Ερώτηση για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και, πιο συγκεκριμένα, με ποιο τρόπο σχεδιάζει η κυβέρνηση να καλύψει το κενό στα έσοδα στις κατηγορίες που εμφανίζουν υστέρηση, καθώς και την αναμενόμενη απώλεια εσόδων μέχρι το τέλος του έτους από τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων και τους ΕΦΚ λόγω μείωσης της κατανάλωσης και (πιθανής) φοροδιαφυγής, σε ποιο ύψος εκτιμάται ότι θα ανέλθουν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου έως το τέλος του έτους και πώς προβλέπεται να εξοφληθεί το μέρος αυτών που δεν θα καλυφθεί από τις δόσεις, όπως και ποια μέτρα προβλέπονται σε μια πιθανή δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 1% του ΑΕΠ, κάτι που ενδέχεται να συμβεί με βάση τα ως τώρα διαθέσιμα στοιχεία, προκειμένου να αντισταθμιστεί ο «κόφτης δαπανών», κατέθεσαν οι βουλευτές με το Ποτάμι Γιώργος Αμυράς (Β’ Αθηνών) και Σπύρος Δανέλλης (Ηρακλείου) προς τον Υπουργό Οικονομικών.
Οι βουλευτές, επικαλούμενοι πρόσφατα δεδομένα από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς για την παρακολούθηση της εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού (Γ.Λ.Κ. και Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων), παρατηρούν παρά την ευφορία του κυβερνητικού επιτελείου για την πορεία των εσόδων και τις διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να ενεργοποιηθεί ο «κόφτης» δαπανών, μέχρι τον Αύγουστο υπήρχε σημαντική υστέρηση εσόδων σε καίριες κατηγορίες (φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, φόρος στα πετρελαιοειδή, ΕΦΚ στα καπνά), κάτι που αναμένεται να επιδεινωθεί λόγω του καταιγισμού φόρων στους μήνες που ακολουθούν μέχρι το τέλος του 2016 σε συνδυασμό με την εξάντληση της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών. Επίσης, η υπερσυγκράτηση δαπανών προβλέπεται να δώσει τη θέση της σε υπέρβαση δαπανών, λόγω των ανειλημμένων υποχρεώσεων του κράτους προς διάφορους φορείς (υποχρέωση εξόφλησης του μεγαλύτερου μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών, επιστροφές φόρων). Αυτή η αντίστροφη πορεία εσόδων/δαπανών που εκτιμάται ότι θα συμβεί από δω και πέρα θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο να μην κλείσει η χρονιά με πρωτογενές πλεόνασμα, αλλά να δημιουργηθεί πρωτογενές έλλειμμα 0.29% του ΑΕΠ για το 2016, οπότε τον επόμενο Μάιο θα ενεργοποιηθεί ο «κόφτης» δαπανών με μέτρα προσαρμογής που θα φτάσουν τα 1.76 δις ή 1% του ΑΕΠ.
Ρωτούν, λοιπόν, τον υπουργό με ποιο τρόπο θα καλυφθούν οι «τρύπες» στα έσοδα, πως θα βελτιωθεί η εισπραξιμότητα όταν οι πολίτες αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στη φορολαίλαπα που έχει επιβληθεί, ποια θα είναι η εξέλιξη των οφειλών του δημοσίου προς τους ιδιώτες, ποια μόνιμα μέτρα προτείνονται για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης και ποια μέτρα προβλέπονται σε μια πιθανή δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 1% του ΑΕΠ προκειμένου να αντισταθμιστεί ο «κόφτης» δαπανών.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:
ΠΡΟΣ: Τον Υπουργό Οικονομικών
ΘΕΜΑ: Πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού 2016
Με φετινό στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3.7 δις, ο δημοσιονομικός «κόφτης» θα ενεργοποιηθεί αυτόματα την άνοιξη του 2017 αν δεν επιτευχθεί πλεόνασμα τουλάχιστον 3.26 δις (υστέρηση 0.25% του ΑΕΠ ή 440 εκατ. έναντι του στόχου), ακόμα και αν βρεθούν ελαφρυντικά που και το τεχνικό μνημόνιο προβλέπει, όπως π.χ. οι δυσμενείς απρόβλεπτες επιπτώσεις του Μεταναστευτικού ή του Brexit. Συνεπώς, το «όριο ασφαλείας» για την κυβέρνηση κυμαίνεται ανάμεσα σε μια υστέρηση 440 εκατ. στο τέλος του 2016 στα προσδοκώμενα έσοδα με παράλληλη επίτευξη του στόχου για δαπάνες και σε μια υπέρβαση κατά το ίδιο ποσό στις δαπάνες με παράλληλη επίτευξη του στόχου στα έσοδα.
