Στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου με αφορμή τη γενίκευση της συζήτησης της επίκαιρης ερώτησης για την Ενδοσχολική βία (school bullying), ο βουλευτής του Ποταμιού και υπεύθυνος για θέματα Παιδείας κ. Γιώργος Μαυρωτάς τοποθετήθηκε στη Βουλή για αυτό το πραγματικά πολύ σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα.
Στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου με αφορμή τη γενίκευση της συζήτησης της επίκαιρης ερώτησης για την Ενδοσχολική βία (school bullying), ο βουλευτής του Ποταμιού και υπεύθυνος για θέματα Παιδείας κ. Γιώργος Μαυρωτάς τοποθετήθηκε στη Βουλή για αυτό το πραγματικά πολύ σημαντικό και κρίσιμο ζήτημα.
Ξεκινώντας της ομιλία του σημείωσε ότι: «Η ενδοσχολική βία είναι ένα θέμα που δεν προσφέρεται για αντιπολιτευτική πρακτική», και ότι «θα υπήρχε ακόμα μεγαλύτερη συμβολή στην αντιμετώπισή της, αν ακούγαμε και ρωτάγαμε τους ειδικούς, στην κοινή συνεδρίαση των επιτροπών κοινωνικών και μορφωτικών υποθέσεων, όπως έχει από καιρό προτείνει το Ποτάμι».
Ο κ. Μαυρωτάς ανέφερε ότι το φαινόμενο του bullying δεν είναι παλιό όμως στην Ελλάδα παρουσιάζεται ως καινούριο. Επ’ αυτού, πολύ κρίσιμο σημείο είναι “ο διπλανός που σιωπά”, δηλαδή ο πολίτης-παθητικός θεατής. Συγκεκριμένα σχολίασε ότι: «Ο μεγαλύτερος αντίπαλος της βίας είναι η κοινωνική κατακραυγή και ο μεγαλύτερος σύμμαχός της η σιωπηλή αποδοχή.», λέγοντας ότι «Αν αυτή η νοοτροπία καταπολεμηθεί όταν είναι νωρίς τότε δυναμώνεις τα αντισώματα της κοινωνίας απέναντι στη βία κάθε είδους».
Ο βουλευτής του Ποταμιού θεωρεί ότι βασική αιτία του φαινομένου είναι η μη ανοχή της διαφορετικότητας του ατόμου. Μάλιστα στάθηκε και στην ευθύνη και τον ρόλο των ίδιων των βουλευτών όταν χρησιμοποιούν έναν λόγο μισαλλόδοξο απέναντι σε κοινωνικές ομάδες όπως για παράδειγμα ο ομοφοβικός λόγος που ακούγεται κατά καιρούς από κάποιες πλευρές του κοινοβουλίου.
Τόνισε το γεγονός ότι δομές υπάρχουν στα χαρτιά αλλά το ζητούμενο είναι πόσο συμβάλουν στην πρόληψη και καταστολή του bullying. Επεσήμανε τον σημαντικό ρόλο των δασκάλων, των καθηγητών και των σχολικών συμβούλων αλλά και την αναγκαιότητα της συνεχούς επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης.
Ο βουλευτής του Ποταμιού αναφέρθηκε και στην ανάγκη συνέχισης προγραμμάτων για την εκπαίδευση ευαίσθητων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων της χώρας όπως το Πρόγραμμα «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» το οποίο όμως λήγει και δεν έχει συμπεριληφθεί στις εμπροσθοβαρείς πράξεις του νέου ΕΣΠΑ.
Ο κ. Μαυρωτάς σημείωσε ότι «Bullying δεν υπάρχει μόνο στο σχολείο. Το bullying μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή», χαρακτηριστικά είπε ότι μπορεί να υπάρξει στους αθλητικούς χώρους, στη μεταλυκειακή εκπαίδευση, στο πανεπιστήμιο, στον στρατό, στην εργασία, ακόμα και στην πολιτική.
Ωστόσο επεσήμανε ότι δεν πρέπει από τη μία άκρη του εκκρεμούς να πάμε στην άλλη, δηλαδή άλλο η ευαισθητοποίηση κι άλλο η υπερβολική αντίδραση και η θεώρηση οποιασδήποτε, φυσιολογικής “διένεξης” μεταξύ των παιδιών σε περιστατικό bullying.
