικού Έργου, Γιώργος Μαυρωτάς, κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών, σχετικά με την τοπική αυτοδιοίκηση και το Πρόγραμμα «Κλεισθένης Ι». Όπως παρατήρησε, βρίθει τροποποιήσεων, καταργήσεων και αντικαταστάσεων, με αποτέλεσμα ένα έντονα προβληματικό νομοθετικό κείμενο. Μάλιστα στάθηκε και στον αριθμό των άρθρων (255) για τα οποία με βάση την απλή αναλογική της Κυβέρνησης, ο κάθε εισηγητής έχει στη διάθεσή του 3,5 δευτερόλεπτα ανά άρθρο!
Υποστήριξε την ανάγκη ύπαρξης ενός εκλογικού συστήματος που να συνδυάζει και την κυβερνησιμότητα και την αντιπροσωπευτικότητα, σχολιάζοντας ότι το νέο σύστημα του κ. Σκουρλέτη είναι ακριβώς το αντίθετο άκρο από ότι ίσχυε μέχρι τώρα. Αφού έκρινε και τα δύο συστήματα ως μη αποτελεσματικά, επανακατέθεσε την πρόταση του Ποταμιού για τη σταθμισμένη αναλογική, η οποία όπως είπε είναι μια ισορροπημένη λύση. Πρότεινε την ύπαρξη ενός κατωφλίου εισόδου στο 3%, καθώς επίσης και την ύπαρξη ενός bonus π.χ. 20% για τον πρώτο της 2ης Κυριακής έτσι, ώστε να μπορεί να έχει την πλειοψηφία ή τη σχετική πλειοψηφία, αν αυτό επιτρέπει το ποσοστό του.
Ο κ. Μαυρωτάς υπεραμύνθηκε της εν λόγω πρότασης, καθώς δεν αποκλείονται οι συνεργασίες αλλά όπως συμπλήρωσε, αυξάνονται και οι πιθανότητες σχηματισμού μιας πιο εύρωστης πλειοψηφίας. Μάλιστα επανέλαβε ότι οι Δήμοι έχουν εκτελεστικές και όχι νομοθετικές αρμοδιότητες, για αυτό και το κριτήριο της κυβερνησιμότητας είναι πολύ σημαντικό, γιατί διαφορετικά θα παράγεται απλά μια πολιτική του ελάχιστου κοινού παρονομαστή.
Απέδωσε σκοπιμότητα στην επιμονή της Κυβέρνησης στο θέμα της απλής αναλογικής καθώς όπως είπε τη συναίνεση ο ΣΥΡΙΖΑ τη θυμάται όταν χάνει τη θέση ισχύος, και ειδικά στην τοπική αυτοδιοίκηση όπου γνωρίζει τις αδυναμίες του και για αυτό θέλει μέσω της απλής αναλογικής να επηρεάζει τα πράγματα όντας στη μειοψηφία. Μάλιστα απευθυνόμενος στην κυβερνητική πλειοψηφία, τους κάλεσε να κάνουν πράξη τη συναίνεση και στη Βουλή στη συζήτηση του νομοσχεδίου με βάση τις προτάσεις του Ποταμιού, και όχι a la carte!
Επίσης διαπίστωσε ότι συγκεκριμένες ρυθμίσεις στον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ Ι επαναφέρουν τον εναγκαλισμό της τοπικής αυτοδιοίκησης από το κράτος, μιας και ο έλεγχος νομιμότητας μεταφέρεται από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις στου επόπτες ΟΤΑ, σημειώνοντας επίσης ότι οι εν λόγω έλεγχοι παρεκτρέπονται σε έλεγχοι σκοπιμότητας με κομματικά και πολιτικά κριτήρια.