Σύμφωνα με το Δελτίο Εκτέλεσης Κρατικού Προϋπολογισμού, το διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένα κατά 589 εκατ. έναντι του στόχου, ενώ σε ότι αφορά τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, το Δημόσιο δεν πλήρωσε 3.4 δις, τα οποία προβλεπόταν να έχει δώσει για διάφορες υποχρεώσεις. Η κυβέρνηση λοιπόν δείχνει να χάνει το στόχο των εσόδων, ενώ εμφανίζεται να έχει ατύπως επιβάλει εδώ και καιρό δικό της «κόφτη» στις δαπάνες, προτού καν ακόμη το ζητήσουν ως προαπαιτούμενο για τη δόση οι δανειστές.
Πιο αναλυτικά, στα έσοδα παρατηρούμε ότι τον Ιούλιο (τελευταίο μήνα με αναλυτικά στοιχεία) εισπράχθηκαν 5.010 δις αντί των προσδοκώμενων 5.787 δις, δηλαδή παρουσιάστηκε υστέρηση κατά 777 εκατ. ή 13.4% έναντι του στόχου. Είναι τουλάχιστον εντυπωσιακό να έχει μόλις αυξηθεί (από την 1η Ιουνίου) ο κανονικός συντελεστής ΦΠΑ από το 23% στο 24%, να έχει μεσολαβήσει η κατάργηση της έκπτωσης 30% στη δεύτερη ομάδα νησιών του Αιγαίου και τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού να μειώνονται αντί να αυξάνουν. Αυτό οφείλεται κυρίως στους ακόλουθους λόγους:
Δεν καταβλήθηκε η α΄ δόση του ΕΝΦΙΑ, ύψους περίπου 650 εκατ. Όμως, επειδή η τελευταία δόση του ΕΝΦΙΑ αναμένεται να εισπραχθεί το 2017, δημοσιονομικά το αποτέλεσμα για το 2016 είναι ουδέτερο.
Τα έσοδα από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων τον Ιούλιο, πρώτο μήνα καταβολής της δόσης για το 2016, ήταν μειωμένα έναντι του στόχου κατά 272 εκατ. ή 19%, αποτέλεσμα της αδυναμίας πληρωμής του φόρου εισοδήματος από μεγάλο μέρος των φορολογούμενων. Αν συνεχιστεί αυτή η μειωμένη εισπραξιμότητα και στις επόμενες δύο δόσεις, τότε θα υπάρξει επιπλέον απώλεια εσόδων 550 εκατ. για το 2016 έναντι των αναμενόμενων εισπρακτέων από το συγκεκριμένο φόρο.
Τα έσοδα από φόρους πετρελαιοειδών είναι για κάθε μήνα του 2016 κάτω του στόχου, η δε υστέρησή τους έναντι του στόχου στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου φτάνει τα 160 εκατ. ή το 15.5%. Αν διατηρηθεί αυτή η υστέρηση, η απώλεια εσόδων αναμένεται να φτάσει τα 270 εκατ. στο τέλος του 2016, χωρίς να συνυπολογιστεί η αρνητική επίπτωση της αναμενόμενης αύξησης του ΕΦΚ από τις 15 Οκτωβρίου.
Τα έσοδα από τους λοιπούς ΕΦΚ (κυρίως καπνά), τα οποία είχαν την καλύτερη πορεία από όλες τις κατηγορίες εσόδων στο α΄ εξάμηνο του 2016, παρουσίασαν τον Ιούλιο πτώση κατά 52% και τον Αύγουστο κατά 30% σε σχέση με το στόχο (εισπράχθηκαν τους 2 αυτούς μήνες 328 εκατ. αντί 562 εκατ.). Αυτό έγινε διότι οι έμποροι καπνικών, γνωρίζοντας από τον Μάιο την επερχόμενη αύξηση του ΦΠΑ (από 1ης Ιουνίου), αύξησαν την αποθεματοποίηση των εμπορευμάτων τους, ώστε να αποκομίσουν οφέλη από το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, οπότε όταν αυτή τελείωσε, έπεσαν ραγδαία και οι πωλήσεις. Το τελευταίο (πτώση πωλήσεων καπνών) αναμένεται να συνεχιστεί το επόμενο διάστημα και να κορυφωθεί με το νέο έτος, λόγω των αναμενόμενων αυξήσεων των ειδικών φόρων.
Άρα, πέραν της υστέρησης εσόδων στο διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα επιπλέον απώλειας εσόδων 820 εκατ. μέχρι το τέλος του 2016. Αν όλα τα υπόλοιπα έσοδα ακολουθήσουν την αναμενόμενη πορεία, προκύπτει τελικά υστέρηση εσόδων 1.4 δις για το 2016.