Κλείνοντας είπε πως: «Η μάχη θα κερδηθεί στην πρόληψη και ότι απόπειρες ποινικοποίησης και καταστολής θέλουν μεγάλη προσοχή κυρίως όταν μιλάμε για ανηλίκους». Απευθυνόμενος στον Πρόεδρο της Βουλής και τον Αναπληρωτή Υπουργό Παιδείας κ. Κουράκη επανέλαβε την πρόταση του Ποταμιού να ορισθεί η κοινή συνεδρίαση των επιτροπών μορφωτικών και κοινωνικών υποθέσεων. Και συμπλήρωσε ότι στόχος είναι η εκπόνηση σχετικής έκθεσης και η υποβολή της στη Βουλή μετά από διάλογο με ειδικούς και επιστημονικούς φορείς, η αξιολόγηση των πολιτικών και δράσεων και η πρόταση αλλαγών και νέων παρεμβάσεων.
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ:
[youtube id="QewtoRM55UQ"]
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας
Καλή η συζήτηση στη Βουλή με αφορμή την επίκαιρη ερώτηση για την ενδοσχολική βία, για ένα θέμα που δεν προσφέρεται για αντιπολιτευτική πρακτική. Ακούσαμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα και νομίζω ότι θα είχε ακόμα μεγαλύτερη συμβολή στην αντιμετώπιση του συγκεκριμένου θέματος, αν ακούγαμε και ρωτάγαμε τους ειδικούς. Στην κοινή συνεδρίαση των επιτροπών θα είχαμε την ευκαιρία…
Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα παλιό στις δυτικές κυρίως κοινωνίες με επιστημονικές μελέτες να το μελετούν από τη δεκαετία του '70. Μερικές κοινωνίες έχουν αναπτύξει anti- bullying πολιτικές εδώ και χρόνια (ΗΠΑ, Μεγάλη Βρεττανία, Καναδάς, Γερμανία), ενώ σε άλλες όπως στην Ελλάδα το φαινόμενο παρουσιάζεται ως καινούριο, αγνοώντας τις πραγματικές του διαστάσεις.
Στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού εμπλέκονται πολλά μέρη:
• Το παιδί που δέχεται βία
• Το παιδί ή ομάδα παιδιών που ασκεί βία
• Τα παιδιά θεατές
• Οι εκπαιδευτικοί
• Οι γονείς
Για μένα πολύ κρίσιμο θέμα είναι “ο διπλανός που σιωπά”. Μια συμπεριφορά που ενισχύει τον ρόλο του πολίτη-παθητικού θεατή αντί για ενεργητικό παίκτη στο κοινωνικό παιχνίδι. Βλέπουμε το στραβό αλλά «που να μπλέκουμε τώρα…», «που να τα βάζουμε με αυτούς…». Μια συμπεριφορά που εκμεταλλεύονται όσοι ασκούν κάθε είδους βία.
Ο μεγαλύτερος αντίπαλος της βίας είναι η κοινωνική κατακραυγή και ο μεγαλύτερος σύμμαχός της η σιωπηλή αποδοχή. Αν αυτή η νοοτροπία καταπολεμηθεί όταν είναι νωρίς (και η περίπτωση του bullying είναι μια ευκαιρία) τότε δυναμώνεις τα αντισώματα της κοινωνίας απέναντι στη βία κάθε είδους.
Η βασική αιτία του φαινομένου είναι η μη ανοχή της διαφορετικότητας όπως και αν αυτή πιθανά αποτυπώνεται σε ένα άτομο. Καλλιεργείται συνολικά στην κοινωνία (αποδέκτες νόρμες, ορισμοί του φυσιολογικού, κοινή γνώμη), στο σχολείο (αναχρονιστικό εκπαιδευτικό σύστημα), στην οικογένεια (στερεότυπα) κ.ο.κ.
Με άλλα λόγια, όσο η κοινωνία περιθωριοποιεί ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και όσο η πολιτεία υποδαυλίζει με τον τρόπο της τη σύγκρουση με αυτές τις ομάδες, οποιαδήποτε μεμονωμένη δράση στο σχολείο έχει πολύ πιο μικρή αποτελεσματικότητα.