Στη συνέχεια της ομιλίας του, τόνισε ότι σε κανένα ευρωπαϊκό κράτος έναν χρόνο πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν θα παρέμενε ανοικτός ο χρόνος και ο τρόπος διεξαγωγής τους, καθώς επίσης ποιο είναι το νόημα της 2ης Κυριακής στις αυτοδιοικητικές εκλογές όταν εισάγεται η απλή αναλογική. Ειδική αναφορά έκανε στο άρθρο 73 για τη δυνατότητα ανεξαρτητοποίησης και προσχώρησης ενός δημοτικού συμβούλου σε άλλη παράταξη, κάνοντας παραλληλισμό με όσα συμβαίνουν στη Βουλή. Συγκεκριμένα όπως είπε και τα τρία μεγάλα κόμματα έχουν δεχθεί στους κόλπους τους βουλευτές εκλεγμένους με άλλη παράταξη, οπότε διερωτήθηκε γιατί όλοι εξανίστανται με την παρούσα διάταξη. Έκρινε θετικά την τροπολογία κατάτμησης των δύο περιφερειών στην Αττική, ενώ υπενθύμισε και την πάγια θέση του Ποταμιού για τη δυνατότητα ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού, σχολιάζοντας πως η τροπολογία που έφερε η Κυβέρνηση απλά δημιουργεί μια επιτροπή επεξεργασίας του ζητήματος, θυμίζοντας τακτική «κατενάτσιο».
Σχολιάζοντας την τροπολογία των 16 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για τη μετάθεση του χρόνου των αυτοδιοικητικών εκλογών, διερωτήθηκε γιατί ήρθε ως βουλευτική, και απευθύνθηκε στον κ. Σκουρλέτη: «Θα θιγόταν ο εγωισμός σας κ. Υπουργέ αν την φέρνατε εσείς;»!.
Τέλος αναφερόμενος στον ΣΥΡΙΖΑ σημείωσε ότι θέλει ακόμα πολλή εξάσκηση και προπόνηση στο θέμα της συναίνεσης γιατί ούτε τότε στην αντιπολίτευση ούτε τώρα στην Κυβέρνηση την εννοεί πραγματικά, παρά μόνο την εργαλειοποιεί χωρίς να την πιστεύει. Το πρόβλημα συναίνεσης μαζί με το έλλειμμα εμπιστοσύνης και τη διάχυτη καχυποψία, δηλητηριάζουν όπως είπε, όλη την πολιτική ζωή, προτάσσοντας το πρόσκαιρο κομματικό κέρδος, ζημιώνοντας όμως μόνιμα τη χώρα.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Το νομοσχέδιο για την τοπική αυτοδιοίκηση που συζητάμε σήμερα έχει το όνομα του θεμελιωτή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, του Κλεισθένη, που πριν από 25 αιώνες έκανε την μεταρρυθμιστική τομή στην εφαρμοσμένη πολιτική και έθεσε τις βάσεις για τη δημοκρατική μεταρρύθμιση της Αθήνας.
Το νομοσχέδιο έχει 255 άρθρα οπότε αν έκανα μια ομοιόμορφη κατανομή των 15 λεπτών της ομιλίας μου στα 255 άρθρα χρησιμοποιώντας δηλαδή ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ θα έπρεπε να αφιερώσω περίπου 3.5 δευτερόλεπτα σε κάθε άρθρο. Όπως καταλαβαίνετε δεν θα ήταν σώφρον να το κάνω αυτό για την ουσία της συζήτησης. Η απλή αναλογική ούτε εδώ είναι πανάκεια. Θα εστιάσω αναπόφευκτα στα σημαντικά πράγματα που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο.
Πριν από αυτά, να πω ότι γενικά ακολουθήθηκε μια κακή νομοθετική πρακτική καθότι το σ/ν βρίθει τροποποιήσεων, καταργήσεων και αντικατάσταση άρθρων του ισχύοντα Ν. 3852/2010. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ προβληματικό νομοθετικό κείμενο, όχι αντάξιο της σημασίας των αλλαγών που διατείνεται ότι θέλει να επιτύχει η Κυβέρνηση. Θα ξεκινήσω από το ζήτημα που κυριάρχησε, δηλαδή το εκλογικό σύστημα που θα εφαρμοστεί στις αυτοδιοικητικές εκλογές.