Σε ότι αφορά τις δαπάνες, τον Ιούλιο ήταν για πρώτη φορά μετά από καιρό αυξημένες έναντι των εκτιμώμενων (4.834 δις αντί 4.780 δις), καθώς η κυβέρνηση αποφάσισε να καλύψει κάποιες από τις υποχρεώσεις της ύστερα και από την απαίτηση των δανειστών για εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Παρά την υπερσυγκράτηση δαπανών έως τώρα (3.4 δις), τα νέα για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν είναι καλά, αφού:
Με βάση το συμφωνημένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών, θα δοθούν από τους θεσμούς 3.5 δις από τον Ιούνιο μέχρι το τέλος του έτους. Υπάρχει δέσμευση της κυβέρνησης ότι θα πρέπει να έχει εκκαθαριστεί το 80% των οφειλών για τις οποίες έχουν ήδη διατεθεί ποσά από τους θεσμούς (δηλαδή 2.8 δις), προκειμένου να υπάρξει νέα καταβολή δόσης για αποπληρωμή των υπόλοιπων οφειλών. Με βάση την Τράπεζα της Ελλάδας, μέχρι τον Ιούλιο εξοφλήθηκαν 1.1 δις. Άρα αναμένονται μέχρι το τέλος του 2016 επιπρόσθετες δαπάνες 1.7 δις για τα ληξιπρόθεσμα χρέη.
Οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι εκκρεμείς επιστροφές από τα τελωνεία) αυξάνονται διαρκώς, παρά τις αντίθετες δεσμεύσεις της κυβέρνησης, φτάνοντας τον Ιούλιο τα 1.36 δις.
Με βάση τα τελευταία στοιχεία από τη ΓΓΔΕ (26/09/2016) αναμένονται επιστροφές φόρων εισοδήματος 310 εκατ.
Συνολικά λοιπόν αναμένονται επιπλέον δαπάνες τουλάχιστον 3.37 δις, όσο δηλαδή είναι μέχρι τώρα (στο οκτάμηνο) η υπερσυγκράτηση δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού (3.4 δις). Λογικά λοιπόν από δω και πέρα θα αυξηθούν οι δαπάνες, ώστε στην καλύτερη περίπτωση να καλυφθεί ο στόχος για φέτος.
Άρα, λαμβάνοντας υπόψη μας τις εκτιμήσεις για την πορεία τόσο των εσόδων, όσο και των δαπανών, προκύπτει μια αρνητική απόκλιση στην εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού κατά 1.4 δις (πολύ μεγαλύτερη δηλαδή από το όριο ασφαλείας των 440 εκατ.) στο τέλος του έτους, οδηγώντας σε πρωτογενές έλλειμμα 520 εκατ. ή 0.29% του ΑΕΠ για το 2016 αντί για προσδοκώμενο πρωτογενές πλεόνασμα 0.5%, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην ενεργοποίηση του «κόφτη δαπανών» και στη λήψη πρόσθετων μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής ύψους 1.76 δις ή 1% του ΑΕΠ.
Ερωτάται λοιπόν ο κ. Υπουργός:
1. Με ποιο τρόπο θα καλυφθεί το κενό στα έσοδα στις κατηγορίες που παρατηρείται υστέρηση;
2. Η ανακοίνωση της αύξησης του ΦΠΑ και των ΕΦΚ (από 01/01/2017) στα καύσιμα και τα προϊόντα καπνού φαίνεται να οδηγεί σε απώλεια αντίστοιχων εσόδων λόγω μείωσης της κατανάλωσης και (πιθανής) φοροδιαφυγής. Ποιες ενέργειες έχει κάνει η κυβέρνηση για να αντιστρέψει την κατάσταση;
3. Σε τι ποσό εκτιμάται ότι θα ανέλθει το ύψος των συνολικών οφειλών του δημοσίου (ληξιπρόθεσμες και εκκρεμείς επιστροφές φόρων) προς τους ιδιώτες στο τέλος του 2016; Πως προβλέπεται να εξοφληθούν αυτές;
4. Ποια μόνιμα μέτρα προτείνονται για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και την ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης και εισπραξιμότητας;
5. Ποια μέτρα προβλέπονται σε μια πιθανή δημοσιονομική προσαρμογή της τάξης του 1% του ΑΕΠ προκειμένου να αντισταθμιστεί ο «κόφτης» δαπανών;
Οι ερωτώντες βουλευτές
Γιώργος Αμυράς – Β΄ Αθηνών
Σπύρος Δανέλλης – Ηρακλείου
