Από-κομματικοποίηση του τομέα Δημόσιας Διοίκησης.
Το κομματικό κράτος αποτελεί ίσως τον βασικότερο από τους λόγους χρεοκοπίας της Ελλάδας. Αν δεν αλλάξει το κράτος και η δημόσια διοίκηση, δεν θα αλλάξει ποτέ η χώρα μας! Απαιτείται άμεσα η οπισθοχώρηση του κομματικού κράτους από τη Δημόσια Διοίκηση, ώστε να δοθεί χώρος ανάπτυξης στον επαγγελματισμό και την διοικητική τεχνογνωσία. Δυστυχώς η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι ακόμα και σήμερα ένα σύνολο προσωποπαγών κατ’ ουσία υπουργείων, ανοικτή στις πελατειακές σχέσεις, χωρίς σοβαρούς θεσμούς αξιοκρατίας, χωρίς επαγγελματισμό, χωρίς συνέχεια και διάρκεια, χωρίς ουσιαστική λογοδοσία, με ελάχιστο συντονισμό, ανύπαρκτο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και δομές που εξαρτώνται απολύτως από τα κόμματα και τους ειδικούς συμβούλους. Το σύστημα αυτό όχι απλώς αδυνατεί να αλλάξει την χώρα, αλλά συνετέλεσε καθοριστικά στην πολλαπλή χρεοκοπία της
Με τις προτεινόμενες αλλαγές επιδιώκουμε να καταργήσουμε de jure και de facto το πελατειακό κράτος, να προωθήσουμε τον επαγγελματισμό και τη συνέχεια της Διοίκησης έναντι των κομματικών επιλογών, να ιδρύσουμε σταθερούς θεσμούς αξιοκρατίας και επιβράβευσης της αριστείας, να αξιοποιήσουμε το καλύτερο δυναμικό της δημόσιας διοίκησης, να αποκαταστήσουμε το ηθικό των υπαλλήλων, να εξασφαλίσουμε τον οριζόντιο συντονισμό των υπουργείων και να πετύχουμε την σταθερή και μακροπρόθεση στρατηγική στόχευση της χώρας.
Η δημόσια διοίκηση στις πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου χαίρει ανεξαρτησίας από τις πολιτικές δυνάμεις και προσθέτει αντίβαρα στην εξουσία των πολιτικών προσώπων. Η ανεξαρτησία της διοίκησης επιτρέπει τη διαμόρφωση αξιοκρατικών διαδικασιών, επιλογής και εξέλιξης. Με την εξαίρεση των Ηνωμένων Πολιτειών, οι πιο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου διορίζουν και προάγουν τους δημοσίους υπαλλήλους με βάση ένα σύστημα αξιοκρατικων εξετάσεων και με την εγγύηση ανεξαρτησίας από πολιτικές παρεμβάσεις
Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι στη χώρα μας, απαρχαιωμένοι θεσμοί και δομές, διάχυση της ευθύνης και έλλειψη λογοδοσίας, αδιαφορία για το αποτέλεσμα και πελατειακού τύπου πολιτικο-διοικητική κουλτούρα ανθίστανται στις αλλαγές και δυσχεραίνουν την εφαρμογή ουσιαστικών μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων.
Η επίλυση των δυσλειτουργιών του ελληνικού κράτους χρειάζεται πολύ πιο θαρραλέες και ριζοσπαστικές αλλαγές. Η προσπάθεια να κάνουμε την χώρα μας μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα πρέπει να συμπληρώνεται από θεμελιώδεις αλλαγές στην λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Οι αλλαγές στο κυβερνητικό και διοικητικό επίπεδο είτε θα γίνουν ταυτόχρονα και με σχέδιο είτε είναι καταδικασμένες στην αποσπασματικότητα και την αποτυχία.
Το ΠΟΤΑΜΙ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις διεθνείς πρακτικές, προτείνει μια πρώτη δέσμη μέτρων για την απο-κομματικοποίηση της Δημόσιας Διοίκησης:
Εισαγωγή του θεσμού των μόνιμων Γενικών Γραμματέων. Καταργείται ο ατιμωτικός για τη χώρα, παλαιοκομματικός και ιδιότυπος κανόνας του «αποτυχημένου πολιτευτή»! Στα Υπουργεία, ΝΠΔΔ, Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και ΟΤΑ, οι Γενικοί Γραμματείς προέρχονται υποχρεωτικά από την Δημόσια Διοίκηση, έχουν πενταετή θητεία, υπογράφουν συμβόλαιο απόδοσης με τον οικείο Υπουργό και ρυθμίζονται ζητήματα ”revolving door”.
Καταργούμε τον απαξιωτικό για την χώρα θεσμό του «αποτυχημένου πολιτευτή» σε όλο το εύρος του Δημοσίου. Θεσπίζουμε διαδικασία opengov II για την επιλογή με διαφάνεια και αξιοκρατία όλων των επικεφαλής δημόσιων οργανισμών, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ μεταξύ των καλύτερων στελεχών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Προβλέπονται: σταθερή πενταετή θητεία, συμβόλαιο απόδοσης με τον οικείο Υπουργό και ρυθμίζονται ζητήματα ”revolving door”.
