Όταν έσκασε η φούσκα της πλασματικής ευμάρειας με το κλείσιμο της στρόφιγγας των φθηνών και άφθονων δανεικών, που εν πολλοίς θεωρούσαμε και αγύριστα, το πολιτικό σύστημα φάνηκε ανίκανο να διαχειριστεί τη χρεοκοπία. Δεν μπόρεσε να αντιληφθεί την πραγματικότητα, αρνήθηκε να πει την αλήθεια στην κοινωνία, έδειξε άγνοια των κινδύνων, αντιστάθηκε στις αλλαγές αρνούμενο κάθε μεταρρύθμιση.
Η κοινωνία, δέσμια σε στερεότυπα και ιδεοληψίες, βιώνοντας πρωτόγνωρη ανασφάλεια, αδικία, οργή και σύγχυση, αποτέλεσε εύκολη λεία λαϊκιστών και δημαγωγών αριστερής και δεξιάς απόχρωσης. Ανομία και βία απενοχοποιούνται, ο παραλογισμός του εξόφθαλμα πρωθύστερου δόγματος «στα μνημόνια οφείλονται όλα τα δεινά μας» αρνούμενοι πως η χρεοκοπία έφερε τα μνημόνια, μας απομακρύνει από τον ορθολογισμό. Η άνθηση της ευκολίας του εθνολαϊκισμού, της μισαλλοδοξίας, κάθε είδους συνωμοσιολογίας και υπεραπλούστευσης τροφοδοτούν ένα πρωτόγνωρο αντιμνημονιακό χυλό, που αμφισβητεί όχι μόνο τους πολιτικούς συλλήβδην αλλά το ίδιο το σύστημα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ακόμα και όταν η καθημερινή πολιτική βία περιορίζεται, αφού μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2012 πάνω και κάτω Πλατεία στέλνουν τους εκπροσώπους τους εντός Κοινοβουλίου, ο δημόσιος λόγος κινείται στα όρια της εμφυλιοπολεμικής ρητορικής.
Οι ευρωεκλογές, που έγιναν με προεκλογική ατζέντα σχεδόν αποκλειστικά την εσωτερική κομματική αντιπαράθεση, έδωσαν ένα σκηνικό κατακερματισμού, αναδεικνύοντας παράλληλα το Ποτάμι ως το νέο πολιτικό σχήμα που, δίχως δομές και μηχανισμούς, αποκτά μια εξαιρετική δυναμική στην κοινωνία και κυρίως στους προοδευτικούς και απαιτητικούς πολίτες, εγγράφοντας προοπτικές στο μεγάλο μέρος αυτών που δεν πήγαν στις κάλπες όχι από αδιαφορία αλλά από άρνηση.
Ο λαϊκόστροφος κυβερνητικός ανασχηματισμός, ως απάντηση στα μηνύματα της κάλπης, και η διαχείριση κρίσιμων τομέων, από την παιδεία μέχρι τη «μικρή» ΔΕΗ, πιστοποιούν πως η κυβέρνηση δεν έχει καταλάβει τίποτα, ούτε καν ότι αυτή η διαχείριση νομιμοποιεί και επιβραβεύει το ΣΥΡΙΖΑ και τις λογικές του. Από την άλλη, Αριστερά που αγωνίζεται λυσσαλέα να μην αλλάξει τίποτα, προασπίζοντας το μοντέλο της χρεοκοπίας, δεν έχει σχέση με την πρόοδο. Εξάλλου, η διαγενεακή δικαιοσύνη ήταν πάντα βασική αξία της Αριστεράς. Την τιθάσευση του δημόσιου χρέους και των ελλειμμάτων την οφείλω στα παιδιά μου και όχι στη Μέρκελ και τον Σόιμπλε.
Μπορεί το Ποτάμι να γίνει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό – μεταρρυθμιστικό κόμμα; Μπορεί η Επιτροπή Διαλόγου να γίνει ένα πολιτικό εργαστήρι; Έχω στις αποσκευές μου τις έννοιες και την ανάγκη της συνεννόησης, της συναίνεσης και του συμβιβασμού. Η δουλειά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα τελευταία χρόνια απέδειξε ότι αποτελούν προϋποθέσεις δράσης και αποτελεσματικότητας.
Σήμερα υπάρχουν διαφορές στα πολιτικά σχέδια των κομμάτων του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς, αλλά και τεράστιες δυνατότητες σύνθεσης – έτσι τα τρία «σ» γίνονται τέσσερα. Το κρίσιμο θέμα των συμμαχιών αντιμετωπίζεται μόνο προγραμματικά σε επίπεδο θέσεων και αρχών. Με λαϊκιστές και δημαγωγούς προφανώς έχεις μέτωπο και όχι συμμαχίες. Ο δημόσιος λόγος είναι ακραία διχαστικός και κινείται γύρω από ψευδεπίγραφα θέματα, ενώ θα έπρεπε να συνεννοηθούμε για το μείζον, που δεν είναι άλλο από το σχεδιασμό ενός βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου που θα δημιουργεί εθνικό πλούτο και θέσεις εργασίας, απομακρύνοντάς μας από την ανάγκη διαιώνισης των δανεικών και βέβαια για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να στηριχτεί το μοντέλο αυτό.
Εργάστηκα όλο το προηγούμενο διάστημα για την υπόθεση της Κεντροαριστεράς, για την οποία δημόσια αναφέρομαι από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Στις σημερινές συνθήκες όμως αυτό που ζητείται είναι το ευρύτερο δυνατό μεταρρυθμιστικό μέτωπο για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού και της απραξίας. Σήμερα, αν κάτι κινείται, αν κάτι θέλει να ξεφύγει από τις δαγκάνες της ακινησίας, της συντήρησης, του φαύλου κύκλου των ατέρμονων συζητήσεων βρίσκεται –σε συλλογικό επίπεδο– εδώ στο συνέδριο του Λαυρίου, στο Ποτάμι. Το μεγάλο στοίχημα μπροστά μας είναι η πολιτική μορφοποίηση του Ποταμιού και η συμβολή του στη δημιουργία προϋποθέσεων για τη συνάντηση των μεταρρυθμιστικών προοδευτικών δυνάμεων.
Το Ποτάμι μπορεί και πρέπει να γίνει το «μέτωπο λογικής» του σήμερα, για να θυμηθούμε τον Λεωνίδα Κύρκο.
