Παραπονιούνται πως ο πνευματικός κόσμος δεν παρεμβαίνει στα τεκταινόμενα, δεν λαμβάνουν όμως υπόψη τη στενή σχέση της Κεντροαριστεράς με ορισμένους καθηγητές του πανεπιστημίου. Οφείλω δε να ομολογήσω πως τους ζηλεύω αυτούς τους ανθρώπους. Συνταγματολόγοι οι περισσότεροι, αλλά και των οικονομικών επιστημών πολλοί, έτοιμοι ή σχεδόν έτοιμοι να περαιώσουν ευδοκίμως τον ακαδημαϊκό τους βίο, παρατηρώ ότι δεν λείπουν από καμία σύναξη για τη δημιουργία της Κεντροαριστεράς. Κάποτε με το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, πότε με τους «58», τώρα με το «Ποτάμι», πάντα παρόντες, ενεργοί και υπογράφοντες. Και βέβαια αντιλαμβάνομαι πως ο κ. Γραμματικάκης των φυσικών επιστημών σκέφτηκε πως, ως συνταξιούχος, θα περάσει καλύτερα στο Ευρωκοινοβούλιο παρά γράφοντας τα απομνημονεύματά του δίπλα στο τζάκι – από ό,τι αντιλαμβάνομαι, δεν του πολυαρέσει το γκολφ. Ομως, αναρωτιέμαι πώς ένας σοβαρός επιστήμονας, ο οποίος μάλιστα βρίσκεται στην κορυφή της επιστημονικής του σταδιοδρομίας, είναι δυνατόν να ζηλώσει δόξαν Ραχήλ Μακρή και να θέλει να την ανταγωνιστεί για να πάρει τη θέση της στο Κοινοβούλιο. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος ζημιώθηκε ως πνευματικός άνθρωπος από την ενεργό ανάμειξή του στην πολιτική. Δυστυχώς, σήμερα, οι περισσότεροι τον θυμούνται ως Πρόεδρο της Δημοκρατίας και πολλοί προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία του επειδή τον ταυτίζουν με τη Δεξιά.
Σε γενικές γραμμές, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, η όλη συζήτηση για την Κεντροαριστερά μοιάζει σαν προσπάθεια συγκρότησης ενός πολιτικού χώρου στον οποίον θα στεγάσουν οι καθηγητές του πανεπιστημίου τις ανησυχίες τους για τον τόπο. Ως ιδέα δεν είναι κακή, έχουν και αυτοί τα πολιτικά τους δικαιώματα, απλώς για να πείσουν και κάναν άνθρωπο παραπάνω θα πρέπει κάποτε να εγκαταλείψουν την ενοχλητική τους βεβαιότητα ότι διαθέτουν τις λύσεις, τις οποίες θα μας ανακοινώσουν εν καιρώ. Φιλάνθρωποι σε γενικές γραμμές, ανθρωπιστές σε ακόμη γενικότερες, ευρωπαϊστές άνευ όρων, οι κεντροαριστεροί εμφανίζονται ως μια εκδοχή της Αριστεράς με αστική ευγένεια η οποία δεν εξαντλεί την καλή της προαίρεση απέναντι στις μειονότητες. Γενικώς αγαπάνε όλον τον κόσμο, κάτι που είναι θετικό. Και δεν είναι το μόνο θετικό εδώ που τα λέμε.