Όπως είπα και στην ομιλία μου στις επιτροπές, ένα εκλογικό σύστημα πρέπει να συνδυάζει δύο κριτήρια: Την κυβερνησιμότητα και την αντιπροσωπευτικότητα. Η αντιπροσωπευτικότητα έχει να κάνει με την ίση συμβολή της ψήφου στο αποτέλεσμα. Η κυβερνησιμότητα με τη δυνατότητα διακυβέρνησης μετά τις εκλογές. Δηλαδή το κυβερνόν σχήμα πρέπει να εκφράζει όσο το δυνατόν πιστότερα τη βούληση των πολιτών και να μπορεί να διοικήσει, να κυβερνήσει όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα.
Το ισχύον σύστημα έδινε στον νικητή (ανεξάρτητα από το ποσοστό του την πρώτη Κυριακή) τα 3/5 των εδρών. Κάποιος π.χ. που έπαιρνε το 20% των ψήφων να έπαιρνε και το 60% των εδρών; Ήταν σωστό και δίκαιο; Όχι λέμε εμείς. Επειδή ακριβώς για να ικανοποιήσει το κριτήριο της κυβερνησιμότητας, αγνοούσε το κριτήριο της αντιπροσωπευτικότητας. Το προτεινόμενο από τον κ. Σκουρλέτη σύστημα της απλής αναλογικής πάει στο άλλο άκρο. Και 45% να πάρει κάποιος δεν μπορεί να έχει την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου για να εφαρμόσει την πολιτική του. Σωστό και αποτελεσματικό; Όχι λέμε εμείς. Επειδή ακριβώς για να ικανοποιήσει το κριτήριο της αντιπροσωπευτικότητας, αγνοεί το κριτήριο της κυβερνησιμότητας.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Να πάμε σε ένα ενδιάμεσο σύστημα που θα μπορεί να συγκεράσει τα δύο αυτά κριτήρια, ώστε η λύση που θα πάρουμε να έχει ικανοποιητικές επιδόσεις και στα δύο κριτήρια, και όχι να κοιτάζει μονοδιάστατα το ένα από αυτά. Μια τέτοια λύση που προτείνουμε, είναι η λύση της σταθμισμένης αναλογικής. Είναι μια ενδιάμεση μεταξύ αυτών των δύο (μαθηματικά) ακραίων λύσεων που έχουμε στα χέρια μας δηλαδή το ισχύον σύστημα και το προτεινόμενο. Πρόκειται για μια ισορροπημένη λύση που επιτυγχάνει αντιπροσωπευτικότητα και κυβερνησιμότητα. Ασφαλώς και άλλες ενδιάμεσες εκδοχές υπάρχουν και έχουν προταθεί από Δημάρχους (όπως είπε ο κ. Υπουργός).
Με τη σταθμισμένη αναλογική προτείνουμε ένα κατώφλι εισόδου 3%, ώστε να διασφαλίζεται ο μη κατακερματισμός του πεδίου με μονοπρόσωπους συνδυασμούς και να ενθαρρύνονται οι συγχωνεύσεις τέτοιων συνδυασμών πριν τις εκλογές, ώστε να αποκτούν μια κρίσιμη μάζα. Επίσης προτείνουμε ένα bonus 20% για τον πρώτο της δεύτερης Κυριακής, έτσι ώστε αν πιάσει ένα σημαντικό ποσοστό στην 1η Κυριακή γύρω στο 35% να μπορεί να έχει την πλειοψηφία. Έτσι αποκτούν νόημα και οι εκλογές της 2ης Κυριακής…
Ένα λογικό bonus δηλαδή δεν αποκλείει τις συνεργασίες, αλλά αυξάνει τις πιθανότητες σχηματισμού μιας πιο εύρωστης πλειοψηφίας. Έτσι αποφεύγεται η πολύ πιθανή δυστοκία στις αποφάσεις. Μην ξεχνάμε ότι οι Δήμοι έχουν εκτελεστικές και όχι νομοθετικές όπως η Βουλή αρμοδιότητες, οπότε το κριτήριο της κυβερνησιμότητας είναι ακόμα πιο κρίσιμο. Με τη σταθμισμένη αναλογική δηλαδή δεν αποκλείονται οι συμμαχίες, αλλά έχουν πολύ πιο στέρεα χαρακτηριστικά και δεν είναι ευκαιριακές.
