Ομιλία Σπ. Δανέλλη για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα
«Στη μονίμως υστερούσα Ελλάδα, για χρόνια ζήσαμε το παράδοξο δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων που ανήκουν στο πλουσιότερο 10% του πληθυσμού, να λαμβάνουν υψηλότερο επίδομα από εκείνους τους δικαιούχους που ανήκουν στο φτωχότερο 10% του πληθυσμού», επεσήμανε ο βουλευτής Ηρακλείου με το Ποτάμι, Σπύρος Δανέλλης, κατά τη συζήτηση της Πρότασης Νόμου της Δημοκρατικής Συμπαράταξης για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ).
«Το ελληνικό αυτό παράδοξο φαίνεται και σε άλλους σχετικούς δείκτες, όπου αποτυπώνεται πως η χώρα μας δαπανά μεγάλα ποσά σε κοινωνικές παροχές, σε σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους μας χωρίς αυτά, ωστόσο, να αποδίδουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα».
Σύμφωνα με το βουλευτή Ηρακλείου, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει πως η μερίδα του λέοντος των κοινωνικών δαπανών κατευθύνεται προς τα μεσαία εισοδήματα και όχι προς τα πιο φτωχά.
Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ποταμιού υπενθύμισε πως το ΕΕΕ ως θέμα του δημοσίου διαλόγου, τέθηκε στη χώρα μας σχετικά πρόσφατα, εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
«Εμείς, στο Ποτάμι, από την αρχή συμφωνήσαμε με όσους μιλούσαν για την ανάγκη θέσπισης του Κοινωνικού Επιδόματος Αλληλεγγύης, που σαφώς αποτελεί ένα σημαντικότατο εργαλείο για την αντιμετώπιση των κρίσεων σε κοινωνικό επίπεδο. Γιατί όχι μόνο προστατεύει τους ασθενέστερους, αλλά επιπλέον εξασφαλίζει πως όταν έρθει η ανάκαμψη δεν θα μείνει κανείς πίσω».
Κλείνοντας τόνισε: «Η εργασία αλλάζει. Οι κοινωνικές τάξεις αλλάζουν. Δεν είναι δυνατό να μην αλλάξει το μοντέλο του κοινωνικού κράτους. Το ΕΕΕ είναι η βάση, αλλά νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσουμε τη συζήτηση σοβαρά για το ποιο θα είναι το κοινωνικό κράτος του μέλλοντος στη χώρα μας, χωρίς να αναπαράγουμε τις μιζέριες και τις στρεβλώσεις του παρελθόντος».
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ:
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της τοποθέτησης:
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Η δυνατότητα που δίνει ο Κανονισμός της Βουλής για υποβολή και συζήτηση Προτάσεων Νόμου στα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι, προφανώς, χαρακτηριστικό προηγμένης κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας.
Όταν όμως περνάει ένα διάστημα σχεδόν ενάμιση χρόνου για να συζητηθεί μια τέτοια νομοθετική πρωτοβουλία θα πρέπει να παραδεχθούμε πως αποστεώνεται.
Την καθιστά μακριά από την πραγματικότητα και από την επικαιρότητα και η όλη διαδικασία τείνει να προσομοιάσει σε άσκηση κοινοβουλευτισμού και όχι σε πραγματική κοινοβουλευτική διαδιασία.
Το Κοινωνικό Κράτος, σε όλες τις χώρες της Ευρώπης ξεκίνησε ως ασυντόνιστες πρωτοβουλίες φιλανθρωπίας και κοινωνικής αρωγής, με πρώτη διδάξασα την Γερμανία του Μπίσμαρκ στα τέλη του 19ου αιώνα.
Αργότερα, επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες του ευρωπαϊκού βορρά, μέχρις ότου, στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, διαπιστώθηκαν ελλείψεις και επικαλύψεις.
Άλλοι δεν έπαιρναν τίποτα, και άλλοι έπαιρναν δυο και τρεις φορές.
Σταδιακά, η επιλεκτική φιλανθρωπία έδωσε τη θέση της στο κοινωνικό δικαίωμα και σε μια πιο οργανωμένη μορφή - αυτό που ονομάζουμε σήμερα κοινωνικό κράτος.
Δηλαδή ένα οργανωμένο σύστημα πρόνοιας.
Οι εμβαλωματικού χαρακτήρα ειδικές ρυθμίσεις αντικαταστάθηκαν από ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόνοιας, που λειτουργούσε με ενιαίους κανόνες.
Στην κορυφή αυτού του διλλήματος βρίσκεται η συζήτηση για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (ΕΕΕ), της ναυαρχίδας δηλαδή του σύγχρονου κοινωνικού δικτύου ασφάλειας.
Βέβαια, στην μονίμως υστερούσα Ελλάδα, για χρόνια ζήσαμε το παράδοξο δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων που ανήκουν στο πλουσιότερο 10% του πληθυσμού, να λαμβάνουν υψηλότερο επίδομα από εκείνους τους δικαιούχους που ανήκουν στο φτωχότερο 10% του πληθυσμού.