Κι εδώ έχουμε κι εμείς έναν ρόλο ως βουλευτές με τον λόγο που χρησιμοποιούμε ως εκπρόσωποι της κοινωνίας. Αν χρησιμοποιούμε έναν λόγο μισαλλόδοξο απέναντι σε κοινωνικές ομάδες όπως για παράδειγμα είναι ο ομοφοβικός λόγος που ακούμε κατά καιρούς από κάποιες πλευρές του κοινοβουλίου, είναι παράλογο να περιμένουμε από ένα φυλλάδιο κατά της ομοφοβίας που θα μοιραστεί στα σχολεία να έχει αποτελεσματικότητα
Υπάρχουν δομές τουλάχιστον στα χαρτιά, το θέμα είναι πόσο συμβάλουν στην πρόληψη και καταστολή του bullying και πόσο συντονίζονται μεταξύ τους για την βελτιστοποίηση του αποτελέσματος. Όπως με τα περισσότερα πράγματα στην Ελλάδα, το ζήτημα έγκειται στον τρόπο υλοποίησης και όχι στη θεσμοθέτηση δεκάδων φορέων και στην εξαγγελία δεκάδων δράσεων.
Σημαντικός ο ρόλος των δασκάλων, των καθηγητών και των σχολικών συμβούλων. Ανοικτές κεραίες, συνεχής επιμόρφωση, ευαισθητοποίηση. Είναι τα πρώτα ραντάρ της ενήλικης κοινωνίας απέναντι σε τέτοια θέματα. Πρέπει καταρχήν αυτά τα ραντάρ να είναι πάντα ανοιχτά και όσο μεγαλύτερη εμβέλεια έχουν τόσο πιο αποτελεσματική η αντιμετώπιση.
Σημαντικό ρόλο καλούνται να παίξουν προγράμματα τα οποία αφορούν την εκπαίδευση ευαίσθητων και ευάλωτων κοινωνικών ομάδων της χώρας. Για παράδειγμα το Πρόγραμμα «Εκπαίδευση των παιδιών Ρομά» που είναι ένα πρόγραμμα ομαλής ένταξης στα σχολεία των περιοχών. Ένα πρόγραμμα που λήγει σε λίγες μέρες και δεν υπάρχει πληροφόρηση αν θα συνεχισθεί (δεν έχει συμπεριληφθεί στις εμπροσθοβαρείς πράξεις).
Bullying δεν υπάρχει μόνο στο σχολείο. Μπορεί να υπάρξει στους αθλητικούς χώρους ή σε μια κατασκήνωση. Ανοιχτές κεραίες παντού. Ένα άλλο σημείο το οποίο πρέπει να αποσαφηνιστεί είναι το θέμα της ηλικίας. Είθισται όταν μιλάμε για bullying να μιλάμε για περιστατικά όπου και το θύμα και ο θύτης/οι θύτες είναι ανήλικοι. Η περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη κατέδειξε ότι το bullying μπορεί να συνεχιστεί και στην ενήλικη ζωή, σε συνθήκες που προσομοιάζουν σε σχολικό περιβάλλον. Υπάρχει στη μεταλυκειακή εκπαίδευση, στο πανεπιστήμιο, στον στρατό, στην εργασία, ακόμα και στην πολιτική.
Δεν πρέπει όμως από την μία άκρη του εκκρεμούς να πάμε στην άλλη. Άλλο η ευαισθητοποίηση κι άλλο η υπερβολική αντίδραση και η αναγωγή οποιασδήποτε, φυσιολογικής “διένεξης” μεταξύ των παιδιών σε περιστατικό bullying. Να ισορροπήσουμε για να μην έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα δηλαδή να αποφεύγεται η κοινωνικοποίηση των παιδιών φοβούμενοι το bullying ή να οδηγήσουμε τα παιδιά στο να θεωρούν ότι κάθε πείραγμα μεταξύ φίλων είναι bullying, αποστειρώνοντάς τα έτσι στις κοινωνικές τους σχέσεις.
Η μάχη θα κερδηθεί στην πρόληψη. Θέματα νομοθέτησης και απόπειρας ποινικοποίησης και καταστολής με έννομα μέσα του ζητήματος θα πρέπει να διερευνηθούν με μεγάλη προσοχή και φειδώ, καθώς ούτε η αποτελεσματικότητά τους έχει αποδειχθεί, ούτε λύση αποτελούν κυρίως όταν μιλάμε για ανηλίκους.
Ανυπομονούμε να ορισθεί και να γίνει η κοινή συνεδρίαση των επιτροπών μορφωτικών και κοινωνικών υποθέσεων με σκοπό τη σύνταξη και υποβολή σχετικής έκθεσης στη Βουλή μετά από διάλογο με επιστημονικούς φορείς όπου θα κληθούν οι ειδικοί να πουν τη γνώμη τους, να αξιολογήσουν πολιτικές/δράσεις, να προτείνουν αλλαγές στις υπάρχουσες δράσεις ή/και να προτείνουν νέες.
*O Γιώργος Μαυρωτάς είναι βουλευτής Αττικής
19 Ιουνίου 2015