Το «Ποτάμι», που κατάφερε να συγκροτηθεί σε υπαρκτή δύναμη, αν και μικρότερη της αρχικής αισιοδοξίας, είναι ο πρώτος πολιτικός σχηματισμός που αναδείχθηκε τα τελευταία χρόνια χωρίς να εκβιάζει την τοποθέτηση στη διχοτομία μνημόνιο - αντιμνημόνιο. Χωρίς να έχει υποστεί κυβερνητική φθορά, αλλά ούτε και αντιπολιτευτική όπως οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, δείχνει ότι η διχοτομία μνημόνιο - αντιμνημόνιο ανήκει στο παρελθόν. Μπορεί να μην έχει κλείσει ακόμη τον κύκλο της, όμως η δυναμική της τείνει στην εξάλειψή της. Και στο κάτω κάτω μια πολιτική δύναμη δικαιώνει την ύπαρξή της μόνον αν δημιουργήσει δυναμική, ή αν αξιοποιήσει μια ήδη υπάρχουσα. Στο σημείο όμως που αναδεικνύεται η χρησιμότητά της, αρχίζουν και τα προβλήματα. Στη δημοκρατία δεν υπάρχει πολιτική χωρίς διλήμματα και συγκρούσεις. Οπως και δεν υπάρχουν εξ αρχής συναινέσεις στηριζόμενες πάνω σε διαπιστώσεις της κοινής λογικής. Αυτές βοηθούν τα πανεπιστημιακά εργαστήρια ή τις αίθουσες διδασκαλίας, αλλά δεν δημιουργούν πολιτική δυναμική. Ποιο είναι το δίλημμα που θα θέσει το «Ποτάμι» στους ψηφοφόρους για να τους κερδίσει;
Το δίλημμα ή τον τηλεοπτικό «ήρωα με το σακίδιο» ή τους άλλους ισχύει για τις πρώτες εντυπώσεις. Μέχρι στιγμής ξέρουμε ότι ο Θεοδωράκης δεν είναι σαν τον Τσίπρα, δεν είναι σαν τον Σαμαρά, δεν είναι σαν τον Βενιζέλο, ούτε σαν τον Καμμένο, ούτε σαν τον Κουβέλη, αλλά δεν ξέρουμε τι είναι ο Θεοδωράκης και γιατί όλοι αυτοί οι σοβαροί πανεπιστημιακοί ως επί το πλείστον τον περιστοιχίζουν με τόση εμπιστοσύνη. Ο Μιχαλολιάκος δεν χρειάζεται να αρθρώσει πολιτικό λόγο για να δημιουργήσει ταυτότητα. Του φτάνει ένα σύμβολο, ένας χαιρετισμός και δυο βρισιές. Ακόμη και οι χειροπέδες, όπως αποδείχθηκε, ενισχύουν την ταυτότητά του. Στον χώρο της διαλλαγής όμως και των αποχρώσεων, όπως θέλει να εμφανίζεται η Κεντροαριστερά, η συγκρότηση ταυτότητας απαιτεί ισχυρό και διακριτό πολιτικό λόγο. Πώς θα είναι η Ελλάδα του «αύριο» – για να χρησιμοποιήσω το μάλλον κουτό λογοπαίγνιο που έκανε ο Θεοδωράκης με το Λαύριο; Ποια είναι η ανάπτυξη που θέλουμε; Οφείλουμε βέβαια να ομολογήσουμε πως το πρόβλημα της κεντροαριστερής πολιτικής ταυτότητας δεν είναι ελληνικό. Η κάποτε λαλίστατη ευρωπαϊκή κεντροαριστερά ψάχνει τα λόγια της, τον λόγο της, τη γλώσσα της.
Θα πρέπει, βέβαια, να υπενθυμίσουμε σε κάθε ενδιαφερόμενο πως το πρόβλημα δεν είναι η Κεντροαριστερά, ούτε η Κεντροδεξιά, ούτε η τύχη του κ. Κουβέλη ή του κ. Σταϊκούρα στις επόμενες εκλογές. Το πρόβλημα είναι η χώρα, η επιβίωσή της στο παρόν και η δημιουργία κάποιας μελλοντικής προοπτικής για τον πληθυσμό των μεσαίων στρωμάτων που παλεύουν να επιβιώσουν. Οπως δεν πιστεύω στις παρθενογενέσεις, έτσι δεν πιστεύω και στις ανατροπές. Η ελληνική κοινωνία είναι πολύ κουρασμένη για να αντέξει τους κραδασμούς που της υπόσχονται οι διάφοροι προφήτες. Εξάλλου, η ελληνική παράδοση είναι παράδοση διαπραγμάτευσης, ακόμη και με τους θεούς. Ως εκ τούτου, εμπνέει περισσότερη εμπιστοσύνη κάποιος ο οποίος δεν εμφανίζεται ως σωτήρας, αλλά ως διαπραγματευτής, αρκεί να σου πει για ποιο λόγο και με ποιο στόχο θα διαπραγματευθεί για λογαριασμό σου. Και περιμένω κι εγώ τη στιγμή που θα αφυπνισθούν από τον μακάριο λήθαργό τους κάποιες δυνάμεις της Κεντροδεξιάς, του βασικού κορμού του πολιτικού συστήματος.
Τάκης Θεοδωρόπουλος