Το ελληνικό αυτό παράδοξο φαίνεται και σε άλλους σχετικούς δείκτες, όπου αποτυπώνεται πως η χώρα μας δαπανά μεγάλα ποσά σε κοινωνικές παροχές, σε σχέση με τους εταίρους μας, ωστόσο, χωρίς αυτά να αποδίδουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Μια πιο προσεκτική ματιά δε, αποκαλύπτει πως η μερίδα του λέοντος των κοινωνικών δαπανών κατευθύνεται προς τα μεσαία εισοδήματα και όχι προς τα πιο φτωχά, όπως θα ήταν και το ορθολογικότερο – τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η απάντηση είναι απλή.
Εμείς δεν θέσαμε προτεραιότητες σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες των δικαιούχων.
Και όμως οι ανάγκες των δικαιούχων επανακαθορίζονται από τις εποχές και είναι αναγκαίο να επαναπροσδιοριστούν από τις κρατικές δομές.
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ και φαίνεται να αλλάζει δυναμικά την αγορά εργασίας, όπως και την κοινωνική διαστρωμάτωση.
Οι πολίτες του δυτικού κόσμου καλούνται να αναπροσαρμοστούν στην αυξανόμενη αυτοματοποίηση και στις σημαντικές εξελίξεις στους τομείς της έρευνας και της τεχνολογίας.
Εξελίξεις που αναμένεται να στερήσουν ακόμη περισσότερες θέσεις εργασίας.
Θέσεις, οι οποίες δεν έχουν τίποτα πια να προσφέρουν στο νέο καταμερισμό εργασίας.
Όχι αδικαιολόγητα, η μεσαία τάξη νιώθει να στριμώχνεται από τη νέα αυτή πραγματικότητα ολοένα και περισσότερο.
Βλέπει τα εισοδήματα και τις προοπτικές της να μειώνονται, αυξάνοντας έτι περαιτέρω την ανασφάλειά της, λόγω μιας αρρύθμιστης ακόμη παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.
Μιας οικονομίας, της οποίας η αγορά εργασίας περιλαμβάνει νέες μορφές ευέλικτης εργασίας, μικρότερους σταθερούς μισθούς υψηλής αβεβαιότητας και δυστυχώς μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τον δυτικό κόσμο.
Και φοβούμαι πως αυτό αποτελεί μια μη αναστρέψιμη κατάσταση, τουλάχιστον, στην παρούσα συγκυρία.
Το ίδιο το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης, φαίνεται να παράγει δομικού χαρακτήρα ανισορροπίες και ανισότητες.
Ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός έχει υπερισχύσει έναντι του παραγωγικού καπιταλισμού.
Αυτό σημαίνει πως ανακυκλώνει ανεξέλεγκτα «αέρα» ή με άλλα λόγια τίτλους και δεν φαίνεται διατεθειμένος να επενδύσει στην πραγματική οικονομία, που συνεπάγεται σταθερότερα εισοδήματα από εργασία.
Σε κάθε περίπτωση, στο νέο καταμερισμό εργασίας, η πραγματική εργασία βγαίνει χαμένη, με αποτέλεσμα η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών να ανοίγει επικίνδυνα υπέρ των πρώτων.
Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι τυχαίες οι αντι-ορθολογικές επιλογές των εκάστοτε εκλογικών σωμάτων, που προκύπτουν ως αντίδραση και με ανησυχητική συχνότητα παρατηρούνται σε κάθε αναμέτρηση στην Ευρώπη και την Αμερική.
Παρόμοιες διαδικασίες παρατηρούνται και στην χώρα μας, παρά τις αποκλίσεις και τις ιδιαιτερότητές μας, σε σχέση με τις χώρες του καπιταλιστικού πυρήνα.
Η μεσαία τάξη στην χώρα μας έχει δει στα χρόνια της κρίσης, το εισόδημά της να μειώνεται δραστικά, καθώς η ίδια συμπιέζεται μεταξύ των ανώτερων και των κατώτερων οικονομικών στρωμάτων.
Το ΕΕΕ ως θέμα του δημοσίου διαλόγου, τέθηκε στη χώρα μας σχετικά πρόσφατα, εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Νέες εξελίξεις στην εν λόγω συζήτηση δε, όπως το βασικό καθολικό εισόδημα, δεν έχουν καν ανοίξει εδώ, παρότι η ιδέα ενός μηνιαίου επιδόματος σε κάθε πολίτη, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης φαίνεται να έχει πλέον φανατικούς υποστηρικτές.
…
Η κρίση μας βρήκε απροετοίμαστους όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο δομών.
Εμείς, στο Ποτάμι, από την αρχή συμφωνήσαμε με όσους μιλούσαν για την ανάγκη θέσπισης του Κοινωνικού Επιδόματος Αλληλεγγύης, που σαφώς αποτελεί ένα σημαντικότατο εργαλείο για την αντιμετώπιση των κρίσεων σε κοινωνικό επίπεδο.