Το να συνεννοηθούν 2-3 για μια πολιτική είναι εφικτό. Το να συνεννοηθούν 5-10 και να συμφωνήσουν είναι ανέφικτο. Ή όταν γίνει εφικτό είναι τελικά η πολιτική του ελάχιστου κοινού παρανομαστή.
Ας δούμε όμως γιατί επιμένει η Κυβέρνηση στην απλή αναλογική. Για να υπάρξει συνεννόηση και συναίνεση υποστηρίζει, να αναπτυχθεί η σχετική κουλτούρα. Μόνο που την κουλτούρα και τη θέση της συναίνεσης την θυμάται όταν χάνει τη θέση ισχύος. Όταν έχει θέση ισχύος, η κουλτούρα συναίνεσης, γίνεται για σας μια περιττή πολυτέλεια. Η συναίνεση λοιπόν ας μην μένει στα λόγια και στα ευχολόγια αλλά να περνάει στις πράξεις. Γιατί στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο αν είχε μια ελάχιστη κουλτούρα συναίνεσης, θα έκανε κάτι από τις προτάσεις αυτές αποδεκτό.
Ειδικά, ως μια κίνηση καλής θέλησης απέναντι σε κόμματα και φορείς που δεν είπαν ένα στείρο «πάρτε το πίσω», αλλά έκαναν συγκεκριμένες προτάσεις με επιχειρήματα. Για να το κλείσουμε λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι θέλετε την απλή αναλογική γιατί γνωρίζετε τις αδυναμίες σας στη Τοπική Αυτοδιοίκηση και θέλετε να μπορείτε να επηρεάζετε τα πράγματα όντες στην μειοψηφία. Αλλιώς αν πράγματι σας ένοιαζαν οι συμμαχίες και η συναίνεση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και όλα αυτά τα ωραία που λέτε θα το κάνατε πράξη σήμερα και αύριο εδώ στη Βουλή στη συζήτηση του νομοσχεδίου. Συναίνεση a la cart δεν υπάρχει. Ή έχεις αυτήν την κουλτούρα και την έχεις σε όλα, ή αλλιώς την χρησιμοποιείς ως φερετζέ.
Ένα δεύτερο σημείο κριτικής του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ Ι είναι ο εναγκαλισμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από το κράτος μέσα από τη δημιουργία διαφόρων ελεγκτικών μηχανισμών στο Υπουργείο Εσωτερικών. Οι μέχρι σήμερα αρμοδιότητες για τον έλεγχο νομιμότητας των δήμων μεταφέρονται από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις στους επόπτες ΟΤΑ. Είναι συνεχείς οι διαμαρτυρίες από τους αυτοδιοικητικούς, ότι ο έλεγχος νομιμότητας παρεκτρέπεται σε έλεγχο σκοπιμότητας, με κριτήρια κομματικά, πολιτικά κ.ο.κ. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η θέσπιση Ελεγκτή Νομιμότητας (και όχι κατ’ ακριβολογία «Επόπτη»), κάτι που ζητάει όλη η αυτοδιοίκηση.
Όμως με το Σ/Ν συνεχίζεται δυστυχώς η υφιστάμενη τακτική, δηλαδή ο Υπουργός Εσωτερικών διορίζει τους Επόπτες Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άρα συνεχίζεται (και επιτείνεται) ο εναγκαλισμός της τοπικής αυτοδιοίκησης με το Κεντρικό Κράτος. Μια ανεξάρτητη αρχή εποπτείας θα ήταν η καλύτερη λύση.
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα όπως το ότι:
• Σε κανένα ευρωπαϊκό κράτος ένα χρόνο πριν τις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν θα παρέμενε ανοιχτός ο χρόνος και ο τρόπος διεξαγωγής τους.
