Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα μπροστά σε πρωτόγνωρες προκλήσεις.
Η οικονομική κρίση ανέδειξε με οδυνηρό τρόπο τις συσσωρευμένες παθογένειες του κράτους της μεταπολίτευσης και ακολούθως του πολιτικο-κοινωνικού και παραγωγικού συστήματος της χώρας. Η ανεργία βρίσκεται στο επίκεντρο των προβλημάτων αλλά και των λύσεων της οικονομικής κρίσης. Η κοινωνική συνοχή, η δημοκρατία και βέβαια η οικονομία και τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης εξαρτώντονται καίρια από την άμεση και διατηρήσιμα επιτυχή αντιμετώπισή της.
Όλες οι επιμέρους επιλογές είναι σήμερα αναγκαίο περισσότερο από ποτέ να συγκλίνουν προς μία βασική στρατηγική ενός νέου πρότυπου ανάπτυξης. Καθίσταται απολύτως επιτακτικός ο ανασχεδιασμός τόσο του πλαισίου, όσο και του περιβάλλοντος, που αφορά στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων, με προεξάρχουσα την καταπολέμηση της ανεργίας, κυρίως των νέων και της αυξανόμενης «φυγής» των πιο δυναμικών ομάδων του πληθυσμού προς το εξωτερικό. Η οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση των τελευταίων πολλών ετών έχει δημιουργήσει εξαιρετικά προβλήματα στην κοινωνική συνοχή, τα κοινωνικά δίκτυα υποστήριξης των πολιτών σε ανέχεια, των ανέργων και των ακραίων ηλικιών, με αρνητικές επιπτώσεις, εκτός των άλλων, στην εργατική και παραγωγική βάση της χώρας και στην οικονομία της. Η πολιτεία θα πρέπει να επενδύσει στην μελέτη των ανωτέρω κοινωνικών και ανθρωπιστικών προβλήματων της κρίσης, υποστηρίζοντας αποτελεσματικά και τεκμηριωμένα πολιτικές παρέμβασης και επίλυσης τους.
Ο σχεδιασμός για την αναδιάρθρωση και αναζωογόνηση του αναπτυξιακού μοντέλου της πατρίδας μας, με έμφαση στην (ι) Παιδεία (ιι) Έρευνα και (ιιι) Καινοτομία, που θα προσβλέπει στην ποιοτική αναβάθμιση της παραγωγικής της δομής, θα πρέπει να αποτελεί τον κυρίαρχο στόχος μας. Είναι σήμερα περισσότερο από αναγκαία η σχεδιασμένη, ουσιαστική και αμφίδρομη αλληλεπίδραση μεταξύ των δημόσιων φορέων Ε&Τ (ΑΕΙ, Ερευνητικά Κέντρα) με τις επιχειρήσεις, τις μονάδες παραγωγής, την πραγματική οικονομία. Το Ποτάμι προτάσσει την Παιδεία και την Έρευνα/Καινοτομία σε εθνική προτεραιότητα. Οι υλικές και άυλες ‘επενδύσεις’, σε παιδεία, επιστήμη-έρευνα, τεχνολογική /καινοτομική ανάπτυξη και στην καινοτομία, αποτελούν κεντρικό εργαλείο για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα είναι «βιώσιμο», που θα είναι «έξυπνο» και θα στηρίζεται στην καινοτομία και στην υψηλή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό εξ’ άλλου αποτελούσε πάντα ένα συγκριτικό πλεονέκτημα της ελληνικής πραγματικότητας.
Το Ποτάμι πιστεύει είναι ότι τα κόμματα θα πρέπει να απαγκιστρωθούν πλήρως από την Έρευνα και την Παιδεία. Κατά συνέπεια ο κύριος άξονας της Διοίκησης και Χρηματοδότησης της Έρευνας πρέπει να περιστρέφεται γύρω από την δημιουργία μιας Ανεξάρτητης Αρχής (πχ Κεντρικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας). Το επιτελικό αυτό όργανο ψηφίζεται από τη Βουλή με ευρεία πλειοψηφία, είναι πενταετούς θητείας και συγκροτείται από κορυφαίους Έλληνες και ξένους επιστήμονες, καινοτόμους επιχειρηματίες και εμπειρογνώμονες διαφόρων ειδικοτήτων οι οποίοι έχουν τεκμηριωμένη εμπειρία στην διαμόρφωση ερευνητικής πολιτικής, έχει την ευθύνη της διοίκησης, χρηματοδότησης, αξιολόγησης της έρευνας, και είναι υπό την άμεση εποπτεία ειδικής διακομματικής επιτροπής, σε στενή συνεργασία με Διεθνή Επιστημονική Επιτροπή που πρέπει να ασκεί εποπτικό και συμβουλευτικό ρόλο. Μία από τις αντιλήψεις που συζητά το Ποτάμι είναι οτι η Πολιτεία να χρηματοδοτεί την έρευνα με αντικειμενικούς δείκτες διεθνούς επιρροής της δημοσιευμένης έρευνας και από αξιολογητές που λειτουργούν εκτός του ελληνικού συστήματος (ενδογαμία), είναι κορυφαίοι επιστήμονες, ερευνητές ή/και καινοτόμοι επιχειρηματίες της Διασποράς.