Αποκαθιστούμε το κύρος της διοικητικής ιεραρχίας, με την αντικειμενική και αξιοκρατική ανάδειξη της διοικητικής ιεραρχίας. Καταργούμε τις πελατειακές και άναρχες διευθετήσεις που έχουν λάβει χώρα την τελευταία πενταετία. Εφαρμόζουμε άμεσα και λόγω εκτάκτου ανάγκης, το μόνο γνωστό, αντικειμενικό σύστημα επιλογής προϊσταμένων που εφαρμόστηκε ποτέ στο ελληνικό κράτος: το μεταβατικό σύστημα του Ν. 3839/2010. Ταυτόχρονα, συγκροτείται επιτροπή τεχνοκρατών, υψηλού επιπέδου και διακομματικής αποδοχής, με έργο την επεξεργασία νέου συστήματος επιλογής προϊσταμένων οργανικών μονάδων του δημοσίου. Το σύστημα που θα προτείνει η επιτροπή αυτή, θεσμοθετείται από την Ελληνική Βουλή με πολιτική και νομική δέσμευση-ρήτρα μη αλλαγής για δέκα (10) έτη.
H ενίσχυση του επαγγελματικού χαρακτήρα της διοίκησης θα ενισχυθεί με τον περιορισμό του αριθμού των μετακλητών ειδικών συμβούλων και συνεργατών υπουργών σε δύο ή τρεις για κάθε υπουργό. Ταυτόχρονα, κάθε άλλη διοικητική θέση σε γραφείο Υπουργού ή Γενικού Γραμματέα καλύπτεται υποχρεωτικά από δημοσίους υπαλλήλους.
Θέσπιση Ειδικού Σώματος Δημοσίων Υπαλλήλων (Senior Civil Service) και συγκρότησή του με απόλυτα αξιοκρατικά και διαφανή κριτήρια. Μόνο με την δημιουργία μιας διακριτής, επαγγελματικής και αξιόπιστης ανώτερης δημοσιοϋπαλληλίας, θα μπορέσουμε να προωθήσουμε τις αναγκαίες για το Ελληνικό Κράτος μεταρρυθμίσεις, τόσο άμεσα όσο και, κυρίως, σε βάθος χρόνου. Τα καλύτερα και πλέον καταρτισμένα στελέχη του Δημοσίου αποτελούν την αιχμή του δόρατος για την εξάλειψη του κομματισμού, φέρουν στους ώμους τους το δύσκολο έργο της αλλαγής, απαλλάσσοντας το Κράτος από την μετριοκρατία των ημετέρων και το συνεπακόλουθο κόστος. Πλέον, την θεσμική μνήμη και την συνέχεια εγγυώνται οι δομές και τα ίδια τα στελέχη του κράτους, εξασφαλίζοντας την εμπέδωση και εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, καθώς και την εγγύηση ότι κρίσιμες για την Διοίκηση αλλαγές, όπως η εφαρμογή των αρχών της καλής νομοθέτησης, η σύγχρονη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού, ο προγραμματισμός και στοχοθεσία των δημόσιων οργανισμών, η διαρκής εκπαίδευση και κατάρτιση, η πλήρης ψηφιοποίηση και ανασχεδιασμός των διαδικασιών και ο πραγματικός έλεγχος και επιθεώρηση θα πραγματοποιηθούν.
Θέσπιση Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα. Θα έχει την ευθύνη να συντονίζει τις διευθύνσεις ΑΔ των υπουργείων (όπου υπάρχουν) να εισαγάγει να εφαρμόζει και να επιβλέπει όλες τις σύγχρονες μεθόδους ανάπτυξης ΑΔ, στον Δημόσιο Τομέα, όπως : αξιολόγηση θέσεων εργασίας, αξιολόγηση απόδοσης, απλοποίηση εργασίας, περιγραφής θέσεων εργασίας, επιβράβευση, coaching, εκπαίδευση κλπ.
Με στόχο την μεταλαμπάδευση επιτυχημένων πρακτικών του ιδιωτικού τομέα στον δημόσιο καθιέρωση μέτρων «όσμωσης» δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Τέτοια μέτρα μπορεί να είναι κοινές ομάδες εργασίας, απασχόληση στελεχών Ιδ. τομέα στο δημόσιο με την μέθοδο του Sabbatical leave, κ.α.
Το ξερίζωμα του πελατειακού κράτους και η αποκομματικοποίησή του με την εγκαθίδρυση μιας επαγγελματικής και ανεξάρτητης δημόσιας διοίκησης, με μόνο κριτήριο την ατομική αξία, ικανότητα και εργατικότητα του καθενός, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης, θα είναι μια τεράστια αλλαγή στην καθημερινότητα της δημόσιας διοίκησης, του πολίτη και των επιχειρήσεων. Χωρίς αμφιβολία θα απαιτήσει μεγάλες αλλαγές στη νοοτροπία και τις μεθόδους τόσο του πολιτικού κόσμου όσο και της ίδιας της διοίκησης. Χρειάζεται για την επιτυχία κατ’ αρχήν την συναίνεση των κομμάτων, εν συνεχεία των συνδικάτων και των πολιτών. Γι αυτό η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης θα πάρει χρόνο και θα πρέπει να γίνει σε στάδια. Παρ’ όλα αυτά οι αλλαγές που σκιαγραφήθηκαν εδώ θα μπορούσαν να γίνουν η πρώτη φάση προσαρμογής της ελληνικής κυβέρνησης και της ελληνικής δημόσιας διοίκησης προς ένα νέο, σύγχρονο μοντέλο διοίκησης.
Γιάννης Αλεξάκης - Στάθης Καμπουρίδης