• Αν η ανάληψη της νέας διοίκησης γίνει τον Γενάρη του 2020 αυτό σημαίνει ότι η απερχόμενη διοίκηση θα υποβάλλει τον προϋπολογισμό για τη νέα διοίκηση! Αυτά δεν γίνονται σε κανένα ευρωπαϊκό κράτος.
• Τι νόημα έχουν 2 Κυριακές στις αυτοδιοικητικές εκλογές όταν εισάγεται η απλή αναλογική; Τι παραπάνω θα δώσει η 2η Κυριακή όταν όλα έχουν διαμορφωθεί από την πρώτη;
Πέρα από αυτά σημαντικά είναι και τα παρακάτω σημεία:
Τα επιχειρησιακά και ετήσια προγράμματα υπάρχουν και σήμερα, αλλά κανείς δεν ελέγχει την πρόοδο και τις αποκλίσεις. Είναι σχεδόν διακοσμητικά. Πρέπει να αξιολογούνται και να υπάρχει συνυπολογισμός της αξιολόγησης τους στο ποσό των ΚΑΠ που λαμβάνουν οι δήμοι.
Τα τεχνικά προγράμματα των δήμων μαζί με τις προμήθειες εξοπλισμού πρέπει να αξιοποιούν πόρους τουλάχιστον του 10% του ετήσιου προϋπολογισμού. Δήμοι και Οργανισμοί δεν υλοποιούν τεχνικά προγράμματα και προμήθειες εξοπλισμού με αποτέλεσμα συχνά το 80% του προϋπολογισμού τους να αποτελεί μισθοδοσία, οι υποδομές να απαξιώνονται και τα ανταποδοτικά τέλη να μην αξιοποιούνται αποτελεσματικά. Σαφώς και χρειάζονται ενίσχυση οι τεχνικές υπηρεσίες των δήμων με νέους μηχανικούς. Ακούσαμε και τον πρόεδρο του ΤΕΕ στην ακρόαση φορέων να μιλάει με συγκεκριμένες προτάσεις.
Για τους ΚΑΠ. Τα κριτήρια της κατανομής των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) που σήμερα είναι αποκλειστικά πληθυσμιακά, εμπλουτίζονται με 11 κριτήρια (υποδομές, ΑΕΠ, κοινωνική συνοχή). Αυτό είναι θετικό και πολύ ενδιαφέρον, αλλά δε συνοδεύεται από τη στάθμιση των κριτηρίων. Η στάθμιση των κριτηρίων είναι πολύ σημαντική, γιατί εκφράζει και τις κατευθύνσεις που θέλει να δώσει ο νομοθέτης.
Άρθρο 73
Να σταθώ και λίγο στο άρθρο 73 επειδή έγινε αρκετός θόρυβος και πολλές αντιρρήσεις από συναδέλφους. Η επίμαχη διάταξη είναι ότι στη μέση της δημοτικής περιόδου μπορεί ένας δημοτικός σύμβουλος να ανεξαρτητοποιηθεί και να προσχωρήσει σε άλλη παράταξη. Και πραγματικά απορώ με τους συναδέλφους που εξανίστανται: Μήπως εδώ στη Βουλή δεν γίνεται;
Οι τρεις μεγαλύτερες παρατάξεις της Βουλής έχουν δεχτεί στους κόλπους τους βουλευτές που εκλέχτηκαν με άλλη παράταξη. Προς τι λοιπόν αυτή η υποκρισία, ώστε να διαρρηγνύουν κάποιοι τα ιμάτιά τους;
Για την τροπολογία της κατάτμησης των δύο περιφερειών. Πάγια θέση μας ότι οι μεγάλες περιφέρειες πρέπει να σπάσουν για να είναι πιο κοντά ο βουλευτής στους ψηφοφόρους και όχι μόνο μέσα από την τηλεόραση. Με ότι αυτό σημαίνει…
Για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού θα θέλαμε τολμηρότερα βήματα εφόσον υπάρχουν ήδη επεξεργασίες. Γιατί χρειάζεται νόμος για να δημιουργηθεί μια επιτροπή; Μήπως είναι «κατενάτσιο»; Και επειδή ακούω πολλούς να λένε «να δώσουμε το δικαίωμα για ψήφο στους Έλληνες του εξωτερικού». Δεν δίνουμε το δικαίωμα. Αυτό το έχουν όσοι είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους. Μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα να ψηφίσουν όπως γινόταν παλιά κατά κόρον. Τότε που η Ολυμπιακή συσσώρευε χρέη και τα μεγάλα κόμματα συσσώρευαν ψήφους.