Γιατί όχι μόνο προστατεύει τους ασθενέστερους, αλλά επιπλέον εξασφαλίζει πως όταν έρθει η ανάκαμψη δεν θα μείνει κανείς πίσω.
Είναι χαρακτηριστικό πως σε χώρες όπως η Ιρλανδία και η Κύπρος που είχαν τέτοια συστήματα, οι επιπτώσεις της κρίσης ήταν πιο ανεκτές, αν και πρέπει να παραδεχτούμε πως η διάρκειά της μικρότερη.
To Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης όπως δίδεται σήμερα από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και όπως προτείνεται από το ΠΑΣΟΚ, έχει τη μορφή επιδόματος που δίδεται σε όσους έχουν από ένα ετήσιο ποσό εισοδήματος και κάτω (π.χ. σήμερα ισχύει για όσους έχουν € 1.200 εξαμηνιαίο εισόδημα για μονοπρόσωπο νοικοκυριό ενώ το ΠΑΣΟΚ δεν αναφέρει ποσό) και σε όσους πληρούν κάποιες άλλες προϋποθέσεις περιουσιακής κατάστασης (π.χ. να μην υπερβαίνει η ακίνητη περιουσία ή οι καταθέσεις ένα ποσό).
Παράλληλα όσοι δικαιούνται το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης θα δικαιούνται και σειρά άλλων προνομιών, όπως το κοινωνικό τιμολόγιο ΔΕΗ, το επίδομα θέρμανσης και άλλα.
Εμείς προτείνουμε όλα αυτά να συνδυαστούν με στοχευμένες ενέργειες, για την ένταξη στην αγορά εργασίας - γιατί ας μην κρυβόμαστε - τους ανέργους κάθε ηλικίας αφορά το ΕΕΕ.
Λέξεις κλειδιά;
Η συνεχής κατάρτιση και δια βίου μάθηση, καθώς και η απαραίτητη σύνδεσή τους με την αγορά εργασίας.
Σε σχέση τώρα με το άρθρο 2 της Πρότασης Νόμου, που αναφέρεται στο ΤΕΒΑ δηλαδή στο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα διανομής τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης, που υλοποιείται μέσω πενήντα επτά Κοινωνικών Συμπράξεων, σε ολόκληρη τη χώρα.
Που βρισκόμαστε.
Από τα 330 εκ. ευρώ που έχουν διασφαλιστεί μέχρι το 2020, για το 2015 έγιναν προμήθειες ύψους 26 εκατ. ευρώ και οι οποίες μοιράστηκαν στις 57 κοινωνικές συμπράξεις σε όλη τη χώρα, ενώ μέσω σχετικού διαγωνισμού προμηθειών που πραγματοποιήθηκε, εντάχθηκαν για πρώτη φορά λαχανικά και κρέας στα προϊόντα που μοιράζουν τα κοινωνικά παντοπωλεία.
Μάλλον κινούμαστε με ρυθμούς χελώνας για το εν λόγω πρόγραμμα.
Αν συνεχίσουμε έτσι, θα έχουμε απορρόφηση όχι 330 εκατ. στην εξαετία, αλλά μόλις 150 εκ.
Φοβάμαι πως αυτό το φιλόδοξο σχέδιο, επιχειρεί η κυβέρνηση να το υλοποιήσει, χωρίς να έχει σοβαρό σχεδιασμό.
Προφανώς και συμφωνούμε με τα άρθρα 3 και 4 της Π/Ν που αφορούν την προστασία της πρώτης κατοικίας, όπως αυτή ορίζεται από το νόμο Κατσέλη και την επαναφορά του ακατάσχετου από τα 1000 στα 1500 ευρώ.
Σχετικά με το άρθρο 5 που αφορά τα ΚΕΠ και τη στελέχωσή τους συμφωνούμε.
Παρόλα αυτά θεωρούμε ότι, αντί για παράδειγμα να συσταθούν πανελλαδικά υπηρεσίες υποστήριξης της Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, φτιάχνοντάς εξαρχής νέες δομές και βολεύοντας ημετέρους, να μπορούν τα ΚΕΠ να αναλάβουν τη στήριξη της Γενικής Γραμματείας πανελλαδικά.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.
Με τον ιδρυτή του Facebook να δηλώνει στην τελετή αποφοίτησης του Harvard πως; Το καθολικό βασικό εισόδημα αποτελεί τμήμα ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου για τη νέα γενιά, κατανοούμε πως ο σχεδιασμός του κοινωνικού κράτους αλλάξει άρδην.
Η εργασία αλλάζει.
Οι κοινωνικές τάξεις αλλάζουν.
Δεν είναι δυνατό να μην αλλάξει το μοντέλο του κοινωνικού κράτους.
Το ΕΕΕ είναι η βάση, αλλά νομίζω πως πρέπει να ξεκινήσουμε τη συζήτηση σοβαρά για το ποιο θα είναι το κοινωνικό κράτος του μέλλοντος στη χώρα μας, χωρίς να αναπαράγουμε τις μιζέριες και τις στρεβλώσεις του παρελθόντος.
Ευχαριστώ.