Οι βασικοί προγραμματικοί στόχοι της πολιτικής του Ποταμιού στην Ε&Τ, Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα είναι οι έξης:
Η συνένωση των δυνάμεων στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ) και της έρευνας (ΕΚ) και η απελευθέρωση των θετικών συνεργειών: ενιαίος ερευνητικός χώρος
Η διασφάλιση της αυτοτέλειας και της δημόσιας, σταθερής οικονομικής στήριξης του ερευνητικού, καινοτόμου οικοσυστήματος, αλλά και των κανόνων διαφάνειας και λογοδοσίας των μονάδων του. Η πρόταση κατανομής της σχετικής χρηματοδότησης των ΕΚ και των φορέων Έρευνας (ΑΕΙ) θα πρέπει να αποτελεί αρμοδιότητα μιας Ανεξάρτητης Αρχής (ΓΓΕΤ, ή ΕΣΕΤΚ), μετά από εγχώρια και διεθνή αξιολόγηση των πεπραγμένων των Ερευνητικών φορέων. Η κινητοποίηση προς όφελος της πατρίδας της ελληνικής επιστημονικής και επιχειρηματικής Διασποράς.
Η απελευθέρωση των μηχανισμών άμιλλας και ανέλιξης, σε όσους φορείς (η μονάδες τους) έχουν τη δυναμική που τους επιτρέπει να επιδιώξουν την αριστεία (αυτοτελώς ή/και με συμμαχίες εντός ή εκτός της χώρας).
Η ισότιμη και ανοικτή συμμετοχή στο ερευνητικό οικοσύστημα των ιδιωτικών φορέων έρευνας και καινοτομίας (επιχειρήσεις), με μόνο κριτήριο την επιστημονική και τεχνολογική αριστεία και την διεθνή ανταγωνιστικότητα των ερευνητικών δράσεων τους.
Η σύσταση του Greek Research Fund (GRF) με Πρόεδρο τον εκάστοτε Πρωθυπουργό και μέλη κορυφαίους επιστήμονες και καινοτόμους επιχειρηματίες από την Ελλάδα και την ελληνική Διασπορά με στόχο την συγκέντρωση χρηματοδότησης της έρευνας και καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Η αξιολογηση των ερευνητικών προτάσεων θα γίνεται με τα κριτήρια του ERC (η αριστεία και το κύριο και βασικό) από διεθνή επιτροπή κορυφαίων επιστημόνων και καινοτόμων επιχειρηματιών.
Η οργανωμένη προώθηση των Θερμοκοιτίδων και γραφείων μεταφοράς τεχνολογίας μέσα στα ΑΕΙ/ΕΚ με ανοικτή χρηματοδότηση από τον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα. Τα ΑΕΙ/ΕΚ συμμετέχουν με ποσοστό τουλάχιστον 5% στην νεοσυσταθείσα επιχείρηση και με τουλάχιστον ένα μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας.
Η προώθηση κοινών start-up καινοτόμων εταιρειών και υποδομών διασύνδεσης και προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας από Καθηγητές, Ερευνητές, Φοιτητές και ιδιώτες.
Η υποστήριξη της Πολιτείας στη διαδικασία για «πατέντες» μετά από ανάλυση ρίσκου επένδυσης και αναμενόμενων εσόδων (business plan): να επιχορηγούνται όλες αυτές οι πατέντες, εφόσον υποβάλλονται είτε στο EPO είτε στο US IPO. Η χρηματοδότηση να αφορά και τον ιδιωτικό τόμεα (συνεργαζόμενες εταιρείες, spin off εταιρείες, διεθνείς ιδιωτικοί οργανισμοί χρηματοδότησης καινοτομίας, venture capitals, κλπ).