Δεν δίνουμε το δικαίωμα, απλώς διευκολύνουμε το δικαίωμα με το να μπορούν να ψηφίσουν στο εξωτερικό που διαμένουν. Αυτό που πρέπει όμως είναι η συντομότερη θητεία της επιτροπής (3μηνο) για να προλάβουμε τις επόμενες βουλευτικές εκλογές στις αρχές του χρόνου όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του κ. Ζάεφ και του κ. Καμμένου. Και επίσης θεωρώ αυτονόητο ότι θα έχουμε τη δυνατότητα να στείλουμε τις προτάσεις μας ως κόμματα στην επιτροπή. Ακόμα και για πρόσωπα ανάμεσα στους εμπειρογνώμονες.
Πάμε στη χθεσινή τροπολογία για τη μετάθεση του χρόνου εκλογών. Και δεν καταλαβαίνω γιατί η τροπολογία ήρθε ως Βουλευτική. Θα θιγόταν ο εγωισμός σας κ. Υπουργέ αν την φέρνατε εσείς; Γι αυτό την κάνατε απευθείας ανάθεση στους 16 βουλευτές; Γιατί μην μου πείτε ότι χθες το βράδυ στις 9.25μμ εκεί που έβλεπαν τον ημιτελικό Γαλλία – Βέλγιο. 16 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ εμπνεύστηκαν «Επ, μου ήρθε μια ιδέα, γιατί να μην κάνουμε τις αυτοδιοικητικές μαζί με τις ευρωεκλογές; Ας καταθέσουμε μια τροπολογία…». Εμείς είμαστε υπέρ της ταυτόχρονης διεξαγωγής αυτοδιοικητικών και ευρωπαϊκών εκλογών όχι όμως ad hoc μια φορά επειδή σας εξυπηρετεί, αλλά παγίως.
Η συναίνεση που χρησιμοποιείται ως επιχείρημα για να στηρίξετε την απλή αναλογική είναι απαιτητικό σπορ. Θέλει πολύ προπόνηση, πολύ εξάσκηση. Και σεις έχετε λείψει σε πολλά μαθήματα, για να μην πω ότι έχετε μείνει από απουσίες στο μάθημα αυτό. Και όταν ήσασταν στην αντιπολίτευση (κυρίως εκεί). Αλλά και τώρα στην κυβέρνηση, όπως φαίνεται και από το σημερινό νομοσχέδιο στη Βουλή. Όταν όμως τη συναίνεση την εργαλειοποιείς, χωρίς στην ουσία να την πιστεύεις, γιατί αλλιώς θα την εφάρμοζες. Όταν εννοείς ως συναίνεση μόνο τη συναίνεση των άλλων, ενώ εσύ παραμένεις αδιάλλακτος, τότε το έλλειμμα εμπιστοσύνης και η κουλτούρα καχυποψίας δηλητηριάζει όλη την πολιτική ζωή και μέχρι να ξαναβρεθούν (και αν) οι κώδικες επικοινωνίας, θα έχουν διαρραγεί οι αρμοί της κοινωνίας.
Χρέος μας είναι αυτό να το αποτρέψουμε και όχι να το ενθαρρύνουμε. Γιατί αλλιώς, το κομματικό κέρδος θα είναι πρόσκαιρο, η κοινωνική και εθνική ζημιά θα είναι μόνιμη…
